MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN
INLIEIDING
DUURZAAMHEID
• @UGent
o Integratie van duurzaamheid in onderwijs, onderzoek en dienstverlening
o Implementatie van duurzaamheid in bedrijfsvoering en organisatie
MVO
MVO is de verantwoordelijkheid van een organisatie voor de effecten van haar besluiten en activiteiten op de maatschappij
en het milieu door transparant en ethisch gedrag. MVO houdt in dat organisaties aandacht voor mensenrechten,
consumentenbelangen en sociale, ethische en milieukwesties in hun activiteiten en kernstrategie integreren in nauwe
samenwerking met hun stakeholders om:
• zoveel mogelijk gedeelde waarde te creëren voor hun eigenaren/aandeelhouders en voor hun andere
stakeholders en de samenleving als geheel;
• mogelijke negatieve effecten op te sporen, te voorkomen en te verminderen.
integratie in kernactiviteiten is belangrijk + verantwoordelijkheid van organisatie!
DOEL
• Inzicht krijgen in hoe organisaties functioneren in hun ruimere maatschappelijke context en hoe ze de
verantwoordelijkheid kunnen opnemen voor hun sociale en ecologische impact, rekening houdende met de
belangen en verwachtingen van stakeholders
• Organisatieperspectief
• Kennen en begrijpen van belangrijke begrippen, modellen, theorieën m.b.t. MVO
• Aandacht voor duurzaamheid in jullie latere leven (werk en privé)
• Ontwikkelen van een genuanceerde, veelzijdige visie
1
,DEFINITIES EN CONCEPTEN
Te kennen teksten:
• Elkington, J. 2018. 25 Years Ago I Coined the Phrase “Triple Bottom Line.” Here’s Why It’s Time to Rethink It.
Harvard Business Review, 25/06/2018
• Vandemoortele, J. 2018. Van simple Millenniumdoelen naar warrige Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen.
MO*paper 117.
Doel van de les
• Begrijpen en kunnen uitleggen wat MVO is, inclusief concepten die deel uitmaken van de definitie van MVO (3 P’s,
stakeholders,…)
• Begrijpen en kunnen uitleggen dat er verschillende motieven zijn voor MVO
• Het verschil kennen tussen MVO en verschillende andere aanverwante concepten
CORPORATE SOCIAL RESPONSI BILITY (CSR)
CSR = Organisatie context specifieke acties en beleidsmaatregelen die rekening houden met de verwachtingen van
stakeholders en de triple bottom line van economische, sociale en milieuprestaties (aguinis en glavas)
Het is zinnig want het levert voordelen op en als we het niet doen dan levert het risico’s en nadelen (we doen het minder
omdat we het moeten doen, maar voor de organisatie zijn beste wil)
Waarom is CSR belangrijk?
• Voor bedrijven bieden MVO en RBC (= verantwoord zakelijk gedrag) belangrijke voordelen op het gebied van
risicobeheer, kostenbesparingen, toegang tot kapitaal, klantrelaties, HR-beheer, duurzaamheid van activiteiten,
vermogen om te innoveren en uiteindelijk winst.
• Voor de EU-economie maken MVO en RBC bedrijven duurzamer en innovatiever, wat bijdraagt aan een
duurzamere economie.
• Voor de samenleving bieden MVO en RBC een reeks waarden waarop we een meer samenhangende samenleving
kunnen opbouwen en waarop we de overgang naar een duurzaam economisch systeem kunnen baseren.
TRIPLE BOTTOM LINE (TBL )/ 3 P’S
geïntroduceerd door John Elkington: als bedrijven keuzes maken moeten ze rekening houden met profit en de impact op
people (interne werknemers, externe mensen), planet (milieu)
• Reactie op single bottom line: enkel kijken naar economische kenmerken
• People, planet, profit
(sociaal, duurzaam, economisch)
o Leiden tot sustainability
▪ People: werknemers, lokale gemeenschappen,..
▪ Planet: energiebronnen, ecologische voetafdruk,…
▪ Profit: winst
• Uitbreiding op single bottom line: focust enkel op economisch vlak
! Door de jaren heen ook kritiek op TBL, ook door Elkington
Geïntegreerd: 3 P’s staan niet los van elkaar:
• Beïnvloeden elkaar, komen soms in conflict
o Profit versus Planet en People
o ! Ook Planet versus People: milieutransitie die moet ook sociaal zijn! Het moet ook een sociale transitie
zijn waarbij iedereen meegaat
o Vaak voorgesteld als een evenwichtsoefening: waar de 3 P’s samenkomen is er sustainability
Systematisch:
2
, • Bij beslissingen en acties steeds de impact op de verschillende domeinen voor ogen houden
Continu verbeteringsproces
• MVO realiseert men niet in één dag
• MVO is nooit voltooid
ESSENTIELE KENMERKEN VAN MVO:
1. Impact van organisatie op maatschappij en milieu
o op maat van de organisatie (context specifiek)
o een continue proces, geen eindbestemming
2. Geïntegreerd in kernactiviteiten en strategie
3. Gedeelde waarde (shared value): voordelen voor de organisatie én stakeholders
4. Vrijwillige initiatieven, meer doen dan wat wettelijk opgelegd is.
1. IMPACT OP MAATSCHAPPIJ EN MILIEU
• Planetary boundaries: planetaire grenzen
o op 9 domeinen gekeken wat de draagkracht is van de planeet en als we erover gaan overschrijden we
de grenzen en leven we boven onze stand → op 6 vlakken over onze grenzen gaan
o Op negen domeinen bekeken wat onze planeet aankan (draagkracht)
o Als we over het groene stuk heen gaan, leven we boven onze stand
o Evolutie 2009-2023 → we gaan enorm boven die grenzen heen
• Mckinsey & company (falen in duurzaamheid)
o rapport: natuurlijke uitdaging is belangrijk, het is in het belang van organisatie dat ze hiernaar handelen
→ risk benadering: als bedrijven er niet gepast mee omgaan dan brengt dit risico’s met zich mee op
operationeel, transitie, reputationeel en markt vlak
o Planetary bounderies: heel veel te doen rond klimaatverandering ook binnen beleidsmaatregelen, maar
andere zaken zoals biodiversiteit krijgt minder aandacht en bedrijven hebben ook minder doelstellingen
hierrond → impact op milieu gaat verder dan klimaatverandering waar organisaties aandacht zou
moeten hebben
o De uitdagingen die we hebben zijn belangrijk + van belang van bedrijven om daar ook naar te
behandelen
o Risk benadering
o Bedrijven focussen zich vooral op climate change MAAR minder op andere dimensies van de natuur
▪ Polutie, verlies biodiversiteit, water vervuiling, ontbossing,…
▪ Klimaatverandering is belangrijk MAAR er zijn meerdere topics waar bedrijven aandacht aan
moeten besteden
• World Economic Forum: The global risk report
o The Global Risks Perception Survey (GRPS) has underpinned the Global Risks Report for nearly two
decades and is the World Economic Forum’s premier source of original global risks data. This year’s
GRPS has brought together leading insights on the evolving global risks landscape from 1,490 experts
across academia, business, government, the international community and civil society. Responses for
the GRPS 2023-2024 were collected from 4 September to 9 October 2023.
▪ experten bevragen over de risicio’s voor de komende jaren
o Global risk: iets dat zich voort doet en een belangrijk impact heeft op natuurlijke en sociale factoren
▪ Ecologische risico’s hebben een grote impact!
▪ Verschillende risico’s aan elkaar linken: veel mensen denken van het is ver van mijn bed (nu
wel meer overstromingen enzovoort) maar ecologische risico’s zijn sterk gelinkt aan sociale
risico’s zoals onvrijwillige migratie (overstromingen en droogte zorgt voor migratie lokaal of
internationaal, bv van centraal Amerika naar VS)
▪ Global risks gerankt volgens belang in de komende 10 jaar
▪ Zullen een impact hebben op de werking → op gepaste manier mee omgaan
• Duurzaamheid in de mode-industrie
o diversiteit van duurzaamheid: kinderarbeid, slechte werkomstandigheden → fast fashion evolutie:
circulaire model (katoen hergebruiken om waterverbruik te minimaliseren)
3
, o Europa wetgeving: due delligence: gepaste zorgvuldigheid: europese bedrijven zullen moeten kunnen
aantonen hoe duurzaam hun toeleveringsketen is, en welke stappen ze ondernemen hiervoor +
Daarenboven moeten de bedrijven een plan opstellen waarin ze aantonen hoe ze hun CO₂-uitstoot
willen terugdringen → veel organisaties hebben geen goed zicht op hun toeleveringsketen door
verschillende ketens
o Diversiteit in duurzaamheid (water, kinderarbeid, fast fashion…)
o ‘zijn duurdere kleren ook ethischer’
o ‘katoen recycleren is gouden kans voor vlaanderen’
• Duurzaamheid in voeding
o hoe ga je om met landbouw grond, eerlijke prijs voor boeren, veel voeding komt uit globale zuiden en
hebben een ecologische en sociale impact (bv avocado: teelt heeft veel water nodig + droogt in die
regio: onze consumptie een impact op milieu verder weg / bv chocolade: kinderarbeid, slechte
werkomstandigheden / vlees eten heeft een ecologische impact / vermijden van plastic want het kan
niet goed gerecycleerd worden)
• Plastiek
o Vermijden is beter dan hopen op recyclage
• Mobiliteit
o Autoverkeer, vliegen, …
o OESO legt kilometerheffing op
• Greenwashing
o organisaties doen zich groener voor dan ze zijn aan de hand van claims dus consumenten hebben het
moeilijk met het geloven van deze labels (sceptisme) → beoordeling van claims: meer dan de helft
misleidend en vaag → europese wetgeving: organisatie moet claims hard maken en aantonen
o Organisaties doen zich duurzamer / groener voor dan ze daadwerkelijk zijn met gebruik van misleidende
claims
o EU onderneemt actie:
▪ Liefst 53 procent van de honderden claims die in 2020 werden beoordeeld, bevat ‘vage,
misleidende of ongegronde informatie over de milieukenmerken van producten’, schrijft de
Financial Times.
▪ Waneer een bedrijf deze claims maakt, moeten ze ook bewezen kunnen worden (officiele
certificatie van duurzaamheidskenmerken)
▪ Nadat de tekst officieel is gepubliceerd krijgen de lidstaten 24 maanden om de richtlijn in
wetgeving om te zetten.
• Ook in non-profit sector/social profit/publieke sector
o ze hebben uit zichzelf al een sociale missie maar ze hebben ernaast ook impact op het milieu
(materialen, personeel) → duurzaamheid ook daar van toepassing
o MVO ook gebruikt maar moeilijk want niet ondernemen → sustainability meer gebruiken
o NPO (non-profits) hebben enkele verantwoordelijkheden waarvoor ze verantwoording moeten afleggen
▪ Waarde creëren (missie)
▪ Binnen een economisch landschap (efficiëntie mbt financieren)
▪ Social responsibility
o Bv in ziekenhuizen of de zorg
o Green deal: eurposes wetgeving: initiatieven
o SDG’s: sustainable development goals
4
