Samenvatting Macht, media & samenleving
Media, Macht & Samenleving
1. Introductie
Pp.323-333 zeer grondig lezen en begrijpen!!!
1.1 Media, macht & samenleving
Wat betekent een leven zonder technologische communicatiemiddelen?
Hoe organiseren we verkiezingen?
Hoe zorgen we voor maatschappelijke verbinding?
Hoe organiseren we ons sociaal leven?
Het is cruciaal om de structuur en werking van media goed te begrijpen, wanneer we onze
hedendaagse samenleving willen begrijpen.
Het gaat vooral om het begrijpen van de complexe relatie tussen media, macht &
samenleving!
Wie bepaalt wat we zien op het nieuws?
Wie bepaalt wat we mogen posten op sociale media?
Wie controleert de media?
Wie bezit de data die we delen met smartphone apps zoals Instagram?
1.1.1 Media
Waarover praten we als we praten over media?
Het is een complexe verzameling van instituten en actoren die media maken
Niet zomaar praten over “media” => in mediabedrijven werken veel verschillende
mensen met eigen ideeen en eigen manier van werken.
Media als meervoud van medium, wat sinds midden 19de eeuw verwijst naar een
technologisch communicatiemiddel, in staat om communicatie-inhoud te
distribueren naar een groot publiek
Kranten, tv, radio, ...
Vandaag zijn media sterk gedigitaliseerd en in staat informatie en communicatie-
inhoud te verzamelen, op te slaan, te verwerken en te distribueren.
Media heeft 2 componenten:
1. Inhoudelijke component => wat we zien op schermen
Symbolisch, betekenis gevend, representatief =>
Media geven continu representaties uit en geven symbolische betekenis aan allerlei
maatschappelijke thema’s.
2. Technologische component => vaak onzichtbaar
Materieel, organisatorisch, infrastructureel
Het bureaucratisch niveau waarin de media geproduceerd wordt (mediabedrijven zijn
georganiseerd op een bepaalde manier)
Die grote zaken die het mogelijk maken dat wij iets op onze telefoon gezien krijgen
1
,Samenvatting Macht, media & samenleving
Media zijn voortdurend in evolutie, voornamelijk het resultaat van technologisch
doorgedreven innovaties
Nieuwe dragers van media-inhoud:
=nieuwe circulatie productie & distributie van inhoud, =nieuwe media-organisaties
1.1.1.1 20ste eeuw – massamedia
Massamedia: media die letterlijk massa aanspreken (tv, radio, kranten, ...)
Ontwikkelen zich in relatie tot industrialisering (elektrificatie) en urbanisering
Verandering van economische systeem: Mensen verhuizen naar steden, wonen
dichter bij elkaar & krijgen een gestructureerde planning van werken en
ontspanning
Moderne media-industrie die professioneel georganiseerd was ontwikkelt zich
Media kwamen centraal te staan in het alledaagse leven van mensen die leefden in
massamaatschappijen
Media werden belangrijke instituten in de politieke en economische organisatie van
de samenleving
Bv.: de radio om naar het nieuws te luisteren in real-time
1.1.1.2 Laat 20ste eeuw – digitale media en digitalisering
Digitale media kunnen alle informatie omzetten in binaire code wat media toelaten
niet alleen informatie op te slaan en te distribueren, maar ook om het te verwerken
tot verschillende formaten en het te manipuleren.
In 1990 wordt het internet ontwikkeld door de VS als een militaire technologie
tijdens de koude oorlog. Geleidelijk aan komen personal computers huishoudens
binnen. Het internet is dan nog een netwerkcommunicatie infrastructuur die niet
commercieel is.
1.1.1.3 Begin 21ste eeuw – het internet ontwikkelt zich tot een participatieve omgeving
In het begin van de 21ste eeuw ontwikkelt het internet zich tot een participatieve
omgeving waar wij niet alleen media-inhoud consumeren maar ook produceren
(prosumer)
We gaan zelf content creeeren
Het internet wordt een commerciele omgeving gedomineerd door grote digitale
platformen, ook met ongeziene gevolgen voor de traditionele media-industrie
Amazon, Netflix, Google, Iphone, ...
De smartphone zorgde ervoor dat het internet een participatieve en data-gedreven
infrastructuur werd die als het ware een verlengde van het menselijk lichaam is
geworden, wij dragen dit toestel altijd dicht bij ons en kunnen altijd en overal media
consumeren.
2
,Samenvatting Macht, media & samenleving
Vandaag zijn media gericht op het verzamelen van data over gebruikers en vervolgens
zetten media die data in als commercieel goed.
De shift van massamedia en haar klassieke instituten id 20ste eeuw naar participatieve
media die datagedreven zijn is getransformeerd voor media zelf, maar ook maatschappelijk.
Media observeren en beantwoorden ons op basis van deze observaties, evenveel als wij
media observeren en met media interageren.
1.1.2 Samenleving
Waar gaat het over als we over de samenleving praten?
Samenleving => de hele sociale wereld waarin we bestaan of “het geheel van
instellingen en relaties waarbinnen een relatief grote groep mensen leeft”.
De samenleving gaat over het geheel aan sociale relaties, alledaagse interacties en
de organisatie van verschillende sociale groepen en categorieen van differentiatie,
zoals die op basis van klasse, etniciteit en gender.
Patronen van rijkdom, macht en ongelijkheid vormen kernelementen van
samenlevingen, evenals sociale instellingen, waaronder het overheidsapparaat en de
wet, onderwijssystemen, religieuze organisaties, commerciele ondernemingen en
kleinschaligere organisatorische eenheden zoals het gezin.
Gevestigde hierarchieen van rijkdom, macht en controle vormen met sociale instellingen
een complex geheel van structuren waarin sociale relaties worden beleefd.
Belangrijke vraag: de relatie tussen deze gevestigde structuren en menselijke
“agency”, dat willen zeggen het vermogen van mensen tot zelfbeschikking
(individuele vrijheid).
Continu agency gevecht=>relatie tussen structuren en menselijke agency (denk
aan activisten die zich verzetten tegen bepaalde structuren)
Worden wij gevormd door het gender, sociale klasse of etnische categorie waarin we
geboren zijn – of zelfs door de familiestructuur, het onderwijssysteem of religieuze
instellingen die een rol spelen in ons leven?
Of hebben we de macht om onze eigen toekomst te bepalen?
Media zijn belangrijk op zoveel niveaus vh hedendaagse sociale leven dat zij een
cruciale rol spelen. Media maken deel uit van de structuur van de samenleving
(waarin verhoudingen van rijkdom en macht en ongelijkheid worden bepaald), maar
aan de andere kant laten faciliteren zij ook agency door democratische controle
(onafhankelijke journalistiek), zelfexpressie en zelfontplooing (zelfrepresentatie)
1.1.3 Macht
3
, Samenvatting Macht, media & samenleving
De relatie tussen macht & media moeten begrepen worden als de capaciteit van
media om informatie en communicatie te controleren, het controleren van
communicatie in samenlevingen is wat media aanzienlijk veel macht geven.
Daarom zijn media geen bedrijven, instituten of organisaties zoals elke andere, maar
spelen zij een bijzondere maatschappelijke rol
Er zijn 2 dominante manieren om na te denken over de relatie media en
samenleving, en de macht van de media
Media als vormgever
Media beinvloeden de samenleving
Programma/film kan mensen gewelddadiger maken of aanzetten tot positief
gedrag
Media als spiegel van de samenleving
Samenleving beinvloed de media
Media-inhoud sluit vaak nauw aan bij echte gebeurtenissen en bij de heersende
sociale trends en culturele waarden. Maar media-inhoud weerspiegelt deze niet
perfect of neutraal,
Media producenten zijn zeer selectief met betrekking tot wat zij opnemen,
Zij bieden ons geen spiegel, maar een selectieve vervaardigde reeks representaties
van de wereld,
Stuart Hall legt uit: representatie is een heel ander begrip dan weerspiegelen. Het
impliceert het actieve werk van selecteren en presenteren, van structuren en
vormgeven. Het gaat om de keuzes van mensen die media maken.
=> geen van 2 modellen kloppen! Media & maatschappij in een circulair proces zien
Wie maakt de keuzes van representatie in de media, met welk doel, en op welke
manier?
1.1.4 De centrale actoren in media, macht & samenleving
Het circulair model is nog te simplistisch voor een academische analyse
Het ontbreekt welke actoren centraal staan in de relatie media, macht &
samenleving.
Media
Samenleving
Ontbreekt: media- industrie: de organisatie van media in bedrijven, al dan niet
met een publieke opdracht of commercieel, klassieke of digitale mediabedrijven
Ontbreekt: Media- gebruikers en publieken: individuen, groepen en
gemeenschappen die media consumeren/gebruiken. Zowel kijkers, luisteraars als
gebruikers van participatieve communicatiediensten (bv. Facebook)
De bredere samenleving & context, sociale relaties en instituten heeft invloed op
elkaar!!
2. Les 2: Paradigma’s van media, macht & samenleving
4
