Caro Van Herrewegen RZL 2PBASOW
Thema 1: Reflectie op het begrip religie
1.1 Begripsomschrijving
Religie is de verbondenheid van de mens met het hogere, het overstijgende, datgene wat absoluut
bovenmenselijk is, welke naam we het ook geven en religie werkt helend en verdelend.
Niet uitgaan van 1 religie, maar uitgaan van een bredere kijk (altijd de bedoeling)
Helend & verdelend: zie actualiteit, helend niet zo aanwezig als verdelend (bv. oorlog)
o Nadruk op het helende in deze cursus, verdelend komt ook aan bod.
1.2 Het religieuze tonen
1. Religieus erfgoed
Geloven is iets van alle tijden en van alle culturen. Gebouwen, plaatsen, beelden, natuurelementen…
Jammer genoeg zien we dat oorlogen, twisten… ervoor kunnen zorgen dat heiligdommen
aangevallen of vernietigd worden, hierbij is er vaak sprake van morele verontwaardiging.
2. Religieuze rituelen
Een ritueel is een serie handelingen die gezien worden als een gebruik en bepaald zijn door
achtergrond en cultuur. De elementen waaruit rituelen kunnen bestaan zijn o.a. houding, mimiek,
gebaar, zang, woord, klanken, schreeuwen, eten, vasten, drinken, slachten of zich verwonden.
Hoe meer je het ritueel begrijpt en niet ziet als louter traditie, hoe sterker het kan beleefd worden.
1.3 Het religieuze verwoorden
Al van oudsher proberen mensen hun relatie met het sacrale te verwoorden in verhalen, heilige
boeken, films, muziek… De verwoording is een belangrijk onderdeel van de leer, de filosofie van een
levensbeschouwing nl. hoe kijk ik naar het zijn van de wereld, waar is mijn plaats hierin, wat is de
plaats van een mogelijke godheid?
Elke godsdienst heeft heilige schriften. Telkens heet dit tot doel een beter zicht te krijgen op het
geloof zelf, de relatie die de mens heeft met zijn godheid en de plaats die de godsdienst inneemt in
het maatschappelijk denken.
1. Waar
- In Heilige geschriften
- Mythologische verhalen
- Film/series
- Toespraken in gebeds- en ontmoetingsplaatsen
2. Waarom
- Op zoek naar woorden voor de relatie tussen het Heilige en de mens.
- Voedsel voor ‘nieuwe’ levenswijze (ethiek) omdat je anders naar werkelijkheid kijkt.
Els Goethals Friday 17 May 2024 1
,Caro Van Herrewegen RZL 2PBASOW
1.4 Het religieuze ervaren
Aangeraakt worden door het ‘Heilige’, het sacrale gaat over de kern van een religieuze ervaring. De
passieve houding is hiervoor kenmerkend: je doet niets maar het gebeurt.
‘Jij raakt niet aan, Jij zoekt het Heilige niet op. Je wordt aangeraakt door het Heilige’
- Roeping?
- Spirituele ervaring?
- Mystieke ervaring?
Numineuze
Studie van Rudolf Otto, 1917 // numineuze = GOD
“Over het buitensporige van het Numineuze, het mysterie dat doet huiveren en fascineert”
Tremendum:
- Startpunt van de religieuze ontwikkeling in de
geschiedenis Fascinorum
- Besef dat het numineuze aan de religie ten grondslag ligt
- Soort vrees, het ontzagwekkende
- Numineuze verschijnt als een onberekenbare en
overweldigende grootheid die aan de macht van de Desideratum Tremendum
mens ontsnapt
Fascinorum/mysterium: gevoel van levensnabijheid, fascinatie,
bewondering, passie, verwondering, verbondenheid
- Aspect van het overstijgende
- Het is te groot voor ons rationele begrippenapparaat
- Elke religie kent een werkelijkheidservaring die én oneindig veel machtiger en
schrikwekkender is dan welke natuurmacht ook én oneindig veel fascinerender dan het
meest boeiende voortbrengsel daarvan.
- Gegrepen door het fascinerende en deelnemende aspect kan dit tot gevolg hebben dat men
onmenselijk zou worden.
- Geen mens kan ooit het Numineuze worden.
Desideratum:
- Het verlangen om ooit één te worden met het Numineuze
- Het existentieel besef dat deze eenwording in de toekomst zal gebeuren
- Het verlangen naar de gelukzalige toekomst in het paradijs
Het desideratum is een term dat als het ware het tremendum en het fascinorum
synthetiseert.
Els Goethals Friday 17 May 2024 2
, Caro Van Herrewegen RZL 2PBASOW
Thema 2: Levensbeschouwelijke diversiteit
Is iedereen gelovig?
Ja en neen. Niet iedereen is religieus of ‘god-gelovig’ maar iedereen heeft een bepaalde overtuiging
of ‘geloof’, al dan niet in de vorm van een spirituele dimensie.
Gaat iedereen op een gelijkwaardige manier om met
levensbeschouwelijke diversiteit?
1. Onverschillig, relativerend
= we denken er allemaal anders over, het is louter privé, het is oké wat je doet/denkt, ik blijf er
neutraal over, geen opmerkingen geven
2. Fundamentalistisch, exclusivistisch
= iemand is overtuigd van 1 echte waarheid, alle andere insteken van in religie zijn niet gelijkwaardig
3. Dialoog vanuit het verschil
= verschillende standpunten gaan in dialoog, dit dialoog is boeiend
Als je vanuit een levensbeschouwing spreekt, is kennis een must! De dialoog gaat over je kennis.
Komen alle levensbeschouwingen uiteindelijk op hetzelfde neer?
Ja en neen. Op een bepaald niveau zijn alle religies gelijk. Het gaat dan over een universeel
humanisme uitgedrukt in waarden. Vele religies delen de global ethics, en toch zijn ze verschillend
op vlak van theologie en religieus bewustzijn.
Global ethics Diversiteit
- Je zult niet doden - Niet religieuze levensbeschouwingen:
- Je zult niet stelen atheïsme, humanisme, boeddhisme
- Je zult niet liegen - Polytheïstische religiositeit:
- Oproep tot sociaal engagement natuurreligies, animisme, hindoeïsme
- Gebruik van rituelen - Monotheïsme: jodendom, islam,
- … christendom
Het grootste verschil zit in de invulling van die levensbeschouwingen.
Els Goethals Friday 17 May 2024 3
