Psychologie
Inleiding
Gebruik de MyLab meerkeuzetoetsvragen! → gelijke examenvragen
- Geen giscorrectie
- Geen verhoogde cesuur
Geest, gedrag en psychologie als wetenschap
- Je hersenen produceren een pijnstiller die op heroïne lijkt
o Waar: natuurlijk geproduceerde chemicaliën worden endorfinen genoemd en
zijn gerelateerd aan heroïne
- Veel dingen die ons overkomen laten geen sporen achter in het geheugen
o Waar: de meeste informatie uit onze omgeving bereikt nooit ons geheugen en
de informatie die daar wel terecht komt, wordt vaak vervormd
- Een leugendetector is opmerkelijk accuraat in het opsporen van lichamelijke reacties
die erop wijzen dat een verdachte liegt
o Vals: er is opvallend weinig objectief bewijs voor de effectiviteit van
leugendetectors
o Polygraaf → detectie van tekenen van opwinding
Psychologie – algemeen
Psychologie is een breed domein, met vele specialisaties. Fundamenteel, is psychologie de
wetenschap van gedrag en geestelijke processen.
- Mensen denken vaak alleen in termen van de geest, maar er is ook gedrag
Psychologie:
- Psyche (geest) en -ologie (studiegebied)
- Studie van de geest
- Omvat zowel interne mentale processen als externe, observeerbare gedragingen
- Is gebaseerd op objectieve en testbare wetenschappelijke evidentie
o Verifieerbare gebeurtenissen
o Niet zomaar met gezond verstand gaan aanvaarden
- Moet wetenschappelijk onderbouwd zijn
Het is niet:
- Zuiver speculeren over de menselijke aard
- Een samenraapsel van volkswijsheid over mensen waarvan ‘iedereen’ weet dat het
waar is
Pseudowetenschap:
Elke poging om fenomenen in de fysieke wereld te verklaren zonder gebruik te maken van
empirische observatie of een andere wetenschappelijke methode.
- Astrologie, grafologie, toekomst voorspellen, …
- Denk kritisch na over beweringen
1
,Wat is kritisch nadenken? → Stel een aantal vragen
1. Wat is de bron?
2. Is de bewering redelijk of extreem?
3. Wat is het bewijsmateriaal?
4. Kan de conclusie beïnvloed zijn door bias?
5. Worden veel voorkomende denkfouten vermeden?
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
Psychologie is onderverdeeld in drie grote groepen:
- Experimentele psychologie
- Psychologie in het onderwijs
- Toegepaste psychologie
o Gebruiken de kennis die door experimentele psychologen is vergaard om
problemen van mensen op te lossen
- Arbeid/organisatie, sport, forensisch, school, omgeving, klinisch/counseling,
gerontologie
- Psychologen zijn geen psychiaters, master in de psychologie
o Psychiatrie is medisch gericht, geneeskunde
o Specialisatie in de behandeling van mentale en gedragsproblemen
Perspectieven
Vanuit welke perspectieven werken hedendaagse psychologen?
Het snel veranderende veld van de moderne psychologie wordt gedomineerd door zes
verschillende perspectieven.
- Biologisch
- Cognitief
- Behavioristische
- Gehele-persoon
- Ontwikkeling
- Socio-culturele invalshoek
Waar liggen de historische wortels van psychologie?
De moderne psychologie is ontstaan uit vele, dikwijls tegenstrijdige tradities, zoals
structuralisme, functionalisme, gestalt psychologie, behaviorisme en psychoanalyse.
Biologisch perspectief
De 17e eeuwse Franse filosoof Descartes stelde als eerste het idee voor dat er een scheiding
is tussen de spirituele geest en het fysieke lichaam: dat het fysieke lichaam kan apart
bestudeerd worden van de geest leidde tot het modern biologische perspectief.
Hij ging het zenuwstelsel bestuderen, waardoor hij niet tegen de kerk inging.
Dit modern perspectief ziet de geest als een product van de hersenen en voegt zo lichaam en
geest weer samen.
Visie op de menselijke natuur:
2
,We zijn complexe systemen die zowel op de erfelijke als op omgevingsinvloeden reageren.
Zowel erfelijkheid als de interactie ervan met de omgeving is belangrijk.
Wat bepaalt gedrag:
Hersenstructuren, biochemie en aangeboren reacties op externe signalen.
Accent in het onderzoek:
Het zenuwstelsel/de hersenen en endocriene systemen, evolutionaire voordelen of
gedragingen.
Ze hebben ontdekt welke hersenschade gaat leiden tot welke gevolgen.
Patronen van hersengolven zijn verschillend als we wakker zijn en als we slapen of dromen.
Elks heeft een uniek patroon. Dit is een voorbeeld van de biologische invalshoek.
Wortels in de medische wetenschappen:
- Biologische psychologie, biologie en neurologie hebben interesse voor processen in
de hersenen
- Neurowetenschappen
- Andere belangrijke variant: evolutionaire psychologie (Darwin: natuurlijke selectie)
o Eigenschappen die ervoor zorgen dat je makkelijker overleeft of niet
o Baby’s glimlachen als ze zich goed voelen
Charles Darwin: 1859 ‘On the origins of species by means of natural selection’
- Sommige dieren komen meer voor in bepaalde omgeving dan in andere omgeving
- Meest geschikt afhankelijk van welke omgeving
- Vinkenpopulatie opvolgen voor 20 jaar in bepaalde omgeving
Cognitief perspectief
Het modern cognitieve perspectief ontstond op basis van een aantal benaderingen:
- Het structuralisme van Wilhelm Wundt
En reacties hierop:
- Het functionalisme van William James
- Gestaltpsychologie
Structuralisme (Wilhelm Wundt)
Tracht de basisstructuren van de geest en de gedachten te ontrafelen. Het is geïnspireerd
door de Tabel van Mendelejev. Zoeken naar de belangrijke elementen van de bewuste
waarneming.
1879: eerste laboratotium voor experimentele psychologie te Leipzig.
Techniek van introspectie. Kijken naar jezelf en beschrijven wat je waarneemt.
Functionalisme (William James)
Ging ervan uit dat psychische processen het beste begrepen kunnen worden in termen van
hun adaptieve nut en functie.
3
, William James sluit aan bij Darwin: organismen passen zich aan aan hun omgeving. Vertaalde
dit naar de mens.
Gestaltpsychologie
Benadering die naar de wereld kijkt in gehelen. Heeft interesse in hoe we ‘perceptuele
gehelen’ opbouwen. Gestalt is het Duitse woord voor geheel of configuratie.
Visie op de menselijke natuur:
We zijn informatie verwerkende systemen. We gaan dus verwerken in onze hersenen, dit
bepaalt ons gedrag.
Wat bepaalt gedrag:
Interpretatie van ervaringen door verwerking in de hersenen.
Accent in het onderzoek:
Mentale processen, waaronder sensatie, perceptie, leren, geheugen en taal.
Welke mentale processen treden op op het moment dat slaap dromen wordt.
Cognitieve processen spelen een rol bij bijna alles, je hebt het overal nodig.
Behavioristische perspectief
Ontstaan uit behaviorisme dat vond dat psychologie zich alleen moet bezig houden met
observeerbare gebeurtenissen.
Een behaviorist zou zeggen: hongerige rat, kan niet kan je niet direct observeren. Je kan wel
spreken van een rat die je 24 uur geen eten hebt gegeven. Of de rat hongerig is, is niet
objectief.
Afhankelijke variabelen is wat je gaat meten. Onafhankelijke variabele is wat jij bewust
varieert.
Voorbeeld
Kinderen die naar een verjaardagsfeest komen zijn allemaal hyperactief en is om zot te
worden. Hoe komt het dat ze hyperactief zijn? Hypothese is dat suiker al de kinderen zot
maakt. Onafhankelijke variabele is dan de suiker die je aan de kinderen geeft. Afhankelijke
variabele is wat je wilt meten, worden de kinderen actiever die wel suiker kregen. Actimeter
rond de pols van kinderen die bewegingen registreert.
Afhankelijk: wat meet je
Onafhankelijk: wat wil jij onder controle variëren
Behaviorisme wilt ook alles strikt gaan omschrijven in wetten.
Watson → kinderen angst aanleren voor een witte rat, ook terug de angst afleren
- Kleine Albert, had weinig bang
- Zocht stimulus dat hem bang maakte
- Hij was heel nieuwsgierig
4
