Notes de cours
Eigen cursus Landschap en ecologie in historisch perspectief
- Établissement
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Alle college aantekeningen!
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
Landschap en Ecologie in HistorischPerspectief
Les 1 13/2
Alle landschappen die we vandaag de dag hebben zijn direct of indirect beinvloed geweest
door de mens (door climate change of wegen of verstedelijking of jacht of….)
Hoe men naar landschappen kijkt is cultureel bepaald.
+ landschap is dynamisch je meot met andere blik kijken, 5000 jaar geleden zagen de
landschappen er compleet anders uit.
Perceptie is anders + landschap is subjectief beladen, hangt allemaal af van hoe je naar het
landschap kijkt en hoe je het landschap nodig hebt.
Waar komt het concept “Landschap” vandaan?
Middelnederlandse begrip lantscap (Dui Landschaft, Eng. lantskip)
--> Verzamelterm voor een gebied (territorium), met eigen inrichting door de mensen
volgens de in dat gebied en in die samenleving geldende zeden en gewoonten
• Vanuit de kunst (esthetisch)
• 15de – 16de eeuwse schilderkunst: realiteitsgetrouwe afbeelding land of natuurlijke
scene --> afbeelding (daarvoor niet echt van belang)
• Minachting door Michelangelo
Bv Pieter Bruegel de Oude uit de 16e eeuw, interessant
want het landschap is een sociale constructie. Het
gebruik van landschap in verschillende seizoenen;
oogsten in de zomer en jagen in de winter.
Hier wordt verwacht van de mens hoe die moet
functioneren in het landschap het is een sociale
constructie. Waarbij de mens ondergeschikt is aan het
landschap. Toont hoe de mens zich moet gedragen
Landschap
Dus:
o Lijkt eenvoudig maar is een complex begrip
o Verschillende betekenissen
o Verschillende nadrukken
o Veranderingen doorheen de tijd
o Continu in verandereing --> hierdoor interessant om naar het verleden te kijken.
+ verschillende manieren om het te bestuderen
Hoe zijn landschapsstudies gevormd?
Begonnen in de renaissance daarna meer geografisch en dan biologisch
Tot nu een meer landschapsarcheologische benadering waarbij het landschap als cultureel
iets wordt gezien om het verleden te reconstrueren
1
,Landschap definitie
Landschap is een gebied, zoals waargenomen door de mensen, waarvan het karakter het
resultaat is van de actie en de interactie tussen natuurlijke en menselijke factoren (European
Landscape Convention)
- Historisch, economisch, ecologie en sociale factoren zijn essentieel
- Geen onderscheid tussen verschillende landschappen
Natuurlijke component
Kijken naar de geomorfologische processen
Onderoeken hoe het landschap er fysisch uitziet (erosie, sedimentatie,…)
Hier zien we een heel dynamisch landschap, deze artefacten zijn gevonden in een
erosiesleuf. De mensen waren hier vroeger omdat er veel water was. Hier is travertijn
aanwezig --> dus een duinen gebied met veel water (warm stilstaand water)
Dit zorgt ervoor dat als we het fysisch bekijken dat we zien dat er veel erosie was. --> in het
verleden dus wel een interessant landschap om in te wonen
Geomorfologische processen zijn dus belangrijk om te bestuderen
o Sinds 19de eeuw relatie mens en omgeving een belangrijk thema binnen geografie
o Handelen van mens werd bepaald door natuurlijke omstandigheden
o Fysisch of environmental determinisme
o Achterhaald
o Wisselwerking tussen mens en omgeving
o Distinctie tussen natuur en cultuur landschap
o Geen enkel landschap is niet beïnvloed door menselijk handelen ....
Natuurlijk component is belangrijk, we vertrekken vanuit het klimaat en de fysische
omstandigheden. Het natuurlijk landschap is doorheen de tijd door de mens een cultureel
landschap geworden --> het natuurlijk landschap werd een cultureel landschap dus.
De omgeving is de basis voor naar het landschap te kijken. --> maar een wisselwerking
tussne mens en omgeving! Dus wisselwerking tussen natuur & cultuur. Tegenwoordig is alles
een cultureel bepaald landschap geworden
o Maar omgeving is bepalend
o Bv. verschillen in reliëf en bodemgesteldheid hebben invloed op ecologie,
menselijke activiteiten, nederzettingslocaties, mobiliteit...
o Omgeving bepaalt wat de mens er kan gaan doen
Bv: Sagalassos Turkije, site gelegen op een hoog gebied
Heel veel waterbronnen hier --> mens is hier gekomen door de aanwezigheid van het water.
Ook was hier veel klei aanwezig
2
,Economische component
Veranderingen in het landschap als resultaat van economische omstandigheden
o Bv. Sociaal Agrosysteem, is het landschap ingezet om commercieel winst te maken of
subsistentieel (subsistentie of commercieel --> winst?)
o Bv. Bevolkingsdruk --> invloed op het landschap
o Toename van landbouwproductie
▪ Uitbreiding van landbouwzones
▪ specialisatie
▪ Inkorten van braakperiode
o Migratie
Wie dit economisch wil benaderen moet kijken naar een modelmatige studie van het
landschap
Stroming van de New Geography, zij voeren een modelmatige aanpak in
Verschillende modellen toepassen op het landschap om de economische invloedsfeer van
het landschap te verklaren.
o Weg van descriptief verhaal
o Grote modellen / theorieën
o Geen focus op landschap zelf
o Geografische verklaring
– Deductie ipv inductie
– Start = hypothese, theorie
– Ontwikkeling model
– Testen aan de hand van landschap
--> modelmatige aanpak om het landschap te bestuderen
Sociale factoren
o Landschap ook bepaald door bewuste vormgeving
o Postmodernistisch aanpak
o Hele nieuwe stroming
o Perceptie op landschap
o Context in hoe het landschap gevormd werd
o Verschillende ervaringen met landschap
o Emotie
o Herinneringen
o Identiteit
o Space (objectieve ruimte) versus place (subjectief)
o Conflicterende visies mogelijk
Landschap als visueel esthetisch en cognitief gegeven.
Het landschap is een esthetische beleving, we geven waarde aan landschappen.
--> heel subjectieve beleving van het landschap!
Landschap is een sociale constructie
Case study van sierra morena in spanje
3
, Idee dat de structuren een belangrijke navigatie waren in het landschap
Onderzoek naar de natuurlijke bewegingsroutes in het landschap + hoe vaak zijn de
monumenten zichtbaar in het landschap
--> deze structuren lagen op strategische locaties. Diende beetje als navigatie maar waren
niet altijd zichtbaar
Sociale rol van deze structuren in het landschap
o Doel: verstaan van nederzettingspatronen + de positie van megalithische
monumenten in Sierra Morena (Spanje)
o Hypothese: megalitsche monumenten gerelateerd aan mobiliteitspatronen -->
navigatiemarker
o Methode:
o Kortste pad analyse: - ‘natural movement corridors”
o Viewshed analyse van de monumenten --> cumulatieve viewshed
Resultaten:
o Monumenten waren gelegen op strategische locaties
o Grotedelenvandegemodelleerdetrajecten
o Meer dan bij alle andere segmenten van het terrein
o navigatiepunt -> maar niet altijd van zichtbaar -> Symbolische rol, social memory etc.
Landschapsfenomenologie
= discipline waarbij men wil proberen reconstrueren hoe de mens het landschap ervaarde in
het verleden
• Onderzoekt hoe mensen de omgeving rond zich ervaarden
• Zichtbaarheid –> als een menselijke perceptuele handeling
• Vb. Tilley (1994): afwandelen van linear earthwork (10km), fotograferen, beschrijven van
welke monumenten zichtbaar waren op welke locaties en wat dit mogelijk impliceerde
Verschillende componenten in de natuur:
o Natuurlijk
o Economisch
o Sociaal
o Maar ook Dynamisch!
Dynamisch landschap
Landschappen zijn doorheen de tijd en ruimte heel hard veranderd!
− Variatie in tijd en ruimte
− Verschillende vormen
− Antropogene als natuurlijke factoren
o Klimaatverandering
o vulkaanuitbarstingen
− Resultaat van al veranderingen maakt lokale geschiedenis zo belangrijk
Dynamische landschappelijke processen die veel invloed hebben op de mens en omgeving
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur ansoclaeys. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,46. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
81113 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans