Inleiding tot het recht
1 BA criminologie
2023-2024
Module 1: Het begrip recht (p. 2)
Deel 1: Module 2: Indeling van het recht (p. 6)
Het recht en zijn bronnen
Module 3: Bronnen van het recht (p. 12)
Module 4: Staatsrecht (p. 37)
Module 5: Gerechtelijk recht (p. 66)
Deel 2: Module 6: Straf & strafprocesrecht (p. 68)
De rechtstakken
Module 7: Burgerlijk recht (p. 77)
Module 8: Internationaal & Europ recht (p.90)
Lola van der Ven
1
, Deel 1 – het recht en zijn bronnen
Module 1: het begrip ‘recht’
Geen eenvormige definitie:
® Context, tijds en plaatsgebonden
® Kauwgom verboden in Singapore
® Legaliteit homohuwelijk
Recht onderscheidt zich van moraal – godsdienst – beleefdheid
Voorbeelden:
• Handheld bellen = norm en beleefdheid
• Niet verwittigen deelnemen aan examen = beleefdheid
• Roken in auto = norm en beleefdheid
• Liegen = morele norm/rechtsnorm/beleefdheid
à Liegen in recht mag, behalve onder eed
Soms in wet maar geen morele norm en soms morele norm maar geen wet!
“Het recht” BESTAAT NIET
- Geen universele definitie
- Verschilt van maatschappij tot maatschappij
- Onderscheid normensysteem als moraal, godsdienst en beleefdheid
- Bevat in het algemeen 3 elementen:
De kern van het recht
Wat? Waarom? Hoe?
Bindende regels Samenleving ordenen/ in stand houden Uitoefenen van gezag
2
,WAT: Bindende regels: 4 categorieën:
1. Gebods-, verbods-, en verlofbepalingen
à Algemeen toepasselijke rechtsregels van toepassing op ieder rechtssubject
Gebods à legt verplicht gedrag op aan rechtssubject (positief of negatief)
• Positief = huwelijksplichten
• Negatief = schuldig verzuim van bijstand aan iemand in gevaar
Verbods à verbieden een bepaald gedrag of handeling
• Verbod diefstal, bigamie, vervalsing
Verlof à laten toe bepaalde handeling te stellen maar is niet verplicht
• Recht op bijstand van advocaat
2. Rechtsregels toepasbaar na keuze en wilsaanvullende regels
Rechtsregels toepasselijk na keuze:
à Als rs in een bepaalde toestand keuze heeft gemaakt voor bepaald gedrag
• Recht laat keuze vrij maar eens gekozen is die keuze bindend
• Electa una via non datur recursus ad alteram
• Bv: huwelijk
Wilsaanvullende rechtsregels
à Hebben pas uitwerking als rechtssubject geen eigen regeling heeft voorzien
• Verkoop is compleet bij overeenkomst prijs en voorwerp maar kan
contractueel anders bepaald worden (bv bij de levering)
• Zonder contract huwen = de algemene regel van wetboek worden toegepast
3. Ondersteunende regels
à Geen eigenlijke gedragsregels, ondersteunen het recht door het oprichten van
instellingen, werking in tijd en ruimte regelen, handhaving conflictenrecht
• Bv organisatie en sanctionering GAS- boetes
4. Technische regels en formalisme
à Rechtshandelingen worden soms aan bepaalde vorm en procedurevoorschriften
onderworpen opdat ze rechtsgeldig zouden zijn
• Omwille van rechtszekerheid en bescherming
• Vaak verregaande gevolgen (nietigheid)
• Formalisme in het recht, wilsuiting en bescherming van personen
Nietigheid = een handeling wordt geacht nooit te hebben bestaan
3
, WAAROM: Samenleving ordenen en instandhouden:
Orde scheppen en instandhouden door:
1. Bestaande toestanden/handelingen tot juridische norm te verheffen
• = gesanctioneerde feitelijkheid
• Bv: meerderjarig in BE vanaf 18
2. Onwenselijk gedrag vermijden: gedrag dat schadelijk wordt geacht in samenleving
• Overeenkomst onder dwang
• bv: schijnhuwelijk en samenleven
Recht als beleidsinstrument = instrumentele visie van het recht
1. recht om bepaalde levensvisie/politiek systeem te bekrachtigen en vernieuwen
• bv: green deal, betonstop, verhogen pensioenleeftijd, migratie
2. belangrijke trends
• juridisering vd samenleving
• evolutie van nachtwakerstaat naar welvaartsstaat = meer rechtsregels
• probleem van overregulering
HOE: Uitoefenen van gezag
Gezag bij het uitvaardigen van recht
1. Regelgevende organen: betrokkenheid van de Staat bij ontstaan regelgeving
• Rechtstreeks – via verkozen organen van de staat (parlement, gemeenteraad)
• Onrechtstreeks – gedragingen (gewoontes), algemene principes die worden
erkend door staatsorganen (via rechtspraak)
2. “Rechtsgeldig”: respecteren bevoegdheden
• 3 aspecten: respect voor…
- Hiërarchie van de normen (wet moet grondwet respecteren)
- Bevoegdheidsverdelende regels (gewest niet fed. regering regelen)
- Procedureregels (bij koninklijk besluit advies vn Raad van State vragen)
Gezag bij het doen naleven van recht
1. Opleggen van sanctie als middel tot afdwingbaarheid van het recht
• Soorten sancties:
- Penale = geldboete, vrijheidsberoving
- Administratieve = GAS-boete, stillegging
- Civiele = dwanguitvoering, schadevergoeding
- Morele sancties = niet relevant voor recht
2. Handhaving van het recht door
• Rechtscolleges = hoven, rechtbanken & administratieve rechtscolleges
• Arbitrages & bemiddeling = bv economisch recht
• Bestuur = GAS-boete, snelheidsovertredingen à toezicht rechter
• NIET eigenrichting door burger
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur lolavdv. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €10,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
