Mens en maatschappij
College 1
DOEL
Antropologische blik en taal eigen maken door o.a. te kijken naar case-study’s.
Concepten leren ons kijken naar architectuur op een sociale en culturele manier => meer inzicht in
ervaring en inzicht krijgen in architectuur.
Mindmaps => relaties tussen die concepten.
Hierin is de relatie tussen mens en architectuur zeer belangrijk.
We bekijken 5 cases, elk door een artikel van een onderzoek geschreven door een antropoloog..
THEMA’S
1. Stedelijkheid
2. Vernacular architecture = architecture without architects
3. “Thuis” = ervaring van een ruimte van binnenin
FAQ = voorbeeldvragen en extra uitleg
CASE STUDY NEW YORK
Vraag 6c : Wie krijgt het woord en over wie spreken ze ?
- Politieke en economische elite van New York, haven autoriteiten komen aan het woord en
maken reclame voor hun plannen, bv : Christopher O. Ward = soort promo clip.
- Discours (manier van denken en spreken) = vertolken van politiek en economisch belangen
- Oudere mannen in maatpak (leeftijd, gender, klasse)
- Mensen met macht spreken -> kunnen bepalen hoe de publieke ruimte er zal uit zien en
waarvoor de gebouwde omgeving zal dienen.
- Met acteur Tom Hanks als verteller komen we in een sfeer van Hollywood lms (met een happy
end). De betekenisgeving krijgt zo de vorm of stijl van een epos, met helden die een crisis
overwinnen.
- Richten zich op de hele Amerikaanse natie, nadruk op de internationale gemeenschap
(toeristen, bezoekers), op kinderen (schoolbussen) en op de helden van de aanslag
(slachto ers, nabestaanden).
Vraag 7a : Betekenis plek en gebouw, symboliek, wat staat er op het spel ?
- Site moet een memorial worden, heilige plek om de ramp niet te vergeten.
- Site moet een museum worden, een plaats om te bezoeken, leren en om getuigenissen van
dichtbij te ervaren.
- Er moet een nieuwe toren komen, nog groter dan de vorige, hoge architectuur als bakens
(piramides).
- Site moet de Amerikaanse identiteit tonen, sterk en veerkrachtig (wonde helen).
- Site moet een icoon zijn, symbool van succes, van onze cultuur en van onze levensstijl =>
lichtend voorbeeld voor de wereld.
- Site moet een teken zijn van wederopstanding, het gaat ook om het heropbouwen van de natie
en andere immateriële realiteiten.
Wat is maatschappelijk problematisch, kritiek ?
- Voorstelling legt het patriottisme en nationalisme bloot van een land waar kinderen elke dag op
school de vlag moeten groeten. Is hier geen sprake van MAGA ?
ff fi
,- Willen deze mannen de site niet vooral een trekpleister maken voor geld (winkeltje in het
museum) ?
- We krijgen louter een top-down perspectief in de plaats van bottom up, wat met de stem van
kinderen en vrouwen ?
- Te veel nadruk op architectuur als een artistiek object, als een kunstwerk/sculptuur die mooi
moet zijn, een prestige project van wie macht heeft.
ANTROPOLOGIE
Waarom ?
- Antropologen willen “iets” onthullen of zichtbaar maken.
- Dat “iets” is een wereld die je NIET met het blote oog kan zien waar wat wel belangrijk is. Het
gaat om de niet fysieke maar symbolische realiteit -> betekenissen en vanzelfsprekendheden.
- Antropologie helpt om inzicht te krijgen in onze cultuur en samenleving -> om het vertrouwde te
“ontmaskeren” als vreemd en niet vanzelfsprekend.
Mindmap 1 :
- Om een Amerikaan te zijn, moet je er geboren zijn en moet je Amerikaanse ouders hebben. Om
wetenschappelijke kennis te maken moet je beschikken over veel waarnemingen, een correct
verhaal maken over de wereld en je kennis moet weerlegbaar zijn. Artisanaal werken =
traditionele methoden toepassen, aanwezig in elke productie fase en je eigen handen en
zintuigen gebruiken,…
- Voorbeelden : wat vinden we goed, gezond en gepast in onze manier van denken ? Bv : een
hand geven (in corona was dit plots niet goed en niet gepast, was het niet meer vertrouwd en
vroeger wel -> door gewijzigde omstandigheden = nu een nieuwe relativerende blik over de
kennismaking/ontmoeting. Ook het mondmasker was lang geen vertrouwd object maar tijdens
corona was het een zaak van solidariteit om je mede mens te beschermen + het werd verplicht
op bepaalde plaatsen. Ook het afstand houden van elkaar, roken binnen (vroeger), gemengde
scholen, smartphone, badkamer (vroeger was dit een kuip in de keuken),…
Wat ?
- What does it mean ?
- Antropologen onderzoeken gedeelde betekenissen (vanzelfsprekendheden).
- Ze stellen zich de vraag : “Welke inhoud of betekenis geven we in bepaalde contexten aan …”
bv : een migrant/burger/bioloog/gezond/wetenschappelijke kennis/…
- Ze onderzoeken cultuur -> hoe we de chaos van het leven ordenen en begrijpen.
Mindmap 2 :
- Varieert = diversiteit -> andere cultuur, geuren, kleuren en handelingen die vreemd voelen =
andere betekenis.
,- Gedeelde betekenissen worden bepaald door onze omgeving, de context waarin we leven.
- Hoe we betekenis geven aan de wereld varieert en verandert = diversiteit.
- Het gaat over eender wie en de ervaring = over alles en nog wat.
- Het gaat hoe dan ook over wat we doen met ons lichaam = ervaring !
Hoe ?
- Antropologen doen veldwerk (term uit de natuurwetenschappen als contrast met labowerk).
- Ze praten, observeren, gaan in gesprek, stellen vragen, gaan samen dingen doen, moeten “er”
zijn.
- Bv : bij kaasboeren, biologen of migranten.
- Hun belangrijkste methode is participerende observatie = een combinatie van enerzijds
meedoen en anderzijds waarnemen !
- Antropologen doen een beroep op hun eigen ervaring, hun kennis uit eerste hand in een
bepaalde context zoals een kaasboerderij.
- Antropologen gaan in de schoenen staan van zo’n kaasboer of bioloog. Ze stellen zich open
voor die andersheid om zich te verwonderen over een leefwereld die nog vreemd is.
Mindmap 3 :
- Open benadering
- Beschrijven en opletten
- Verklaren
- Ze willen begrijpen = nieuwe blik leggen
- Samenhang = to connect
- Story maken (=/ kwantitatief)
- Nauw betrekken, zich onderdompelen en bewust worden.
, IK BEN
- Identiteit
- Gender (man, vrouw, transgender,…)
- Zelf presentatie (Belg, Vlaming,…)
- Etniciteit
- Lichaam (groot, klein, sportief,…)
- Religie
- Intersubjectief (je achtergrond, je interesses,…)
College 2
ARTIKEL NEW YORK
WAT ONDERZOEKT ZE ?
Vraag 2 : Wat is de kern die Low ons wil vertellen ?
Ze wil begrijpen hoe een bepaalde crisis/aanslag hoe de herdenking ervan verloopt en ervaren
wordt en daarbij gaat ze letten op het vertoog/discours (gedeelde manier van spreken en denken,
niet zomaar taal maar het gaat om een gemeenschappelijke taal die we uiten door te spreken met
elkaar, door te schrijven en door de video te maken “Rebuild”. In die omgang met taal zit ook een
gedeelde manier van denken en kijken. Dat kan medisch zijn -> alle dokters delen een “eigen”
taal.).
Low stelt vast dat er 2 verschillende manieren van spreken en denken zijn die gedeeld worden
door bepaalde groepen:
1. Dominant
2. Lokaal
Ze heeft aandacht naar de betekenissen die ontstaan en dat daar een spanning tussen bestaat.
Enerzijds door de spelers met een bepaalde macht (dominante) en anderzijds is er ook een groep
mensen die er wonen (bewoners = lokaal, verbonden aan hun dagdagelijks leven).
Antwoord = Spanning en betekenisgeving die ze gaat onderzoeken door te focussen op het
vertoog, het manier van spreken en denken. Hier is een diversiteit in ! Enerzijds de representaties
in de media en anderzijds wat buurtbewoners zeggen over hun ervaring van 9/11.
Antwoord = er bestaat een kloof tussen de betekenissen die worden toegekend door de
dominante krachten en de betekenis die het heeft voor de lokale gemeenschap. Low benadrukt
dat de persoonlijke betrokkenheid en kennis even belangrijk zijn.
Vraag 9a : De antropologe stelt een probleem vest, wat is het probleem juist ?
Er is GEEN erkenning en opname van die stem van de buurtbewoners. Er zijn heel wat non-pro t
organisaties en buurtbewoners die hun stem vragen en inspraak willen hebben in het proces dat
formeel is (iets o cieel). Er zijn heel wat lokale stemmen en bezorgdheden die geen weg vinden in
het ontwerp. Het probleem is interessant want door te letten op iets heel opvallend (aanslagen
van 9/11 en de heropbouw van de site), kijken naar de crisis situatie en het daarbij horende
con ict is ze in staat om iets anders bloot te leggen. Iets dat vanzelfsprekend en aanwezig is maar
niet aan de oppervlakte komt maar wel heel belangrijk is = relatie tussen overheid en burgers.
Daar wil ze inzicht in krijgen! Hoe gaan burgers om met beslissingen en maatregelen door en van
de overheid.
- Relatie burgers-overheid
- Invulling van publieke ruimte, welke invulling worden eraan gegeven (door o.a. de overheid).
fl
ffi fi
