Examen:
Deel open vragen (theorie en toepassingen)
Deel multiple choice vragen (helft van het examen is MPC,
over theorie en toepassingen)
Bij de MPC wordt geen cesuur en geen GIS-
correctie toegepast.
DEEL 1: ALGEMEEN Bekijk zeker het document op BlackBoard: deze vragen
zijn heel representatief voor het examen.
(Wat in het roos staat is belangrijk voor het examen!)
INLEIDING
BBI: bijzondere belastingsinspectie
Begrippen Belastingsadministratie: gaat checken of het wel
Belasting correct is wat je hebt aangegeven (“admin”)
- Dwingend Belastingsplichtige (“plichtige, belplichtige”)
- Niets te maken met tegenprestatie per se
Retributie
- Niet dwingend
- Wel te maken met tegenprestatie dienst
SZ bijdragen
- Dwingend
- Soms wel te maken met tegenprestatie (vb werknemers, het blijft binnen de WN groep),
maar meestal niet per se, vb ziekte kan je betalen en niet ziek worden.
Functies belastingen
1) Financieel
2) Instrumenteel (beleid)
3) Sociaal (herverdeling)
Waar ligt de belastingsdruk?
Op werknemers hun loon. Maar dus eigenlijk ligt het op de werkgevers, zij moeten dan hogere lonen
betalen, zodat de werknemers de belastingen wel kunnen betalen. Fiscale druk rust op de
ondernemers
Belangrijke concepten in het fiscaal recht
Meervermogenden meer laten betalen? Dus vb als je rijk bent 50% en arm maar 30% ofzo.
Enerzijds goed: draagkrachtbeginsel (als je enkel van je kapitaal leeft, zonder inkomen, omdat je toch
rijk genoeg bent, dan zijn uw schouders breder: dragen zwaardere last.)
Anderzijds: als je vermogen hebt, is het ooit verdiend geweest: dubbele belasting + °vluchtgedrag: ze
gaan gewoon ergens anders wonen, slecht voor Belgische economie.
Probleem van de belastingsparadijzen: agressieve belastingsplanning: schandalen aan het licht
gekomen. Idee: belastingen zo laag mogelijk houden, door hoge kosten aan te geven zodat de winst
laag blijft. (vb starbucks deed het, en dan commentaar uit de maatschappij want betalen koffie maar
geld ging naar ver land)
Gevolg: °verplichte transparantie (tav publiek en de bepastingsadministratie)
Invoeren van Globale Minimumbelasting (we zullen dit later uitgebreid bepsreken) Probleem van
de belastingsparadijzen is grensoverschrijdend: We maken een belasting die iedereen moet invoeren:
15%. Stel: land toch niet mee? Dan België (‘moedermaatschappij’) het heffen, als vb het
moederbedrijf in België is, en het dochterbedrijf op de Kaaimaneilanden.
Dit systeem werkt.
Correctie van belastbare basis: als er vb 100 man in België werkt, en 2 op de kaaimaneilanden, dan ga
je een klein deel belastingen daar betalen en veel belastingen hier. Belasting wordt betaald door
winstmakende vennootschap, en de winst wordt gemaakt door de effectieve vennootschap. Dus vb
grote dochter in België.
1
Emma Nauwelaers – 3de Bachelor Rechten
,Milieubelasting: = milieubelastende activiteiten zwaarder gaan belasten. “De vervuiler betaalt”.
(instrumentele functie van belastingen) ook vb suikerbelasting.
Paradoxaal: we willen het milieu verbeteren, maar andere functie is dat overheid geld nodig heeft.
Dus als het ene doel wordt bereikt, kan het ander niet worden bereikt.
+ haaks op draagkracht beginsel: 1 of 2 euro meer is niet veel voor een rijk persoon, maar voor een
arm persoon wel. Dus rijke zal het betalen, arme betaalt onnodig veel in verhouding. Zijn schouders
zijn zwakker, en er wordt geen rekening mee gehouden.
Ook vb rijke mensen betalen zonnepannelen of elekrtische auto – subsidies
Innovatie bevorderen door lagere belasting: dan minder geld voor overheid en meer druk op WN’s,
meer belastingen bij hen dus bij de odnernemers.
Sociale functie: GINI index: er is een goede correctie van het fiscaal systeem gebeurd, die zorgt voor
meer gelijkheid nadat deze is gebeurd.
Beginselen wie moet worden belast?
- De rijke – de zwaarste schouders dragen de zwaarste last
- De vervuiler – de vervuiler betaalt
FISCAAL FEDERALISME
Inleiding
Enkel belastingen heffen als het een democratisch verkozen orgaan is: fiscaal legaliteitsbeginsel. Idee
erachter: het grondrecht op eigendom, nl. de eigendom van uw geld, wordt geschonden door het
dwingend karakter van de heffing. We stemmen op de volksvertegenwoordigers in het parlement.
Dus onrechtstreeks inspraak op het fiscaal beleid.
- Federaal: parlement vb BTW, personen belasting, vennootschapsbelasting…
- Regionaal: gem en gew: specifiek vb milieu, leegstand gebouwen…
- Lokaal: vb stad Antwerpen
Systeem van federale autonome bevoegdheid (iedereen doet zijn deel) MAAR probleem: soms een
dubbele belasting: er is geen rechtsbeginsel dat zegt dat dit niet mag!
Vb koopt een huis, vlaamse registratierechten en evt ook nog Antwerpse.
Historisch overzicht
1830
opstand tegen onredelijke belastingen Willem Oranje: te sterke centrale macht Belgische
Grondwet: veel meer lokale bevoegdheden (met correctie van toezichtshoudende overheden)
Belang van de ‘wet’: enkel belasting door wet, enkel vrijstelling door wet. Streng
legaliteitsbeginsel
Gemeenten en provincies autonome belastingsbevoegdheid.
MAAR nuance: federale OH heeft uitzonderingsbevoegdheid indien de uitzondering noodzakelijk
blijkt. (doel = dubbele belasting vermijden) Dus federaal kan het wat sturen, maar moet dan wel
bewijzen dat het noodzakelijk is dat de uitzondering wordt ingevoerd.
2
Emma Nauwelaers – 3de Bachelor Rechten
, Vb) personenbelasting: federaal. Gemeenten mogen enkel opcentiemen heffen. (want na
WOI geldnood) Maar de federale overheid heeft een uitzondering op hun vrijheid gemaakt, ze
mogen geen nieuwe personenbelasting creëren, geen ‘gelijkaardige belasting’.
(=UITZONDERING)
Na WOI: overheid heeft geldtekort: °1919: °personenbelasting (inkomen) + °3 cedulaire belastingen (grondbelasting,
mobiliënbelasting en bedrijfsbelasting)
Evolutie: steeds meer bevoegdheden materieel van gem en gew: dus ook de fiscale bevoegdheden
verschuiven. Responabilisering van de gem en gew: zij moeten zelf instaan voor de financiering van
hun wetgeving.
= autonome fiscale bevoegdheid.
1980: tweede staatshervorming:
°van de autonome belastingsbevoegdheid van de gewesten en de gemeenschappen. (Bevoegdheid is
met de rechtsgrondslag door de Grondwet toegekend)
Er werden dus bevoegdheden verdeeld tussen federaal en deelstatelijk niveau; toezicht op deze
bevoegdheidsverdeling werd gedaan door het arbitragehof.
Er is een aparte bijzondere financieringswet ingevoerd.
Er was een probleem: de belastingen werden federaal geheven maar de opbrengsten ervan
gingen naar de gewesten. Dus oplossing: de deelstaten kunnen nu zelf belastingen heffen.
Regel: verbod van dubbele belasting tussen federaal en deelstatelijk niveau. (Echter: niet zo’n regel
voor de lokale overheden, daar blijft het zonder oplossing)
1988: derde staatshervorming
Er zijn territoriale lokalisatiecriteria: deze gaan bepalen welk recht wanneer geldt.
(vb als je sommige aanknopingspunten hebt in wallonie en sommige in vlaanderen, dan wordt op
deze manier bepaald welk territoriaal gemeenschap of gewest jij moet betalen)
TURTLETAKS: er was al een federale belasting op energieverbruik, maar nu wilden ze deelstatelijk ook
het afnamepunt belasten. (eigenlijk een achterpoortje proberen maken) NIET MOGELIJK, ging in
tegen het verbod op dubbele belasting tussen federaal en deelstatelijk niveau, is door het
grondwettelijk hof gebroken.
We zien dus: de deelstaten hebben wel zogezegd autonome bevoegdheden om fiscale regels in te
voeren, maar de facto is het door het dubbele belastingsverbod heel moeiljk om nog nieuwe
belastingen te heffen.
Huidige bevoegdheidsverdeling
3
Emma Nauwelaers – 3de Bachelor Rechten
, Art. 170 Gw
§1. Fiscaal legaliteitsbeginsel : belastingen moeten steeds door de wet worden ingevoerd. (de
wetgever moet de essentiële elementen van de belastingen invoeren.)
- Materieel: wie moet ze betalen, waarop moeten ze betaald worden, a.d.h.v. welke
berekening… deze informatie moet allemaal in de wet worden geregeld.
- Formeel: ivm de procedure (doe worden inkomsten aangegeen, hoe wrden belastingen
geïnd, hoe gebeurt die controle…)
§2. Gemeenschappen en gewesten (logisch, de gewesten hebben bevoegdheden gekregen, dan
moeten ze dit bevoegdheden ook kunnen financieren. Dus: de gewesten krijgen een bevoegdheid
inzake belastingen heffen.)
- Gewesten: Afvalstoffenheffing, leefmilieuheffing, ruimtelijke ordening (vb een
planbatenheffing: dit is een speciale belasting, als je eigenaar bent van een bepaalde grond,
en die grond wordt meer waard door de wijziging van RUP’s (ruimtelijke ordenings plannen),
dan heb jij een meerwaarde, die wordt belast op deze manier, via de planbatenheffing),
energiebeleid…
§3. Provincies
§4. Gemeenten (steden kunnen ook bepaalde belastingen heffen, vb in de stad Antwerpen heeft men
een belasting geheven op ondernemen)
Ook vb artikel 3 en volgende bijzondere financieringswet.
Wanverhouding tussen de verschillende niveau’s
De overheid wil steeds meer belastingen heffen, maar er is steeds een territoriale grens. (Je kan niet
als stad Antwerpen ineens een belasting heffen om strandkabines aan de kust)
Soms is dit wel moeilijk, en leidt dit tot chaos in de federale staatsstructuur. Het is allemaal moeilijk in
België met de verschillende niveau’s en beveogdheden, en een samenwerking is nodig.
Voorbeeld: Windturbines
Vb) Gewesten willen milieuvriendelijke energie stimuleren, vb door windturbines. Zij willen dat er
minder tot geen belastingen worden geheven op windturbines.
Maar de gemeentes waarin de turbines staan, zeggen: het staat hier op mijn territorium, dus ik zal
het belasten ook, want ze brengen aan mijn gemeente hinder (schaduw, lawaai…). Ze hebben hier
ook het recht voor, want ze hebben een autonome fiscale bevoegdheid.
Zo ontstaat er dus een chaotische verhouding tussen de verschillende niveau’s.
Voorbeeld: Belgische post
België: maakte wetgeving voor een speciaal statuur voor de post. Namelijk dat de post (postkantoren,
vennootschap) werd vrijgesteld van alle beslastingen waaraan de staat ook niet was onderworpen.
(wet van 1971) Idee erachter was da tde post eigenlijk taken uitvoerde, die ook door de overheid
zouden kunnen worden uitgevoerd, en dus dat ze ook op dezelfde manier als de overheid moesten
worden belast. (De post mocht niet te veel geprivatiseerd zijn, omdat dan bepaalde mensen, vb in
afgelegen gebieden, wel eens aan veel duurdere prijzen voor de post zouden kunnen worden
onderworpen)
Normaal moeten vennootschappen steeds vennootschapsbelasting betalen, en ook nog de
gemeentelijke belasting, en ook nog allerlei Vlaamse belastingen.
4
Emma Nauwelaers – 3de Bachelor Rechten
