Mediarecht Notities
Mediarecht les 2 16/02
Theorieën achter vrijheid meningsuiting: het gaat eig niet over de inhoud van wat er gezegd wordt
Vrijheid van meningsuiting = grondrecht Rechten waar grenzen aan mogen gesteld w maar
drempel om in te grijpen ligt wat hoger -> ingrijpn in grondrecht: extra drempel -> van dichterbij
bekijken om vast te stellen wat er aan de hand is
Waarom? democratie / zelfontplooiing / libido shendi: de lust om te weten, kennis!
(1) Epistemologisch argument (= kennis)
(2) Democratie
(3) Zelfontplooiing
1. ‘Het uit de botsing van de ideeën gaat het licht aan’ -> verlichting
(‘John Stuart Mill: omdat je niet weet wat waar is’)
Zelfs in wetenschappelijke domeinen moeilijk om te zeggen dat zaken waar zijn -> is
claim in de huidige stand van wetenschap
Om tot kennis te komen -> beste manier = spreken en tegenspreken -> hypotheses
bijstellen / beter uitleggen …
Waarschuwt voor ‘That Dogma’ -> ergste dat een idee kan overkomen = dat ze verankerd
wordt maatschappelijk & juridisch beschermd wordt -> dan gaan de volgende generaties
niet actief leren argumenteren en ideeen uitdragen -> worden intellectueel lui: dode
dogma’s
Vb. de doodstraf: voor of tegen
Iets mag niet omdat de wet het verbiedt werkt alleen maar voor de jurist.
Vb. Ooit Bart de Wever geïnterviewd: wrm hij alle debatten wint -> was altijd enige in
alma dit tegen stroom op debatteerde tegen studenten met dezelfde mening: heeft
geleerd zijn ideeën te verdedigen in een debat met tegenstanders: ideeën kunnen maar
levend zijn als je ze brengt met geestdrift
Mill geeft ook aan dat er grenzen zijn aan vrijheid van meningsuiting Vb. de hongerige
massa & korenhandelaar -> wat ge niet moogt doen is hongerige massa opruimen en
laten wijzen naar korenhandelaar… willen doen boeten -> zou aanzetten tot geweld
2. We hebben onze verkozenen -> ‘well intended’ mogen regels maken
Maar hoe weten die nu wat wij belangrijk vinden? Wat leeft bij de bevolking?
Een van de belangrijkste manieren = vrijheid van meningsuiting -> voedt politieke en
maatschappelijke debat (= agenda setting)
En ook omgekeerd: wij weten niet veel van politici
, Wat doen die nu precies? Hoe kan je weten of die hun werk gedaan hebben
Dankzij vrijheid van meningsuiting: persvrijheid, rapporten…
Belangrijkste concept in mensenrechten …
3. Vrijheid van meningsuiting = de regel: je moet niet uitleggen waarom belangrijk is voor u
Soms zelfontplooiing: iets maatschappelijk willen aankaarten vb kunstenaars
Deze 3 puntjes -> in Belgische GW
Belgische revolutie: project van middenklasse van Journalisten, juristen, advocaten…
Doel: toenmalige bestuur tot inschikkelijkheid aan te zetten, in zuidelijke provincies
Ook argumenten over feit dat Willem de 1 e bestuurde als een verlicht despoot
Ontstaat een monsterverbond tss katholieken en liberalen: L zetten in op intellectuele
vrijheden > in de praktijk geldde dat ook wat voor katholieken
Belgische GW werd mijlpaal voor vrijheden in europa
Belgie werd soort vrijhaven van kritische denkers in de rest van Europa
Mediarecht les 3 28/02
I de grondwettelijke bescherming
1. Art 19 GW:
“De vrijheid van eredienst, de vrije openbare uitoefening ervan, alsmede de vrijheid om op elk
gebied zijn mening te uiten, zijn gewaarborgd, behoudens bestraffing van de misdrijven die
ter gelegenheid van het gebruikmaken van die vrijheden worden gepleegd”.
u mag gebruik maken van u vrijheid maar pas op als u tijdens de uitoefening grenzen
overschrijdt, dan kan u daar wel voor bestraft worden
Maar gaat niet alleen over misdrijven, ook schenden van de norm …
2. Art 25 GW:
“De drukpers is vrij; de censuur kan nooit worden ingevoerd; geen borgstelling kan worden geëist van
de schrijvers, uitgevers of drukkers. Wanneer de schrijver bekend is en zijn woonplaats in België heeft,
kan de uitgever, de drukker of de verspreider niet worden vervolgd.”
Borgstelling =
~waarborg kot: je dekt risico af door al een voorschot te nemen, verhuurder krijgt zekerheid
dat die aan zn geld kan vragen
Censuur = een administratieve instantie aan wie men preventief teksten doorstuurt en
die dan gaan checken of die overeenstemmen met de wet
,‘de drukpers is vrij’: hij denkt dat dat opzich niet heel veel toevoegt
Relevant omdat … heel verhaal met twee hypotheses fso idk
Artikel kan niet gebruikt worden voor radio en televisie
Wel artikel 19, staat hij bij stil
Laatste zin: “Wanneer de schrijver bekend is en zijn woonplaats in België heeft, kan de
uitgever, de drukker of de verspreider niet worden vervolgd.”
=getrapte aansprakelijkheid = cascade aansprakelijkheid
Als een schrijver in belgie woont is ALLEEN de schrijver aansprakelijk, kan vervolgd worden
Maar als die onbekend is of niet in België woont dan zal het de volgende bekende en belgie
wonende zijn dus uitgever? Drukker?
Om privécensuur te vermijden
Bedenkingen:
-
- mediabedrijf is verandert, mensen die vandaag in de media werken zijn
aansprakelijk: de journalist, niet de uitgever, hoofdredactie… maar journalist
vandaag heeft niet evenveel vrijheid als vroeger in de 19 e eeuw -> vandaag heel veel
journalisten die die geduwd worden door redacties… in richting van bepaalde
stukken
->> oproep: als u schrijft, neem verzekering professionele aansprakelijkheid
= unfair tav journalisten in sector radio en Tv
GW heeft klachten afgewezen, zijn niet bevoegd GW te toetsen ad GW: ongelijke
behandeling is gevolg Art 25 GW, kan je niet toetsen aan gelijkheidsbeginsel
3. Art 150 GW
“De jury wordt ingesteld voor alle criminele zaken, alsmede voor politieke misdrijven en
drukpersmisdrijven, behoudens voor drukpersmisdrijven die door racisme of xenofobie
ingegeven zijn”
Waarborg vd volksjury tegen professionele magistraten
Men is gehecht aan de jury maar wil die toch niet teveel zaken laten doen
Problemen:
- Veel vinden assisen procedure log -> is volledig mondeling -> kostprijs, efficientie,
duur…
- Velen dachten dat jury representatief zou zijn voor de bevolking (maar is niet want
gewone bevolking kan zich niet permitteren jury te zijn, hebben daar geen tijd voor,
, moeilijk te combineren, excuses… -> overrepresentatie van bepaalde groepen,
onderrepresentatie van actieve bevolking) -> jury samenstellen = grote moeite
- Barbara streisand effect -> is Amerikaanse zangeres: had een luchtbeeld van haar
grote villa ‘ the barbara streisand estate’ -> niemand kende dat maar toen ze een
rechtszaak startte wel -> door het aandacht vestigen op een gegeven kunnen ze
exact tegenovergestelde bekomen van wat ze willen
Mediarecht les 4 2/03
Defacto depenalisering -> niet volledig immuun voor vervolging
Mensen vragen voor schadevergoeding
Probleem: gold ook voor drukpersmisdrijven: …
Vraag: wat zijn drukpersmisdrijven? Niet toegelicht in GW
Vormgekregen dankzij rechtspraak Hof van Cassatie:
Vwen:
1. Het moet gaan over een mening of een opinie
2. Die mening op opinie moet in een geschrift veruiterlijkt zijn
3. En moet strafbaar zijn
4. Mate van openbaarheid gekregen
(Via een procedure van drukpers)
Ook internetfilmpjes waar tekst onderstaat is drukpers
Vb man die in het verkeer boel heeft met popo, zet iets op fb daarover -> wordt vervolgd wegens
smaad
Was drukpersmisdrijf, niet correctionele rechter maar Hof van Cassatie
Vb jaren 70 carnavalshit ‘lexy je ben zo sexyyy’ : zedenpopo: schending strafwet blabla, ook vervolgd
maar moest volgens prof ook drukpersmisdrijf zijn
Vb vinyl platen: worden geperst -> verwant aan drukpers
Een afbeelding kan geen drukpersmisdrijf zijn want kan geen mening bevatten, maar is nonsens
Internationaal
Vrijheid van meningsuiting = mensenrecht
Zit vervat in Art 10: europees verdrag voor de rechten van de mens
! europa = het grote europa
van de Raad van Europa: vereniging die 46 staten omvat (is meer dan EU)
Supranationaal, zet zich in voor vrede op ons continent, maar niet zoals EU probeert
te bereiken
Door de nadruk te leggen op zachte waarden (dc, rule of law, cultuur…)
