Wegwijs in uw lokaal bestuur
1 Uw gemeente
➔ 285 gemeenten in Vlaanderen
➔ verschillen in oppervlakte, bevolkingsaantal en fiscale draagkracht
➔ bestuurskrachtig gemeente = voldoende in staat om de door zichzelf en door anderen
opgelegde taken en ambities alleen of in samenwerking met anderen op te pakken en te
realiseren
◆ ‘het vermogen, de kracht om gewenste maatschappelijke ontwikkelingen en effecten
te realiseren’
➔ Bestuurskracht verstreken - maatregelen
◆ nieuwe taken vergen de nodige middelen
◆ strategische samenwerking met andere gemeenten is noodzakelijk want problemen
overstijgen de grenzen vd gemeente
➔ Veel fusiegolven: gemeenten doen samensmelten
◆ belangrijkste fusiegolf: 31/12/1976 → in één seconde verloor ons land 1500
gemeenten + bevolkingsgemiddelde per gemeente ging van 4164 nr 16678 +
gemiddelde oppervlakte ging van 13 nr 52 vierkante km
● moest de lokale besturen meer kracht en macht geven
● ook hierna werd er nog verder gefusioneerd
➔ alle gemeenten met meer dan 100.000 inwoners mogen districten oprichten (enkel ANT)
➔ nieuwe vrijwillige fusiegolf: verschillende redenen
◆ (1) te kleine gemeenten redden het gewoon niet
◆ (2) geld: VL regering beloofde een fusiebonus (= schuldovername die varieert v €200
tot €500/per inwoner, naargelang de grootte vd fusiegemeente)
◆ (3) angst: vrezen dat als ze niet spontaan fuseren, het hun zal opgelegd w &
opgeslokt w dr een aangrenzende stad
◆ (4) vrijwillig vs. opgelegd: donutfusies
➔ fusies: huidige stand v zaken
◆ vrijwillig
◆ tijdelijke verhoging aantal schepenen
◆ +2 volgende bestuursperiode;
◆ +1 bestuursperiode erna
◆ fusiebonus: bestaat uit schuldovername die varieert van 200-500€ per inwoner al
naargelang de grootte van de fusiegemeente
Stad
➔ meer dan 60 vd VL gemeenten: stad
➔ eretitiel, meer niet
➔ wat maakt een stad, een stad? → belgische onafhankelijkheid: gemeenten dat dr de
hollanders als stad waren benoemd, bleven stad.
➔ Mesem: kleinste stad van BEL (1000-tal inwoners)
➔ af en toe komen er nog steden bij: 2009 Herstal
1
, ◆ laatste in VL: Waregem, Mortsel, Genk in 1999 → vertoonden ‘stedelijke kenmerken’
zoals dichte bevolkingsconcentratie, uitgebreide handelsactiviteit en een grote
aantrekkingskracht op de omliggende gemeenten
Centrumsteden
➔ 13 centrumsteden: ANT, Gent, Leuven, Brugge, Turnhout, Mechelen, Hasselt, Genk,
Sint-Niklaas, Aalst, Oostende, Roeselare, Kortrijk
➔ relatief grote steden met een centrale funcite ten opzichte vd steden en gemeenten in hun
omgeving op vlak van werkgelegenheid, zorg, onderwijs, cultuur en ontspanning
◆ krijgen extra subsidies vd VL overheid (hierdoor wilt Vilvoorde erkent w)
Faciliteitengemeenten
➔ 6 faciliteitengemeenten id Vlaamse rand v BXL: Drogenbos, Kraainem, Linkebeek,
Sint-Genesius-Rode, Wemmel en Wezembeek-Oppem
➔ Gemeenten in VL met faciliteiten voor Franstaligen: Bever, Drogenbos, Herstappe, Kraainem,
Linkebeek, Mesen, Ronse, Voeren, Sint-Genesius-Rode, Spiere-Helkijn, Wemmel en
Wezembeek-Oppem
➔ Gemeenten in WAL met faciliteiten voor Nederlandstaligen: Edingen, Komen-Waasten,
Moeskroen en Vloesberg
➔ Gemeenten in WAL met faciliteiten voor Duitstaligen: Malmedy
➔ Gemeenten in DL met faciliteiten voor Franstaligen: Eupen, Sankt Vith
➔ = verzamelnaam voor 12 Vlaamse gemeenten met een speciale taalregeling, 6 gemeenten id
rand rond BXL en 6 taalgrensgemeenten. Als uitzondering op het principe vd ééntaligheid vh
Nederlandse taalgebied kan in deze gemeenten onder bepaalde voorwaarden de
communicatie tss de overheid en de inwonders ih Frans verlopen
➔ liggen sinds de taalgrens van 1963 wel in VL, maar er wonen toch veel Franstaligen of een
gemeente in WAL waar toch veel Vlamingen wonen.
2 De verkiezingen
➔ 10.000-den kandidaten om bij de meer dan 7000 verkozenen te zijn
➔ VL: 285 burgemeester en 1.500 schepen
➔ Voor wie?
◆ 18 jaar op dag vd verkiezingen
◆ ingeschreven ih bevolkingsregister vd gemeente waar u kandidaat wil zijn en
er ook daadwerkelijk wonen
◆ wanneer je verkozen bent moet je er ook de volle 6 jaar blijven wonen
◆ moet Belg of EU-onderdaan zijn
◆ moet braaf geweest zijn
2
, Cumul en decumul
➔ Cumulregeling = een uitvoerend nationaal of Vlaams mandaat (ministerschap) mag niet
gecombineerd w met een uitvoerend gemeenschappelijk mandaat (burgemeester of
schepen)
◆ bv: Bart Somers was enkel titelvoerend burgemeester in Mechelen en Vincent Van
Peteghem in de Pinte omdat het beide Vlaamse ministers waren
Campagne voeren
➔ gereglementeerd: bovengrens op verkiezingsuitgaven om alle kandidaten een even goede
startkans te geven
➔ sommige zaken verboden: geschenken/gadgets uitdelen, commerciële telefooncampagnes,
kiezers af te dreigen of ongeoorloofde beloften te doen
➔ wel toegelaten commerciële reclamespots op radio, TV of id bioscoop, borden zetten
➔ sperperiode (1 juli 2024 - 13 oktober 2024) = beperking op uitgaven + propagandamiddelen
gereglementeerd
Mannen, vrouwen en bekende Vlamingen
➔ regels
◆ lengte vd lijst: mag niet meer kandidaten bevatten dan dat er zetels te verdienen zijn
id gemeente
◆ evenwichtige verdeling tss mannen en vrouwen; op elke lijst mag het verschil tss het
aantal kandidaten v beide seksen niet groter zijn dan één. + eerste 2 kandidaten op
de lijst moeten een vrouw en een man zijn
◆ ongeschreven regel: goede verhouding tss jonge nieuwkomers en ervaren
kandidaten, goede spreiding: kandidaten uit alle deelgemeenten, bekende vlamingen
als kandidaat
Kartels
➔ kartel = twee of meer partijen staan samen als één partij op één lijst voor de verkiezingen
◆ groot aantal gelijklopende standpunten nodig (op gemeentelijk vlak wel minder)
◆ vaak geen lang leven: alleen opkomen biedt voordeel vd duidelijkheid, maar je doet
het alleen als je jezelf sterk genoeg acht om op eigen houtje genoeg stemmen te
halen
Voorakkoorden
➔ voorakkoorden = afspraken tss 2 of meer partijen die beloven dat als ze, als ze een
meerderheid vd kiezers achter zich krijgen, samen een bestuurscoalitie vormen
◆ w gesloten voor de verkiezingen en w pas bekend gemaakt nadien (moet niet
bekend gemaakt w; kiezers houden er niet van en denken dat alles voor de stembus
beslist is)
3
