EU-milieubeleid
1 Environmental policy-making in the European Union
Evaluatieopdracht:
• casus volledig proces in kaart brengen => empirisch. Vanaf het begin tot einde. 1
casus helemaal in kaart brengen, alle fases moeten aan bod komen: agendasetting,
implementatie, juridische navolging van wetgeving, … Niet alleen Europees niveau,
maar ook kijken naar nationaal niveau. Want je kan niveaus niet van elkaar los zien.
Niet alleen kijken naar publiek autoriteiten, besluitvormers, maar ook kijken naar de
stakeholders die daarbij een rol hebben gespeeld. Deze casus is naar eigen keuze.
• Casus nemen die jong genoeg is maar niet te jong. Niet alleen materiaal online nemen.
Je zal waarschijnlijk hiervoor ook interviews moeten doen. Makkelijkste is
wetgevende dossiers nemen! Je kan ook actieprogramma’s en mededelingen van
Europees niveau nemen, maar nadeel is dat je maar een stuk van de cyclus kan zien.
• Je moet het doen t.a.v. 1 lidstaat. Welke maakt niet uit. Belgische casussen zijn de
meest voor de hand liggende. Je mag papers per 2 schrijven.
• Term stakeholder: ook kijken naar de rol van experten. Belangrijk hoe commissies
zijn samengesteld, of dat ook vb sociaal expertise is vastgesteld. Verhouding tussen
verschillende groepen die tussen die dossiers hangen zijn ook heel belangrijk. Ook
kijken dus naar wetenschappers en onderzoekers die betrokken zijn.
• Hoofdvraag: Hoe en waarom een bepaald beleidsdossier tot stand komt?
Studiemateriaal
- Op blackboard handige links om te starten naar het zoeken van informatie.
1.1 Europees milieubeleid
- Insteek is de discipline van de sociale wetenschappen: politieke wetenschappen /
beleidswetenschappen
- Focus op de meerlagige beleidscyclus van Europees milieubeleid
o meer aandacht voor besluitvorming dan voor inhoud van het beleid
- Colleges over de beleidscyclus aangevuld met gastcolleges
, - Examenopdracht: paper met een reconstructie van het beleidsproces van één
specifieke casus
1.2 Environmental policy-making in the EU
Evolution:
- Environmental policy not mentioned in the Treaty of Rome
- Early 1970s: environmental policy as EC internal trade policy
o avoiding competition distortions and stopping increasing cross-border
pollution
o a lot of (legislative) output despite limited legal base
o Europese unie zich dan pas mee bezig gehouden omdat het dan pas relevant
was. Europese intigratie opgestart in ’50: pas gaande weg opgestart wanneer
milieuproblematiek aandacht heft gekregen, dat lidstaten ook hebben ingezien
dat ze dit thema beter gezamenlijk kunnen aanpakken. Was nog niet in beeld
wnnr EU integratie werd opgestart. EU integratie opgestart voor militaire
verdediging. Lidstaten dmv eu integratie, hun eigen belangen beter konden
verdedigen. Door economische samenwerking landen zo kunnen verstrengelen
dat ze niet meer zonder elkaar kunnen. Pas later dat milieubeleid een issue
werd in begin jaren 70 dat milieu op de agenda kwam. Stakeholders en
milieubewegingen enzovoort zetten druk op beleid zodat ze iets aan de
milieuproblematiek zouden doen. Opdat moment is milieubeleid
onrechtstreeks op Europees niveau terecht gekomen. We moeten normen
hebben. We moeten gezamenlijk milieubeleid hebben. Gezamenlijk is
belangrijk! Welke normen maakten minder uit. Wat is de economische
samenwerking op dat Europees niveau? Single market => open de
economische grenzen! Vrij verkeer van goederen, diensten en kapitaal! Puur
economisch ook de grenzen, zij moeten weg. Je moet 1 markt creëren. Zo
creëer je schaalvoordelen binnen die markt. zo creëer je gezamenlijke
buitengrens en sta je sterk t.o.v. internationale handel met vb China. Interne
economische markt is dus de essentie. Ja kan producten niet meer tegenhouden
van een ander land. Interne markt betekent dat je als je aan dezelfde normen
voldoet dat iedereen mag produceren, kopen en verkopen. Het kan dat door
milieubeleid, milieubeschermingsnormen dat die verschillen. Bij het een land
kan het aan minder strenge normen voldoen dan bij de andere. De ene
, productie kan dus duurder of goedkoper zijn daardoor en dat verstoort de
markt! Dat wilt de EU niet. Hierom Europese wetgeving maken dat voor
iedereen gelijk is. hierom zien dat milieunormen binnen EU niet te streng zijn,
want anders zouden misschien Europese goederen te duur zijn voor
internationale markt.
- Single European Act (1987): environmental policy becomes an EC task
o legal base for environment policies based on environmental policy goals
o in jaren 80 bij verdragswijziging, is milieubeleid expliciet toegevoegd als
beleid. Hier gingen dan de lidstaten echt samen beleid voeren. EU unie kan
maar toelaten wat de lidstaten bepalen wat de EU unie doet. Als de lidstaten
niet willen dat er samen iets niet gebeurt, dan gebeurt dat niet. Lidstaten
moeten dus unaniem er eens over zijn wat ze beslissen om samen te doen.
Belangrijk om te beseffen dat EU unie maar kan doen wat de lidstaten bereidt
zijn om samen te doen. EU unie betekent niet overdracht van bevoegdheden.
Het betekent het gezamenlijk uitvoeren van bevoegdheden.
o EU integratie= Pooling van soevereiniteit. Lidstaten blijven de baas over het
verdrag. Het gaat over het vergemeenschappelijken van bevoegdheden. Dit is
een maatschappelijk probleem dat we niet alleen kunnen oplossen. Dit moeten
wij op een gemeenschappelijke basis aanpakken. Om dit via een structurele
manier te doen, gaan we dit via EU unie doen.
o ‘ 80: Lidstaten tot beslissing genomen omwille van economische logica en
milieuoverwegingen, om de bevoegdheden van milieubeleid te laten uitvoeren
door Europese instelling.
- Recent Treaty changes: increasing legal capacity, but stagnating political will (see also
the new European Commission portfolios and restructuring of DGs)
- Links with climate, energy, agriculture, industry, transport, … Zijn allemaal gelinkt
met elkaar.
- Het is niet omdat de lidstaten in het verdrag schrijven dat er juridisch de mogelijkheid
is om beleid te voeren dat er werkelijk beleid output zal voeren. Je kan veel in het
verdrag schrijven, maar is geen wetgeving? Het schept een juridisch kader om
gezamenlijk milieubeleid te ontwikkelen. Tussen de beslissing van de lidstaten om
verdrag op te stellen en beleid echt uit te voeren, zit heel veel tijd tussen. Je hebt veel
voorwaarden nodig om zo een cyclus op te starten en door iedereen uitgevoerd te laten
worden.
, - Lidstaten zijn tot constatatie gekomen dat bijna alle aspecten van milieubeleid
gezamenlijk gevoerd kunnen worden. Er zijn weinig dimensies van milieubeleid
waarbij lidstaten expliciet hebben gezegd dat het niet op Europees niveau mag. Heel
veel milieu thema’s en horizontale milieurapportering, daarvoor is het mogelijk door
verwoording in verdrag, dat ze gezamenlijk aan de slag kunnen op EU niveau.
Betekent dat zolang de lidstaten geen gezamenlijke wetgeving te maken, zolang dat er
geen output is, ze zelf mogen doen wat ze willen. Vanaf dat ze er in slagen om EU
wetgeving te maken, heeft die voorrang op nationale wetgeving. Dat maakt dat
milieubeleid een domein is waarbij weinig nationale wetgeving is. 85/90 procent van
die wetgeving komt rechtsreeks uit Europa. We zijn verplicht bijna om dit te vertalen
in onze nationale wetgeving.
1.3 The external dimension of EU environmental politics
- EU and international environmental policies are mutually constitutive.
- The EU has legal personality and environmental competences, hence it can become a
party to Multilateral Environmental Agreements (MEAs), involving both rights and
duties.
- The EU enjoys express powers and implied powers
- However, environmental policies are shared competences, hence also the member
states are involved in the external dimension
o dual representation (Commission / member state(s)) to negotiate legally
binding MEAs
o lidstaten hebben gezegd dat ze de EU commissie gaan deligereren op
internationaal niveau te kunnen onderhandelen, dan staan ze sterker. Ze gaan
daar poolen en 1 onderhandelaar sturen om iedereen te vertegenwoordigen,
heel EU.
o the rotating Council Presidency represents the EU in negotiation that don’t
lead to binding MEAs (e.g. COPs or MOPs following MEAs)
- All this requires a complex system of coordination before, during and after
international negotiations
o Als er een akkoord is komt dat terug naar beneden. Moeilijke ratificatie omdat
het zowel door EU als door lidstaten geratificeerd moet worden. VN niveau
laten we even buiten beschouwing.
- Ratification of MEAs by the Council, the EP and the member states
,1.4 What is policy?
- a deliberate course of (in) action (by governments), selected from available
alternatives, to achieve a certain outcome
o Hoeft niet door overheden te zijn. Beleid gaat kijken naar probleem, wat zijn
de mogelijke alternatieven om dit probleem op te lossen. En vervolgens
stappen gaat zetten om tot een aanpak van oplossing gaan komen. Meestal is
beleid geassocieerd met overheden maar wordt vaker breder gebruikt. Ook
kijken na wnnr de maatregelen genomen zijn, zien of de oplossing gewerkt
heeft. Zien of het genoeg verbeterd is.
- Most common way to analyze policy: the policy cycle
o = raamwerk om voor een bepaald probleem een beleid te maken. Structureert
onze paper. Deze verschillende stappen van dat proces inkaderen.
Agendasetting heel belangrijk om te starten. Wie heeft het op de agenda gezet?
Heel belangrijk voor onze cases. Er zijn heel veel verschillende
mogelijkheden. Afvragen bij paper: “wie heeft er belang bij”? op zoek gaan
naar stakeholders. Vb. Energie efficiëntie? Wie heeft er belang bij, bij het
beleid dat wordt uitgespeeld? Kunnen landen zijn, politieke partijen, publieke
opinie,… allemaal verschillende soc factoren die problemen detecteren en die
het waard vinden om dit op de agenda te zetten.
- Questions to ask: who, when, why, what and how?
The policy cycle I
- Agenda setting: Er zijn duizenden sociale problemen die allemaal vechten voor een
plaats op de agenda. Jij moet zien dat jouw probleem op de agenda komt, dit kan op
allemaal verschillende manieren. Niet alleen binnen het domein van milieubeleid. Je
moet het op de agenda krijgen bij de juiste instantie, namelijk bij degene die bevoegd
is. kennis over die bevoegdheden is dus zeer relevant. Binnen de EU betekent dat je
agendasetting gebeurt bij de commissie. Want dit is de enige die formeel nieuwe
wetgeving kan opstarten op wetgevingen kunnen herzien. Ook belangrijk om te zien
wie de agenda wilt houden. Vb. Duitse automobiele industrie werkt rond diesel
wagens niet op de agenda te zetten. Dus ook belangrijk om iets proberen af te houden.
Gebeurt via allerlei formele maar ook informele kanalen.
- Policy formulation: wanneer er iets op de agenda staat, dan opmaken van een
beleidsvoorstel. Dan onderzoeken van allerlei mogelijke alternatieven. Dit gebeurt
, door ambtenaren, onderzoekers. Belangrijk voor stakeholders om hun ding verkocht te
krijgen. Dan zitten we in de fase van lobby en belangenverdediging. Op EU niveau,
zijn dit de lidstaten. Het is een ambtelijk administratief proces.
- Decision making: Beslissingen worden genomen door die instanties die in landen
grondwettelijk bevoegd zijn om beslissingen te nemen omdat ze gelegitimeerd zijn,
rechtstreeks of onrechtstreeks door ons. Op EU niveau gaat het dus over raad en
parlement en niet zozeer de commissie. In elk politiek systeem actoren die bevoegd
zijn om beslissingen te nemen. Dit zijn beslissingen op papier. Betekent nog niet dat er
effectief beleid uitgevoerd worden.
- Policy implentation: Het moet in de praktijk gebracht worden. Vb. Subsidies worden
uitgekeerd, of sancties die worden mogelijk gemaakt, andere materiële voorzieningen
om een beleid mogelijk te maken. Uitvoeren in de praktijk. Wat er EU afgesproken
wordt, dus wordt uitgevoerd door de lidstaten.
- Policy evaluation: onderzoeken, vaststellen of beleid effectief is. Is het probleem
opgelost? Als het opgelost is, verdwijnt het.
Dus bij paper focussen op 1 cyclus!
,1.5 Agendasetting
- A political agenda is a set of issues that receive substantial attention in a political
system.
- Issues rise on the agenda when actors succeed to sell a particular frame (or definition)
of the issue to a particular set of venues (or institutions).
- EU environmental policy agenda-setting is structured by
- the EU being a multilevel political system
- the relation between the EU and other International Organizations
- varying attention for environmental issues
- limited role of the public opinion
- the impact of focusing events
- links with other policy areas
- new and ongoing issues
,1.6 Policy formulation and decision making
- The EU hosts a variety of policy-making modes: environmental policy-making is
characterized by the regulatory policy mode.
- Policy formulation takes place within the European Commission (with input from
other institutions and interest groups)
- Legislative proposals are negotiated and decided upon by the Council of Ministers
and the European Parliament. Executive measures are taken by the European
Commission and by the member states.
Policy modes:
1.7 Policy implementation
- Policies / regulation / laws are executed through legal and administrative procedures
and eventually also ‘on the field’.
- EU policies are implemented at the European level (through ‘comitology’) and by the
member states (transposition and compliance)
- Implementation of EU environmental policies has been highly problematic.
- The Commission and the Court of Justice are involved in a lot of infringement
procedures against the member states.
,1.8 Policy evaluation
- Policies / regulation / laws are meant to have tangible impacts. Policy evaluation is
used to measure this impact.
- Policy evaluation is beneficial for policy learning and accountability.
- Evaluation of EU environmental policies is problematic because of the multilevel
character of the EU and the difficulty to measure impact of environmental policies
2 The European Union as a Multi-level Governance Systems
• Lidstaten – nationale belangen: EU is niet iets dat zomaar opeens uit de lucht kwam
vallen. EU is een internationale organisatie. Dit bestaat maar van gratie van staten die
op een dag besloten hebben om samen te werken en dit op een geïnstutionaliseerde
manier te doen. De building blocks van het internationaal systeem. Wat er in de EU
gebeurt is gevolg van lidstaten, wat in hun eigen belang is, om hun soevereiniteit te
gaan poolen met andere staten. EU is uniek in die zin dat er geen enkele andere
organisatie is waarvoor lidstaten voor zichzelf de berekening hebben gemaakt dat ze
, zo ver willen gaan samenwerken dat ze op heel veel vlakken hun soevereiniteit willen
delen op het Europees systeem. Lidstaten hebben hun macht afgestaan aan eu = foute
voorstelling. Ze hebben besloten om soevereiniteit te delen! Soevereiniteit
gemeenschappelijk uit te voeren dmv internationale organisatie. Lidstaten hebben dus
mee vat erop. Dit doen ze dmv van het sluiten van een internationaal verdrag dat
geratificeerd is door alle lidstaten. EU bestaat omdat lidstaten vinden dat het in hun
belang is om samen te werken omtrent sociale problemen en die ze beter samen
kunnen aanpakken. Effectiever om daar gemeenschappelijk beleid voor te voeren.
• Nationale parlementen: belangen van lidstaten komen van die lidstaten. Meerderheid
komt van parlement.
• Burgers: belangen van burgers worden geprojecteerd in parlement. Nationale
belangen is een categorie van belangen die input geeft aan de EU.
• Partij belangen: heel veel verschillende beleidsdomeinen van de belangen van de
lidstaten. Instituut nodig om dat vlot te laten verlopen. Er moet heel veel gedaan
worden.
• Raad van ministers: Lidstaten moeten een venue hebben waarbinnen zijn
gestructureerd kunnen samenkomen. Hiervoor een orgaan opzichten waarbinnen ze
onderhandelingen kunnen doen = de raad van ministers! Orgaan waarin de lidstaten
vertegenwoordigd zijn. Dit is een spill in de besluitvorming op EU niveau. Om die
raad goed te laten verlopen zijn er allerlei regels nodig. Probleem EU is dat die agenda
zo breed is. wie zit er in die raad? Ministers maar ook andere. Afhankelijk van hoeveel
soevereiniteit de lidstaten willen vergemeenschappelijken, zal raad beslissingen
kunnen nemen. Ook degene die tegen hebben gestemd moeten iets uitvoeren
(stemmen meerderheid). Democratisch probleem.
• EU- Europees belang
• Europese commissie: Bureaucratie is nodig om die beslissingen voor te bereiden en
achteraf ook uit te voeren. En daarom hebben lidstaten in verdrag uitvoerend instituut
opgericht die de voorbereidingen uitvoert. Europese commissie is geen regering, het is
een bureaucratie. Wordt niet verkozen. Is de agent van the principle. We zetten in
verdrag dat de commissie bepaalde taken krijgt en dat die die taken moet uitvoeren
vanuit Europees belang. Als de commissie iets voorstelt moet het iets zijn dat in
Europees belang is. verdrag zegt dat enkel de commissie bevoegd is om formeel een
