2023-2024 Myrthe Rogmans
GERECHTELIJK RECHT
EXAMEN
Elektronisch, gesloten boek, open vragen
Duur van het examen: 2u
16 invulvragen en/of meerkeuzevragen
o Geen giscorrectie of hogere cesuur
o Principe: antwoord moet steeds gemotiveerd worden aan de hand van een wettelijke
bepaling
o Juist antwoord, verkeerde wettelijke bepaling of motivering = 0/1
o Uitzondering: 1 of 2 weggevers, waar geen motivering wordt gevraagd
o 12 punten
2-4 open vragen 8 punten
Let op: geen datum van arresten weten, wel weten van wel rechtscollege dit uitgaat.
Extra wetgeving: KB dit krijg je op het examen
VOORBEELD EXAMENVRAAG
De syndicus van de gemeenschap van mede-eigenaars van een appartementsgebouw heeft één van
zijn mede-eigenaars gedagvaard in het bekomen van betaling van zijn aandeel in de
gemeenschappelijke kosten. Deze eigenaar stelt echter dat het de huurder is die, overeenkomstig de
huurovereenkomst, deze kosten dient te betalen en niet hij.
- Hoe kan hij deze huurder in de procedure betrekken?
o De huurder kan in het geding worden betrokken door middel van … een gedwongen
tussenkomst (max. 3 woorden)
- Door middel van welke proceshandeling zal de eigenaar huurder in het geding kunnen
betrekken?
o Dagvaarding bij gerechtsdeurwaardersexploot (max. 3 woorden)
- Motiveer aan de hand van een wettelijke bepaling en verwijs zo precies mogelijk naar §, lid
en ° van deze wettelijke bepaling:
o Artikel 813, tweede lid Ger.W.
DEEL 1: ALGEMENE BEGINSELEN
H1: WEZEN EN FUNCTIE VAN GERECHTELIJK RECHT
Gerechtelijk recht = het geheel van rechtsregels die betrekking hebben op de effectuering van de
materieelrechtelijke aanspraken van de rechtssubjecten
- Ruimer dan procesrecht: gerechtelijk recht bevat ook rechtsvordering van rechtssubjecten,
de rechtsmacht en de bevoegdheid van de rechtbanken en hoven, het geschil
- Gerechtelijk privaatrecht: klemtoon ligt enkel op privaatrechtelijke aanspraken, regels van
het gerechtelijk wetboek bevatten ook de regels van het gemeen procesrecht, dus ook bij
, strafzaken (wetboek is niet altijd volledig, indien zij dingen niet bepaald hebben, moet men
kijken naar het Ger. W.) en administratieve procedures is van toepassing
- Nauwe band met materieel recht
- Recht op een eerlijk proces: artikel 6 EVRM
BRONNEN
Grondwet
Verdragsrecht en recht van de Europese unie
Gerechtelijk Wetboek
Bijzondere wetteksten
Rechtspraak
Rechtsleer
§1 GRONDWET
Ook de belgische grondwet bevat een aantal procedurele kwaliteitseisen en grondrechten.
- ART. 13 GW: recht op toegang tot de rechter
- ART. 23, 2° GW: recht op juridische bijstand (sociale grondrechten)
- ART. 40, 144-159 GW: rechterlijk macht als derde staatsmacht, uitgeoefend door de hoven
en rechtbanken. De arresten en vonnissen worden in naam des Konings ten uitvoer gelegd.
§2 VERDRAGSRECHT EN RECHT VAN DE EUROPESE UNIE
- verordeningen,
We niet stil bij de Art. 6 Europees Verdrag Rechten van de Mens en art. 14 BUPO
maar wel weten dat ze bestaano Ger. W. vormt concrete uitwerking door Belgische wetgever van art. 6 EVRM
- Verordening nr.1215/2012 van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2012
betreffende de rechterlijke bevoegdheid, de erkenning en de ten uitvoerlegging van
beslissingen in burgerlijke en handelszaken (= Brussel I bis Verordening)
o Heeft als uitgangspunt dat elk vonnis dat door Europese rechter is uitgesproken door
de rechterlijke macht van een ander land moet worden erkend als een volwaardige
rechterlijke uitspraak.
o Regelt Europees internationaal bevoegdheidsrecht en erkenning en
tenuitvoerlegging van Europese gerechtelijke beslissingen
- Verordening nr. 2201/2003 van de Raad van 27 november 2003 betreffende de bevoegdheid
en de erkenning en tenuitvoerlegging van beslissingen in huwelijkszaken en inzake de
ouderlijke verantwoordelijkheid
- Verordening nr. 1206/2001 van de Raad van 28 mei 2001 betreffende samenwerking tussen
de gerechten van lidstaten op het gebied van bewijsverkrijging in burgerlijke en
handelszaken
o Bv: Belgische rechtbanken hebben rechtsmacht maar de verkochte goederen
bevinden zich ondertussen in Hongarije. Als Belgische rechter een
gerechtsdeskundige wil aanstellen om die goederen te laten onderzoeken, dan kan
hij contact opnemen met Hongaars aanspreekpunt en dan zal er in Hongarije een
deskundige worden aangesteld om de goederen te onderzoeken en die zal een
verslag overmaken.
2
, - Verordening nr. 2020/1784 van het Europees Parlement en de Raad van 13 november 2007
inzake de betekening en de kennisgeving in de lidstaten van gerechtelijke en
buitengerechtelijke stukken in burgerlijke of in handelszaken
o We kunnen het vonnis van Hongaarse rechter pas erkennen wanneer dat Belg, die in
Hongarije veroordeeld is, behoorlijk is opgeroepen om voor de Hongaarse rechter te
verschijnen.
- Verdrag van den Haag 15 november 1965 inzake de betekening en de kennisgeving in het
buitenland van gerechtelijke en buitengerechtelijke stukken in burgerlijke en in handelszaken
o Doordat men op Europees niveau uniforme vereisten is gaan opleggen waaraan een
betekening van een rechterlijke uitspraak of een oproeping om in rechte te
verschijnen, moet voldoen, gaan ze het nationaal recht ook gaan beïnvloeden.
o Haagse conferenties: organisatie die zich inspant om d.m.v. het uitwerken van
modelwetten te komen tot bepaalde afspraken die het mogelijk maken dat er op een
vlotte manier op wereldschaal kan worden geprocedeerd. Verdrag van den Haag
werkt een regeling uit hoe we op mondiaal niveau kunnen werken voor wat betreft
betekeningen en kennisgevingen. Dit wordt geregeld voor alle landen die partij zijn.
Bv: men is Belgisch advocaat en moet een echtscheidingsprocedure voeren
voor een Marokkaanse familie. Eén van de twee partners is na echtscheiding
terug vertrokken naar Marokko. De partner die zich in Marokko bevindt, zal
men behoorlijk moeten oproepen, zodanig dat die minstens kennis heeft van
het feit dat er een officiële echtscheidingsprocedure is opgestart in België.
- Verordening (EG) Nr. 1896/2006 van het Europees Parlement en de Raad van 12 december
2006 tot invoering van een Europese betalingsbevelprocedure
o Betalingsbevelprocedure = een partij betaalt niet hetzij uit nalatigheid, hetzij omdat
ze niet kan betalen. Het is een zware belasting voor het rechtssysteem om elke keer
als er een factuur niet betaald wordt een proces te starten. Op Europees niveau
heeft men procedure opgestart, enerzijds ter ontlasting van de rechter maar
anderzijds ook om de SE die volledig in zijn recht is een snelle betaling te garanderen.
o Vgl. Invordering van onbetwiste geldschulden (art. 1394/20 Ger.W.)
- Verordening (EG) nr. 861/2007 van het Europees Parlement en de Raad van 11 juli 2007 tot
vaststelling van een Europese procedure voor geringe vorderingen
Vraag: Er is een geschil tussen Hongaarse koper en Belgische verkoper. Welk wettelijk instrument zal
bepalen of hetzij de Belgische rechtbanken hetzij de Hongaarse rechtbanken bevoegd zijn?
Antwoord: Brussel I bis Verordening (verkorte benaming volstaat)
§3 GERECHTELIJK WETBOEK
Wet 10 oktober 1967, in werking 1 november 1970
- Ontwerp van Charles van Reepinghen, Koninklijke commissaris voor de gerechtelijke
hervorming (opgevolgd door Ernest Krings)
- Betrachtingen:
o Modernisering van een drie eeuwen oud procesrecht (Ordonnance Civile 1667; Code
de procedure civile 1806; Wet Rechterlijke Organisatie 1869; Wet Bevoegdheid 1876)
o Eenheid van rechtsmacht cfr. recenter eenheidsloket of centrale inleidingskamer
o Eenheid van rechtspleging
3
, o Vereenvoudiging en versnelling van rechtspleging. (Bv: verdwijnen pleitbezorgers;
afschaffing van verplichte procesvertegenwoordiging; minder formalisme;
kennisgeving bij gerechtsbrief; wijziging van eis; beslagprocedure)
- Amendering in het parlement (o.m. arr. rb.)
Latere aanvullingen:
- Arbitragewet 4 juli 1972 (Deel VI)
- Nieuwe wet op de bemiddeling 25 februari 2005 (Deel VII)
- Collaboratieve onderhandelingen (wet 12 juni 2018, inwerkinggetreden op 1 jan. 2019)
Verwaarlozing 1970 – 1995 van al wat het gerecht aanbelangde:
- Wet van 3 augustus 1992 tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek. Nadien wachtte de
wetgever tot 2007 en vervolgens 2014 om het civiel procesrecht aanzienlijk te wijzigen.
- Gedurende de eerste 25 jaar werd er weinig aan het Gerechtelijk Wetboek gesleuteld.
Nadien talrijke wetswijzigingen ( naar aanleiding van de feiten “Dutroux)
- Octupuswetgeving met HRJ – 7 december 1998
- Adviesraad magistratuur – 8 maart 1999
- Derde weg magistratuur – 7 april 2005
- Coll. schuldenregeling – 13 december 2005
- Rechtsbijstand – 1 juli 2006
- Commissie modernisering – 20 juli 2006
- Feniks – 2005-2006 later CHEOPS Justitie, JUPORTAL (databank rechtspraak), e-Deposit:
vorige minister van Justitie besteedde dit deels uit (Diplad)
- Evaluatie korpschefs – 18 december 2006
- Instituut gerechtelijke opleiding – 31 januari 2007
Belangrijke recente hervormingen
- Wet 21 april 2007 verhaalbaarheid erelonen advocaat + KB 26 oktober 2007
- Wet 26 april 2007 tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek met het oog op het bestrijden
van de gerechtelijke achterstand
- Wet 15 mei 2007 deskundigenonderzoek inmiddels “gerepareerd” door art. 20 – 32 van de
Wet van 30 december 2009 houdende diverse bepalingen betreffende justitie II, BS 15
januari 2010, 1889
- Wet van 30 juli 2013 betreffende de invoering van een familie- en jeugdrechtbank
- Wet van 1 december 2013 tot hervorming van de gerechtelijke arrondissementen en tot
wijziging van het Gerechtelijk Wetboek met het oog op een grotere mobiliteit van de leden
van de rechterlijke orde ( ZIE 12 GERECHTELIJKE ARRONDISSEMENTEN)
- Wet 26 maart 2014 tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek en de wet van 2 augustus
2002 betreffende de bestrijding van de betalingsachterstand bij handelstransacties met het
oog op de toekenning van bevoegdheid aan de natuurlijke rechter in diverse materies, BS 22
mei 2014 (Wet natuurlijke rechter)
- Wet van 25 april 2014 houdende diverse bepalingen betreffende Justitie
- Wet 8 mei 2014 houdende wijziging en coördinatie van diverse wetten inzake Justitie
4
