Constructie
1. inleiding 19/02
=> Boek: Constructing Architecture. Materials. Processes. Structures. A handbook. Third Edition.
“Architecture starts when you carefully put two bricks together. There it begins” Mies van
der Rohe, New York Herald Tribune, 1959
Architectuur is het zeer zorgvuldig omgaan met materiaal, het moeten goede ideeën en
concepten zijn, dit wordt vaak in de architectuur vergeten.
Bakstenen juist kunnen samenstellen, hoe megalomaan je concept ook is, je moet eerst
weten hoe de bakstenen in elkaar zitten.
Seagram building, neue nationale gallerie,…
Caruso St John Architects
Opdracht van een bankdirecteur voor een nieuwe bank => kluis, veel bureaus,
vergaderzalen, ingang,… en “zie dat het op iets trekt”
Een gebouw dat je enkel kan ontwerpen en bouwen als je constructie volledig beheerst.
Volume met kroonlijst die aansluit op die van de buren.
Volume erboven is een ondergeschikt volume (naar ‘achter geduwd’), het houdt
rekening met de context! Een rechte blok “wij staan er en fack de rest”, ze
houden dan enkel rekening met zichzelf. Dit is een bank dat rekening houdt met
wat errond gebeurt => corporate image; een zuivere constructieve beslissing om
te passen in de maatschappij.
Beneden is het donkerder (paars) dan het dak (groen beton). Het groene
verwijst naar het dak ernaast, het heeft opnieuw een link naar de context, maar
is toch ook naar een hedendaagse interpretatie nl gekleurd beton. Het paarse
zijn bakstenen, verwijzend naar de huizen van errond.
Het idee ‘ik sta hier en ik blijf hier staan’, de bank moet er onverwoestbaar uit zien en dit
via architectuur en materiaal gaan uitdrukken. Bakstenen zijn hier een goede keuze voor.
(stabiliteit uitstralen) tijdelijke banken in Nederland (3/4 jaar).
Licht; hij heeft voor gewone , herkenbare ramen gekozen (zoals thuis) in plaats van
bandramen zoals le Corbusier. => zeer menselijk gebouw. Het zijn er veel en statig
(bepaalde reputatie)
=> veilig gevoel in de bank
Foto; gegolfde gevel boven ramen => een enorme variatie hoe bakstenen op elkaar
kunnen worden gestapeld “verweven”.
Ze hebben zeer zorgvuldig in 2D en 3D baksteen per baksteen getekend, deze
laten toe dat het perfect gebouwd kan worden; bouwbaar zoals in je hoofd, je
bent zoals het gebouw. (je kan het maar precies maken zoals jij bent, fouten zijn
bvb jouw schuld.
De bank wilde zo’n zorgvuldig en veilig gebouw, want je wilt dat de bank ook is
met je geld (imago) met een eenvoudige constructie dat men begrijpt
(bakstenen). Het gebouw een sereen karakter meegeven.
Geen plannen, geen verdeling van de functies per m² (Structureel? Kantoren?
Kluis? … ), dit lost de architectuur wel op, het gevoel moet er gewoon zijn. De
baas “yes” dit verhaal kan ik aan de burgemeester voorleggen en hij kreeg een
vergunning vragen en aan de werknemers het uitleggen.
Vanuit constructie, techniek en cultuur een verhaal vertellen over architectuur en die functies krijgen
wel nog een plaats.
, Tessenhof => fout
Architect die als meester het BOUWEN beheerst tekening wat architectuur net niet
behandeld vloer, muren, hoek
Simpel is gewoon prima, dit is veel belangrijker dan wat de architect allemaal zegt, het
gaat over het leven van de mens. Bvb op de stoel kan je uit het raam kijken, licht valt op
de tafel,….
Enkel mogelijk in een ruimte. “Al deze dingen kan je pas zetten als je een achtergrond
hebt.” (Tessenhof) Architectuur laat dingen (van het leven) toe. Je mag het niet
verplichten bvb je wordt aangetrokken door …
De architectuur is weg (geen hoek getekend) en toch is het een zeer precieze tekening.
De tekeningen zitten vol leven en toch staan er geen mensen op.
Adolf Loos
Mullerhaus, Praag
Niets speciaals, gewoon een blok op een helling; je komt binnen via een poortje, dan ga
je naar beneden en heb je een luifeltje.
Plek voor de deur is een luifeltje, je staat dus droog als het regent en kan je
valies/oma op dat bankje zetten en je sleutel zoeken.
Marmer is een duur materiaal, Loos zegt stoef niet teveel, maar zorg voor een warm
onthaal voor de mensen die je graag hebt. Je woning zendt continu een boodschap
“bescheiden en niet rijkelui.” Het is een neutraal gebouw, maar aan de inkom beneden is
er al meer schwung, maar toch nog steeds bescheiden. => je bent dus welkom
gigantisch marmer gebouw.
Kamermodel
Raumplan => Loos; kamers tegen elkaar, opengewerkt naar elkaar toe en een 3D
ervaring tussen de verschillende ruimtes.
Plan libre => le Corbusier
Destijds gingen de mannen naar links (sigarenkamer), ook het personeel ging links en de
vrouwen naar rechts. Het huis is hierop gebaseerd, het ritueel is opgenomen, het pad
van de bewoners kruist weinig.
Nu nog steeds rituelen in de maatschappij bvb een slaapkamer is anders dan de
inkom
Een CEO in het kantoorgebouw heeft ook geen tijd om naar een restaurant te
gaan.
Foto’s
3 trapjes naar de eetkamer, beneden is de living waar de mensen praten.
Ramen boven => het licht valt diep in, dit lijkt logisch, maar een ontwerp is een
hoop beslissingen nemen. (bureau ̴ Tessenhof) bvb Loos kijkt ook naar de kleine
dingen in de ruimte, alles is belangrijk bvb de spiegel.
Zaha Hadid
Architectuur die er staat; “dit ben ik”, daar kom je niet ver mee.
Bvb een tsunami in Japan, daar kom je niet ver mee bij de gewone mens, maar in de
virtuele wereld wel.
Enkele belangrijke boeken
Kijk de wereld verandert, naar de atmosfeer
De middelste bespreekt 6/7 architecten die ertoe doen bvb Mies van der Rohe (zie cover)
, Citaat Frampton
Het belangrijkste in de architectuur zit hem in het tectonisch (constructief) in plaats van
het scenografische. => directe link tussen architectuur en de mens is de zwaartekracht,
het feit dat het een lichaam is en het hier staat.
Precognitief; nog voor je ‘het is hier oke’ denkt heeft je lichaam dat al door. We mogen
dit dus niet vergeten, we kijken graag naar de architectuur, maar vergeten vaak dat we
eerst voelen.
Vanelle fabriek Rotterdam
Nu kantoorruimte en toch hebben ze er weinig aan moeten veranderen
Caruso and St John => de ruimte is zo goed gemaakt dat hij dierbaar wordt, zoals de
huisjes in Brugge; ze voldoen zelfs niet aan de wet, maar het is erfgoed en geschiedenis
dus doen ze het niet weg. Nu kijken ze naar het energie-verbruik,… het is niet meer
dierbaar en ze breken het terug af, maar ze vergeten dat wij ook cultuur bouwen voor de
toekomst.
Flinterdun; het lijkt bijna om te waaien. Het lijkt niet stevig, maar het staat er al 60-70
jaar.
Tourougnu abdij?
Je wandelt bijna in de natuur ( ̴ berg; enkel steen) => evident en rustig
Peter Zumthor (citaat over hout)
Als wij het niet doen, doet niemand het. Architectuur als generalistisch beroep, de
architectuur doet alles. Het is onze verantwoordelijkheid om iets moois te ontwerpen.
Beeld uit zijn boek wachtend op zijn dochter op het terras, ogen naar het noorden
gericht (aangenaam) en het gebouw achter zijn rug (veilig gevoel)
Schetsboek: in Londen een architect gekozen om een paviljoen te ontwerpen.
Enorm park met erin een tuin; idee is een Engelse landschapstuin. hij wou een
intieme tuin, zoals een normale tui, MAAR een kleine tuin in een enorm park?
Zones afbakenen via constructie/architectuur. Bvb café in plan; witte vlek, maar
toont ons niet aangename ruimte
Peter: 3 rechthoeken
Tuin met 2 rechthoeken errond; ze doen dit gratis (slechts 10% aan tijd in
ontwerpen)
Hij moet heel de bagage van de geschiedenis hebben; een goede architect doet
zeer snel iets heel goed ̴ Einstein => 10% inspiratie en 90% transparantie.
Open tekening tekent ontwerp kapot
Tekenen met hapering, twijfel
Ernaar terug kijken en erop kunnen verder denken ̴ Steven Holl en Paul Robrecht: om 6
uur opstaan en tekenen
Wakker worden: nog niet helemaal bij de wereld => intuïtief ontwerpen en vaak
vindt men oplossingen voor zeer moeilijke problemen
=> Post-realisatie: doen en erna over verhalen (ik heb het zo en zo gedaan…)
Bvb boekje Holl met aquarellen => “pingpong” tussen verschillende beelden; niet
elk apart op een blad.
Links: tuin met iets donker rond, dan open;
Op de volgende dia zie je een zeer zware muur als afbakening => zeer donker
Begeleidt via muur/opening mensen op het traject; echt onttrokken uit het park en je
komt terecht in een zeer donkere tijd => alles van de tuin is binnenin.
Mensen zitten aan de rand, tuin in het midden => met je rug tegen muur
onaangenaam als de opening achter je rug is.
, Water via schuin dak naar bloemen, de natuur; nieuw (statement): natuur tonen.
Echt een ontdekking; geen glas, je moet erin om het te zien => gerichte
architectuur!
Contrast: clair-obscure => gitzwart binnen zware muur, erna in het midden van
de tuin.
Architectuur regel; zwart geen diepte, is niets, is proportie loos => het oog is op
zoek naar licht, contrast.
Theorie
2 soorten constructie in de architectuur
Arche tekton ̴ Grieks (architectuur) => timmerman
Vroeger nomadisch, wonend in tenten; via lijnvormige elementen en errond zeil. Door
landbouw gaan ze zich vestigen en dan pas metsen.
Van lichte constructies naar vaster ̴ timmerman met balkon.
1. Tektonische bouwen met lijnvormige elementen; maar nog geen afscheiding van
verschillende ruimtes. Er was nog een zeil nodig.
2. Massief bouwen; draagkrachtige structuur scheidt verschillende ruimtes.
wel tussenvormen (hybride) die dominant zijn. Geen echt derde type.
Architecten die naar oorsprong willen bvb gemeentehuis willen zuiver bouwen,
maar ze grijpen naar een ‘grot’ terwijl het tektonische oorspronkelijker is.
Herzog en Dumeral
Zwitserse bouwcultuur (de top!) ̴ klimaat België
Begin carrière => opslagplaats Rucola (snoepjes); de loods achterin op het
industrieterrein. Geen daglicht, dit was slecht voor de snoepjes
Meerwaarde, schoonheid zoeken; drukken de zwaartekracht uit ̴ accordeon.
Verticale regels komen dichter ̴ opslaan snoepjes => stapelen en onderste
paletten verdwijnen bijna; een compressie
Fundering net boven grond => zwaarste stuk
Boven = de kroon; heel licht, net iets te groot in houten latjes
=> compressie; verhaal is niet nodig, het wordt toegevoegd. Het kost een beetje
meer, maar ze zijn fier erop + het is een duidelijk gebouw.
België “wegwerpgebouwen”; na x aantal jaar worden ze afgebroken
Zwitserland daar blijven ze 300 jaar staan, dus ook voor de loods wordt de hele stad
bijeen geroepen om het te bespreken.
België wedijveren op lager ereloon
ligt vast in Zwitserland => ze willen meer geld investeren voor iets goed.
Via sandwichpaneel binnen-buiten scheiden => zeer tektonisch project.
Mark Eberle
Massief
Oostenrijkse architect
Kantoorgebouw (1 van de 17/16) van Baumschlager-Eberle
Puur massief, witgeverfde bakstenen
Zwitserse snel bouwsteen (stilstaande lucht in baksteen) België
Geen isolatie
Soort oerbouwen
Nagedacht over grootte, aantal, diepte,… ramen (ziet bijna geen glas)
