Samenvatting (met schema's en voorbeeld examenvragen) voor het vak 'Staats- en bestuursrecht' gedoceerd door Dorien Geeroms in het tweede jaar Rechtspraktijk aan de Arteveldehogeschool Gent.
Dit is het tweede deel (bestuursrecht) van de samenvatting, deel 1 heet "Samenvatting Staats- en bestuurs...
DEEL 1: fundamentele elementen van het administratief recht
Hoofdstuk 1: afbakening van het administratief recht
Situering en begripsomschrijving
Nationaal: met Belgisch administratief recht ben je niks in het buitenland.
Internationaal: ontstaat uit samenwerking tss staten of gaat uit van
internationale/supranationale instellingen.
Verdragsrecht: rechtsregels die in verdragen zijn vastgelegd à goedgekeurd door Belgische
wetgever.
Supranationaal recht: rechtsregels die uitgaan van supranationale instellingen waaraan
staten deel van hun wetgevende bevoegdheid hebben overgedragen.
Administratief recht = bestuursrecht: recht voor administratieve/bestuurlijke overheden en
diensten in ons land.
Privaatrecht: statuut van en verhoudingen tss private personen (natuurlijke of
rechtspersonen) geregeld. Burgers mogen van rechtsregels afwijken tenzij van dwingend
recht.
Publiekrecht: organisatie, werking en onderlinge verhouding van overheden en
verhoudingen tot private (rechts)personen. In beginsel dwingend recht.
à Grondwettelijk en administratief recht vormen kern van publiekrecht.
• Basisregels Belgische staatsindeling staat in grondwettelijk recht.
• Uitwerking regels qua uitvoerende macht in administratief/bestuursrecht.
Begrip: administratief recht:
• Organiseert openbaar bestuur:
o Bestuurlijke overheden uit GW
§ Federale (koning, federale regering), regionale UM (gemeenschaps- en
gewestregeringen), provincies en gemeentes.
o Bestuurlijke diensten opgericht/erkend door deze overheden: functioneren
onder toezicht van in GW ingerichte bestuurlijke overheden en kunnen
derden verbinden door nemen van eenzijdige beslissingen.
1
,Naomi Bordon
§ Vb. OCMW, Kind en Gezin, Bpost, NMBS etc.
• Regelt diens taakvervulling binnen krijtlijnen grondwettelijk recht: moet altijd
optreden in openbaar belang à tegemoetkomen aan wat moet gebeuren in belang
van maatschappij. Invulling maatschappelijk belang geen vast gegeven: invulling
(beleidsbeslissing) bepaald door
o Veranderende beleidsopvattingen van overheid.
o Veranderende verwachtingen van de bevolking.
Om algemeen belang te realiseren, treden overheden op vss wijzen op, door het nemen van:
• Bestuurlijke beslissingen: wetten uitvoeren door nemen van individuele
toepassingsbeslissingen in concrete dossiers.
o Vb. verlenen vergunning, onteigening.
• Beslissingen van wetgevende aard: bestuur maakt algemeen geldend
reglement/verordening op (wnr wet concrete en gedetailleerde uitwerking vraagt).
o Vb. gemeentelijke politieverordening.
• Beslissingen van jurisdictionele aard: administratieve rechtbanken die tot UM
behoren doen uitspraak wnr bepaalde geschillen met/binnen bestuur niet door
gewone RB opgelost worden.
o Vb. beslissingen in tuchtzaken.
Belang onderscheid: enkel bestuurlijke beslissingen kan je aanvechten bij Raad van State.
Beslissing moet eenzijdig zijn, wnr meerzijdig is er geen bevoegdheid meer van de RvS.
EXAMENVRAAG: wat indien het een meerzijdige overeenkomst betreft? Dan ga je naar
gewone rechtbank.
Administratief recht is uitzonderingsrecht
Vaak behartigen algemeen belang haaks op privébelang individu vb. milieutaks, huis afstaan
voor aanleg openbare weg etc.
Bestuur in principe onderworpen aan gemeenrecht. Gemeenrecht echter gekenmerkt door
privaatrechtelijke technieken zoals overleg, overeenkomst, gelijkwaardigheid partijen etc. --
à Niet mogelijk voor bestuur om op die manier opdrachten van algemeen belang te
vervullen, dus nood aan bijkomende (publiekrechtelijke) rechtsregels aangepast aan
specifieke taak algemeen belang. Bestuur moet nl. soms eenzijdige (gezagshalve)
beslissingen kunnen nemen (= zonder dat daarvoor akkoord betrokkene nodig is).
Administratief recht wijkt af van rechtsregels gemeenrecht:
• Eigen rechten à voorrechten: bestuur beschikt over eigen publiekrechtelijke
middelen. Hierdoor mogelijk dat bestuur gezagshalve (met dwang) en tegen wil in
van betrokkene kan optreden. Middelen enkel mogelijk indien (grond)wetgever ze
uitdrukkelijk aan bestuur heeft toegekend.
o Reglementaire beslissingen: algemeen geldende regels om gedrag van
burgers eenzijdig en dwingend te bepalen.
§ Inbreuken hierop strafbaar stellen met straf- of administratieve
sancties.
o Individuele (uitvoerbare) beslissingen: bepaald individu eenzijdig verbinden.
2
,Naomi Bordon
o Belastingen heffen: zo krijgt bestuur nodige geldmiddelen om taken van
algemeen belang te vervullen.
o Onteigenen art. 16 Gw.: indien niet mogelijk om onroerende goederen te
kopen, SV is vereist.
o Meeste overheidsgoederen (domeingoederen) nodig voor openbare
dienstverlening: genieten bescherm statuut. Vb. E40 kan niet in beslag
genomen worden door SE’s vd staat.
• Eigen (zwaardere) plichten:
o Bestuur kiest niet vrij zijn medecontractant voor overheidsopdracht.
o Bestuur moet taak uitoefenen in volle openbaarheid voor burger zodat deze
eventueel verhaal tegen bestuursbeslissing kan uitoefenen.
o Bestuur moet uitdrukkelijk in individuele beslissingen de onderliggende
motieven opnemen.
o Bestuur dient dienstverlening zonder onderbreking te verzekeren en deze
voor iedereen op gelijke wijze open te stellen.
• Eigen terminologie: kent de gebruikte begrippen betekenis toe die afwijkt van
privaatrechtelijke vb. publiekrechtelijke voogdij (administratief toezicht) vs.
privaatrechtelijke voogdij.
Uitvoerbare beslissingen
Kenmerkend voor bestuur: bevoegdheid om in algemeen belang eenzijdig of gezagshalve
beslissingen te nemen à eenzijdige administratieve rechtshandelingen = uitvoerbare
beslissingen.
• Administratieve rechtshandeling: rechtsgevolgen die het bestuur bewust gewild
heeft.
o Meerzijdige rechtshandeling: met akkoord van betrokkene tot stand
gekomen.
o Eenzijdige rechtshandeling: heeft rechtsgevolgen zonder akkoord van
betrokkene à uitvoerbare beslissingen, ongeacht of ze algemene draagwijdte
hebben of niet.
§ Deze beslissingen kunnen door bevoegde administratieve rechter
(Raad van State) vernietigd worden in geval van onwettigheid vb.
sluiting Kompass.
• Materiële handeling: zonder gewilde rechtsgevolgen, verwezenlijken hooguit de
rechtsgevolgen van een administratieve rechtshandeling.
o Overeenkomst nooit mogelijk om aan te vechten bij Raad van State
Voorrechten verbonden aan uitvoerbare beslissingen die het privaatrecht niet kent
• Eenzijdig tot stand: geeft iemand rechten/plichten zonder zijn akkoord. Bestuurlijke
overheid treedt gezagshalve op.
o Vergelijking met privaatrecht: burger kan andere burger niet zomaar
rechten/plichten opleggen zonder diens toestemming à beginsel
contractvrijheid en gelijkheid vd partijen.
• Vermoeden van wettigheid: telkens bestuur optreedt wordt vermoed dat dit wettig
is. Is weerlegbaar, maar je moet het naleven totdat de rechter je gelijk geeft en het
weerlegt wordt.
3
, Naomi Bordon
o Rechtzoekende draagt bewijslast van onwettigheid.
o Controle uitgeoefend door gerechtelijke instellingen.
• Uitvoerbaarheid: aanspraken geput uit beslissing kunnen meteen gerealiseerd
worden ZONDER voorafgaande erkenning door RB. Tot bewijs van tegendeel wordt
eenzijdige beslissing wettig geacht en meteen uitvoerbaar.
o Vermoeden van wettigheid, samen met noodzaak van een continue openbare
dienstverlening, vormen de rechtvaardiging voor de uitvoerbaarheid van de
eenzijdige beslissing.
o Uitvoerbaar bij voorraad = privilège du préalable: administratieve overheid
mag eenzijdige beslissing ten uitvoer leggen, zonder vooraf rechter de
wettigheid van de beslissing te laten erkennen. Vb. tuchtsanctie à eerst
gehoorzamen, dan betwisten.
§ Vergelijking met privaatrecht: burger die zich beroept op recht, moet
dit eerst laten erkennen door rechter.
o Ambtshalve gedwongen uitvoerbaar = privilège d’exécution d’office:
administratieve overheid kan burger dwingen tot uitvoering vd beslissing vb.
beslag, uitzetting etc. eventueel met hulp openbare macht ZONDER eerst
over vonnis (uitvoerbare titel) te beschikken.
§ Nuancering: voorrecht uitvoerbare titel slecht aan de orde indien
burger verplicht wordt opgelegd waarvan de uitvoering van zijn
initiatief afhangt à voorrecht is dus niet absoluut.
• Mits wettelijke machtiging: voorrecht geldt enkel indien wet
die bevoegdheid aan bestuur toekent. Vb. politie heeft recht
om samenscholingen uiteen te drijven die de uitvoering van
een politiemaatregel verhinderen (vb. bij rellen).
• Mits hoogdringendheid in algemeen belang: voorrecht geldt
altijd in dit geval, tenzij door wet andere regeling werd
voorzien.
o Geldt wel: auto straat op tramrails à bestuur mag hem
wegslepen.
o Geldt niet: (dringende) onteigening à altijd vonnis
nodig.
§ Vergelijking met het privaatrecht: SE moet eerst uitvoerbare titel
hebben alvorens SA tot uitvoering te dwingen.
Indeling van de uitvoerbare beslissingen
Reglementaire vs. individuele beslissingen
Reglementaire beslissingen: geschreven rechtsregels met algemene draagwijdte. V.t. op
onbepaalbaar aantal personen dus in beginsel op iedereen. Rechtsregels in materiële
(algemene gelding) en formele/organieke zin (gaan uit van de daartoe bevoegde organen).
Individuele beslissingen = beschikkingen: individuele draagwijdte: v.t. op bepaald aantal
personen. Enkel rechtsregels in formele zin.
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur naomibordon. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
