AUDIOVISUELE COMMUNICATIE
1: HET FUNCTIONALISME
BASISPRINCIPES EN CONCEPTEN
= Praktische en toepasbare theorie: solide basis waarmee vertaler beslissingen kan
maken
goede vertalingen moet je kunnen gronden, redenen geven voor bep. Vertaling
doel: model voor brontekstanalyse, toepasbaar op alle teksttypen & bruikbaar bij elke
vertaaltaak
Tekst binnen functionalisme = info aangeboden aan specifiek publiek in specifieke
culturele situatie
Informatie Meer dan alleen woorden op papier
Specifiek VB: vertalen naar het NL: je hebt 2 doelgroepen, VL & NL
publiek & Probleem: audience orientation: onzeker over wie publiek
cultuur is (te divers)
Oplossing: gebruik andere vertaling/originele tekst in doeltaal,
zodat je weet hoe je moet vertalen in die taal
<-> ook problematisch: parallelle tekst is niet altijd
beschikbaar
INTERCULTURELE TEKSTOVERDRACHT
= geheel van factoren en constituenten die betrokken zijn bij productie van een vertaling
2 luiken: communicatieve situatie van BT en DT
Brontekst Doeltekst
= de maker, zender, brontekst zelf en = opdrachtgever, vertaler, doeltekst en
ontvanger ontvanger
Zender & maker kunnen idem zijn, Opdrachtgever en vertaler kunnen
of er zijn meerdere, of ze zijn idem zijn (vb fansubbing)
ongekend Soms meerdere vertalers (revisors)
Ontvangers ook niet altijd duidelijk, Ook meerdere opdrachtgevers
kunnen meerdere culturen zijn mogelijk
Kritiek op dit model: bij beide 4 constitutenten, maar er kunnen mensen tussen zitten of
constituenten kunnen dezelfde persoon zijn, er is vaak massamedia mee gemoeid
SKOPOSTHEORIE
= niet BT die belangrijk is, maar functie/skopos van DT bepaald door opdrachtgever
Opdrachtgever is belangrijk: wilt specifiek communicatief instrument met bepaald
doel
o Geen woord voor woord vertaling doen maar eerst doel(publiek) bepalen
o Ligt vaak bij opdrachtgever: bepaalt waar DT terechtkomt
BT kan bepaalde functie hebben, maar wil niet zeggen dat die van DT idem is
1
, o Vb: BT is informatief, maar DT moet activerend zijn (vb verslagen over
klimaat zijn informatief, maar kan omgezet worden naar netflix docu over
klimaat die activerend is)
Vertaalopdracht Belangrijke component: hieruit wordt duidelijk wat de functie is
Bevat ontvangers, tijd & plaats van receptie, medium
Vaak te compact/niet expliciet: als vertaler extra duiding
vragen
Vertaler = hoofdverantwoordelijke in vertaalproces
Nood aan vaardigheden, goede kennis van doelpubliek en
cultuur
DE TEKST ZELF
Receptie - Bottom-up: lezer gaat tekst begrijpen dmv letterlijke inhoud
- Top-down: lezer vertrekt vanuit bestaande kennis & context om te
begrijpen
Coherenti - Intratekstueel: begrijpbaar en aanvaardbaar voor doelpubliek
e - Intertekstueel: relatie met BT moet nog aanwezig zijn
BRONTEKSTANALYSE
Extratekstuele factoren
Zender Persoon of instelling die tekst gebruikt om bepaald bericht over te brengen
Maker Persoon die tekst creëert volgens instructies & regels van zender
Intentie Doel dat de zender wil bereiken (≠effect: resultaat van verwerking door de
ontvanger)
Referential intention: ontvanger informeren
Expressive intention: gevoel/houding tov iets uiten
Appellative intention: ontvanger overtuigen tot mening/actie
ondernemen
Phatic intention: contact met ontvanger, vasthouden van
aandacht
Ontvange Onderscheid tussen doelpubliek BT en DT:
r Maken deel uit van andere culturele/taalkundige gemeenschap
Medium = de drager die de tekst aan ontvanger overbrengt
Nord: oftewel geluidsgolven (gesproken comm) of gedrukte tekst
(geschreven comm)
Niet zo simplistisch: veel ruimer dan dit, zoals bijv. gebarentaal
Wel heel belangrijk: medium bepaald wat je kan doen (vb: emotie
overbrengen is gemakkelijker visueel/auditief, en niet op papier)
Intratekstuele factoren
Inhoud Stijl
Onderwerp: verschillende redenen voor Opbouw: macro vs microstructuur
analyse - Macro: inleiding, slot, conclusie
- 1 onderwerp of meerdere? - Micro: dieper in tekst,
- Context: uitgaan van zinsdelen/woorden
veronderstellingen?
- Heeft vertaler de nodige kennis om
tekst te begrijpen en te vertalen?
Inhoud: moeilijker te analyseren Non-verbale elementen:
- Vaag begrip (vb wetenschappelijke - Lichamelijk: gezichtsuitdrukking,
tekst) gebaren
- Geen algemene richtlijnen voor - Geschreven: foto’s, illustraties
vertaaltechnische analyse Soms onvrijwillig, soms opzettelijk,
2
, Vb: gebruik van Frans in NL film: maar drukken allemaal betekenis uit
connotatie van upper vs lower class, hoe Soms universeel, soms
ga je dat overbrengen? cultuurgebonden
Veronderstellingen: situationeel Suprasegmentale elementen:
Bericht mag niet onbegrijpelijk zijn - Geschreven: visuele middelen
Zender: situatie & zoals cursief, vetgedrukt etc
achtergrondkennis van ontvanger - Gesproken: auditief, vb intonatie
evalueren
2: MULTIMODALITEIT
WAT IS COMMUNICATIE?
Martinelli: communicatie heeft een tekst nodig (boodschap) verstuurd door een zender,
die terechtkomt bij een ontvanger (lezer)
Problematisch: tekst is een nauw begrip, meer mogelijk dan alleen woorden op
papier, en ook al heb je deze 3 elementen, het kan zijn dat de boodschap niet
overgebracht is (vb je begrijpt iets niet)
BASISVOORWAARDEN VOOR COMMUNICATIE
Zender, ontvanger & teken volstaan niet
We moeten weten welke wetmatigheden/regelmatigheden in het bericht betekenis
dragen
Die wetmatigheden moeten worden gedeeld binnen een gemeenschap (zender &
ontvanger moeten tekensysteem begrijpen, moeten vb zelfde taal spreken)
Teken + materiaal: je hebt
drager nodig, die
communicatie draagt en
overbrengt (vb blad papier)
TAAL ALS CENTRALE FOCUS
Oude vooroordelen:
Taal is belangrijkste Niet langer waar: nu worden in vb reclamespots meer beelden
communicatiemodu dan woorden gebruikt, terwijl er vroeger heel veel tekst in stond
s
Taal kan geïsoleerd Je hebt te veel referenties bij taal om het geïsoleerd te
onderzocht worden onderzoeken, als je een random dialoog uit een film leest ga je
die niet begrijpen zonder context
MULTIMODALITEIT
Relatief recent onderzoeksdomein, gericht op taal in gebruik (uitgebreider dan gesproken
& geschreven)
3
