Mediarecht
samenvatting
Samenvatting Mediarecht
Reading list: niet meenemen, niet vanbuiten kennen, wel sommige
stukken rechtsleer (les 2: Uittreksel Stefan, uittreksel handboek Belgisch
publieksrecht van Johan De...) => staat beschreven wat we zien in les, die
stukken studeren) Arresten niet vanbuiten kennen, maar wel weten
waarom arresten belangrijk zijn en wat beslist is + hoe rechters toetsen,
je krijgt casus waar je zelf rechter gaat zijn en zelf verschillende stappen
van toetsing moet doorlopen, lees dus meerdere arresten!!!!
Les 1: Mediarecht, vrijheid van meningsuiting en
mediavrijheid
Wat is mediarecht?
=het geheel van regels en beginselen die van toepassing zijn op het
fenomeen “media” in de ruimste zin van het woord
Zowel oude als nieuwe media
Radio, tv, kranten + sociale media
In 19de E ander massamedia van belang, (bv. Opera's,
geschreven pers & theaters) dan in 20ste E
Ondanks belang van media blijft televisie enorm belangrijk (vooral
om pol redenen) => heel veel regels opgesteld door oude media
Geen regels in Grondwet, want nieuwe media bestond toen
nog niet (bv. Regels omtrent mediavrijheid niet opgenomen in
de Grondwet)
Zowel verspreiders als makers van boodschappen (media in
technische zin en “content providers” => inhoudelijke zin)
Service Providers: bv. Telenet, Proximus = dienstenverdelers
(gaan die content tot bij het publiek gaan brengen) =>
bezitten de technische kanalen
Content Providers: Wie maakt de programma’s? => De
journalisten of productiehuizen
Kunnen samenvallen= convergentie: Dat de personen die
het doorgeefluik vormen (=media in technische zin vormen),
dat ze ook content maken
Mediarecht is complex: 3 redenen
1. Continu nieuwe uitdagingen en ontwikkelingen: media
constant in evolutie
Liberalisering van de markt: Nu ook commerciële omroep
1
,Mediarecht
samenvatting
Sindsdien meer spelers, meer concurrentie, en dus ook
meer conflicten
Technologische ontwikkelingen
Hebben ook invloed op het recht
Bv.: Reclame doorspoelen: Adverteerders gaan dus
minder willen betalen voor advertenties op TV =>
Commerciele omroepen zien hun inkomstenbron
slinken, door ontstaan van technische mogelijkheid &
ook gegevens verzamelen
2. Conflicterende belangen
Principe: vrijheid van meningsuiting: vrijheid is niet
onbegrensd, kan in conflict komen met algemeen belang +
andere grondrechten. (Bepaalde landen hebben maar een
beperkte mediavrijheid, zoals Rusland)
Bv.: Privacy, gelijkheid, kinderrechten, Eerlijk proces
Steeds nagaan welk recht primeert en vraag stellen of het
volgens het recht verboden is om bepaalde uitspraak te doen
3. Regels van verschillende overheden
Vlaanderen: Mediadecreet (=Decreet dat audiovisuele media
regelt)
Belgische regels: op vlak van gegevens beschermen,
auteursrechten, ...
EU: vrije concurrentie, vrijheid van verkeer, bescherming
persoonsgegevens, ...
WHO: auteursrechten (=internationaal niveau:
Wereldhandelsorganisatie)
=> dienen dus om een eerlijk speelveld te creeeren en
burgers te beschermen, maar kunnen soms ook tegenstrijdig
zijn en voor verwarring zorgen.
Actuele voorvallen waar mediarecht aan te pas komt:
Mark Zuckenbergh bij Europees Parlement i.v.m. data
protection
Donald Trump – verspreiding van fake news
Peter van de Veire, Sean Dhondt, ... verspreiding van beelden
Schild & vrienden – vrouwonvriendelijke & racistische
uitspraken
Prolemen herkennen
Problemen oplossen => De grote principes!
DEEL 1: Fundamentele rechten
2
,Mediarecht
samenvatting
Vrijheid van meningsuiting
Principe= totale vrijheid om te zeggen, schrijven, publiceren, ... wat je
wil
Tenzij uitdrukken verboden is => Dictatuur: verboden, tenzij expliciet
toegelaten, enkel toegelaten wat de overheid toelaat
Waarom hebben we dan “mediarecht”? => want mediarecht wil toch
zeggen dat er regels zijn die die vrijheid van meningsuiting aan banden
leggen. Mediarecht waakt over de grenzen van vrijheid van
meningsuiting, vrijheid is niet absoluut
=> Omdat mediarecht waakt over de grenzen van vrijheid van
meningsuiting, vrijheid is niet absoluut
Grenzen komen voort uit vrijheden van andere mensen
(privacy, gelijkheid, ...) => mijn vrijheid stopt, waar u vrijheid
begint.
Er zijn grenzen aan vrijheid van meningsuiting die voortkomen
uit vrijheid van anderen: bv.: recht op eerbiediging van het
privé- leven, privacy, recht om niet gediscrimineerd te worden
Voortvloeiend uit die fundamentele/grondrechten, daar vloeit
wetgeving uit voort: bv.: Inzake laster en eerroof, “hate
speech”: de anti-racisme, genderwet, seksisme wet =>
wetten die vrijheid van meningsuiting aan banden leggen, in
belang van ander grondrecht
Algemeen belang (mediapluralisme, eerlijke concurrentie, ...)
Bv.: Belang dat we hebben bij pluralistische media, dat
openbare omroep een pluraliteit aan meningen moet
verkondigen
Bv.: Buiten openbare omroep andere media nog zijn,
meerdere media die nieuws kunnen brengen => waarborg dat
burgers met veelheid aan opinies in aanraking kunnen komen
D.m.v. o.a. Vlaams Mediadecreet
Bronnen:
1. “First Amendment” US Constitution – 1791 (= Amerikaanse
grondwet)
Één van de oudste grondwetten die nog altijd gelden
Het Congress/ volksvertegenwoordigers mogen de vrijheid van
meningsuiting en persvrijheid niet berperken
3
, Mediarecht
samenvatting
Als sinds 18de E zeer grote bescherming in VS
2. Belgische Grondwet – 1831
a) Artikel 19: vrijheid van meningsuiting (algemene bepaling)
b) Artikel 25: persvrijheid (meer specifieke bepaling)
Verbod op censuur (= preventief verbod/ uitzendverbod,
voor de publicatie heeft plaatsgevonden) +
“cascadeaansprakelijkheid” ( zie verder)
Iedereen mag zeggen wat hij wil, je gaat alleen achteraf
daar een sanctie voor krijgen
c) Artikel 150: Drukpersmisdrijven moeten voor de volksjury
komen bij Hof van Assisen, kunnen niet voor
beroepsmagistraat komen
Zij doen uitspraken over de zwaarste misdrijven
Rechters zouden te veel meegaan met de machthebbers
en de media
3. Artikel 10 EVRM (Raad van Europa)
Iedereen heeft recht op vrijheid van meningsuiting= vrijheid
om mening te koesteren en vrijheid om informatie of
denkbeelden te ontvangen of te verstrekken/delen
Maar vrijheid niet onbegrensd, brengt plichten en
verantwoordelijkheden met zich mee, vrijheid kan worden
onderworpen aan formaliteiten, voorwaarden, beperkingen of
sancties, moeten noodzakelijk in belang van (bv. Bescherming
van goede naam en zeden, openbare veiligheid, ...)
Bv.: Verschil in denken tussen raad van Europa & VS.
In 1970: betoging in buurt van Chicago,
Betoging van Neo Nazis, trokken met parade door een
buurt die werd bewoond door holocaust overlevenden
In Europa zou zoiets verboden kunnen worden,
bescherming van hun psychische integriteit, in VS niet
Gaat verder van eerste amendement uit VS=> hier wel
beperkingen mogelijk, meer nuancering door ervaringen met
wereldoorlogen
Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) ziet toe
op naleving
4. Artikel 19 BUPO (VN) => wet die burgerlijke en pol rechten
beschermt
Recht om zonder inmenging een mening te koesteren
Ieder heeft recht op vrijheid van meningsuiting
Aan uitoefening hiervan zijn bijzondere rechten plichten en
verantwoordelijkheden verbonden & allerlei beperkingen die
4
