Studie Sociaal werk
Historisch perspectief:
• Definities veranderen dus doorheen de tijd maar ook geografisch.
IFSW: International Federation of social workers: wereldwijde org die de
sociale werk verenigingen
bundelt. België heeft geen beroepsfederatie. Er is tweedstrijd over omdat het
nadeel controle
inhoud. Het voordeel van belangenbehartiging weegt dan niet op.
IASSW: international association of schools of social work
Samen formuleren ze om de zoveel tijd een definitie.
VSW: Vlaamse opleiding sociaal werk IFSW: International Federation of social
workers: wereldwijde org die de sociale werk verenigingen
bundelt. België heeft geen beroepsfederatie. Er is tweedstrijd over omdat het
nadeel controle
inhoud. Het voordeel van belangenbehartiging weegt dan niet op.
IASSW: international association of schools of social work
Samen formuleren ze om de zoveel tijd een definitie.
VSW: Vlaamse opleiding sociaal werk
Studie Sociaal werk 1
, IFSW EN IASSW formuleren definities van sociaal werk, sinds 2014 globale
definite
(eerste definitie gestart 1957)
Door maatschappelijke veranderingen heeft elke definitie een beperkte
houdbaarheid en kennen ze ook kritiek.
Sociaal werk heeft geen vlaamse beroepsvereniging daarom is er ook geen
vlaamse definitie van de IFSW.
Wat is de hoofdbetekenis van sociaal?
het kruispunt/scharnier tussen mens en samenleving is het sociale. Op dit
veld komen we tussen om de noden van de burgers en de samenleving op
elkaar te laten afstemmen. het gaat dus over het veld tussen de private sfeer
en de publieke sfeer.
Sociaal werk is een sociaal construct:
een activiteit dat het product is van hoe een samenleving in een bepaalde tijd
kijkt naar sociale problemen en hoe ze die aan pakken.
bv. autorijden, vroeger geen rijbewijs nodig
historische en maatschappelijke context die bepaald wat sociaal werk is
De globale definitie (2014):
“Sociaal werk is een praktijkgebaseerd beroep én een academische discipline
die sociale verandering en ontwikkeling, sociale cohesie, empowerment en
bevrijding van mensen bevordert. Principes van sociale rechtvaardigheid,
mensenrechten, collectieve verantwoordelijkheid en respect voor diversiteiten
staan centraal in het sociaal werk. Onderbouwd door sociaalwerktheorieën,
sociale wetenschappen, menswetenschappen en inheemse en lokale vormen
van kennis, sociaal werk engageert mensen en structuren om
levensuitdagingen en problemen aan te pakken en WELZIJN te bevorderen.”
Studie Sociaal werk 2
, Welzijn bevorderen op niveau samenleving en individueel
Sociaal werk als een praktijkgebaseerd beroep
Sociaal werkers zijn actief in verschillende organisaties met andere
professionals met andere diploma’s. bv. clb; orthopedagogen, psychologen en
ook burgerinitiatieven zoals voedselbedeling.
Sociaal werk als academische discipline
SW is een wetenschap, binnen de opleiding verschillende AD, sociologie,
economie, recht.
Het is een handelingswetenschap. Ontwikkelen van sociaal werk theorieën.
SW
Met als focus op de wetenschappelijke studie van sociale interventies op
niveau van individu en samenleving (structuren)
- T.A.V wie wordt er geïntervenieerd?
- Wanneer wordt er geïntervenieerd?
- Hoe wordt er geïntervenieerd?
- Op welke gronden?
4 doelen van SW:
Kijken naar de context en de verbondenheid tussen de verschillende
niveaus in die context. (micro,meso,macro) = sociale verandering. (niet
alleen meer kijken naar het individu)
om
structurele oorzaken van sociale problemen aan te pakken
Sociale cohesie
Sociaal werkers proberen iedereen te verbinden met de samenleving op zoveel
mogelijke plaatsen.
Empowerment
Studie Sociaal werk 3
, proces waarbij De individu, organisaties en gemeenschappen versterken zodat
ze greep krijgen op hun eigen situatie door het verwerven van controle en het
aanscherpen van kritisch bewustzijn en het stimuleren van participatie
Bevrijding van de mens
uit structuren in de samenleving die zorgen voor onderdrukking, moeten
kritisch kunnen denken en bewustzijn door te reflecteren over mechanismen
van ongelijkheid, discriminatie
De principes:
Om deze 4 doelen na te streven moet het gedreven worden door deze
principes/referentiekader
Sociaal werk is een normatieve professionaliteit:
Normatieve professionaliteit wordt gebruikt om de 4 waarden en reflectie over
‘wat is goed sociaal werk’(de goede dingen goed doen) essentieel is. (les 6)
Rechtvaardigheid:
de redenen, de beginselen waarom men stelt of handelingen juist en eerlijk
zijn.
Sociale rechtvaardigheid:
over visies op wat faire en rechtvaardige relaties tussen individu en
samenleving zijn
Mensenrechten:
UVRM uit 1948, De basisrechten van mensen hier omschreven door de VN,
moeten een menswaardig bestaan garanderen voor elke mens
Collectieve verantwoordelijkheid:
de rol van een overheid om aan het welzijn van burgers te werken. Het werken
aan het welzijn van burgers is niet alleen de taak van het maatschappelijke
middenveld en de gemeenschap (burgers). Een cruciale rol is hier ook
weggelegd voor de overheid.
Studie Sociaal werk 4
, Respect voor diversiteit:
diversiteit wordt hier begrepen is zijn meest brede vorm. Niet alleen de etnisch-
culturele diversiteit maar ook geslacht en leeftijd.
Kennis:
2 indelingen;
Wetenschappelijke kennis:
Natuurwetenschappen
Beschrijvende W: Patronen ontdekken om de werkelijkheid te begrijpen en
soms zelf voorspellingen doen bv. de fases in de ontw. psychologie
Handelings W: Hier worden interventielogica’s bestudeerd bv. inzicht
ontwikkelen in het handelen bij opvoeden.
Menswetenschappen (humane w)
B, H, B en
Mens W: we het hebben over de menswetenschappen die beschrijvend zijn
spreken we van over sociale wetenschappen (=gedragswetenschappen)
Eerst discussie
Indeling wetenschappen:
onderscheid tussen begrijpende / beschrijvende/ verklarende
Bv: psychologie, sociologie, economie,…
versus handelingswetenschappen
Bv: pedagogiek, orthopedagogiek, sociaal werk,…
• Sociaal werk = toepassen van inzichten uit menswetenschappen: klassieke
kijk.
• Sociaal werk is een = handelingswetenschap : ingrijpen – vormgeven aan –
tussenkomen in de werkelijkheid heeft
een eigen rationaliteit : handelingswetenschap valt niet te herleiden tot
toepassing van een beschrijvende
Studie Sociaal werk 5
, wetenschap.
Tweede discussie
Indeling natuurwetenschappen versus sociale wetenschappen
• Sociaal werk = sociale wetenschap
• Sociaal werk deelt eigenschappen met sociologie, psychologie mbt
onderwerp van de wetenschap : het
sociale
• Sociaal werk verschilt van sociologie, psychologie mbt het perspectief : we
bestuderen vanuit een
interventielogica niet vanuit een logica van begrijpen of verklaren of
beschrijven.
Inheemse en lokale vormen van kennis
(praktijkkennis en ervaringskennis)
Niet alleen de dominante Westerse theoretische kaders (wetenschappen) ook
inheemse (indiginous) en lokale vormen van kennis zijn belangrijk.
Sociaal werk engageert mensen en structuren om levensuitdagingen en
problemen aan te pakken en welzijn te bevorderen.
Niet alleen individu welzijn staat centraal maar ook de samenleving
SW bevindt zich op een tussenpositie tussen private en publieke. (wat afspeelt
in het privé van mensen en op niveau van de samenleving).
De behoeften van individu en samenleving op elkaar afstemmen.
De definitie
Kritiek:
Waarom een definitie als die toch steeds verandert?
Het gaat niet om het komen tot een afgewerkt product dan wel om het proces
dat leidt tot dat product. De vraag wat sociaal werk is is voortdurend in
beweging door de maatschappelijke context
Het is te abstract,
Studie Sociaal werk 6
, De definitie gaat enkel over idealen.
5 krachtlijnen:
Door de Vlaamse swconferentie
Politiserend werken:
Het waarborgen van (de toegang tot) rechten. Ervoor zorgen dat mensen hun
sociale rechten kunnen gebruiken
Het collectiviseren van maatschappelijke problemen: aandacht hebben voor
structurele oorzaken van problemen en beleidsmakers erop wijzen structurele
uitsluitingsmechanismen moeten worden aangepakt.
bv. leefloon waarbij de drempel te hoog ligt waardoor velen er niet aankunnen
Nabijheid:
Aanwezig zijn in de leefwereld van personen in een kwetsbare situatie.
begeleiding wordt samen met de cliënt bepaald: relatie opbouwen met de
cliënt, laagdrempelig werken. Zorgt voor een betere verbinding tussen de
sociaal werker en de cliënt.
Proceslogica:
handelen voortdurend afstemmen op alle verwachte en onverwachte
gebeurtenissen die zich voordoen in het veranderingsproces: anticiperen op de
concrete situatie.
reageren op wat er gebeurt, zowel de dingen die we verwachten als de
onverwachte dingen. We moeten vooruitkijken en ons aanpassen aan de echte
situatie terwijl de verandering plaatsvindt.
inspraak en participatie van de cliënt. Sociaal werkers hanteren
ervaringskennis en zelfregie van de betrokkenen
Generalistisch werken:
Studie Sociaal werk 7
, Een breed perspectief: over levensdomeinen heen kijken. Nooit op slechts één
levensdomein waarop mensen problemen ervaren.
bv. armoede, economisch, gezondheid, school
Kunnen omgaan met versch. problemen en over een brede kennis en
vaardigheden beschikken.
Maakt ook de verbinding tussen individu en maatschappij
Verbindend werken:
Sociaal werk verbindt binnen de leefwereld van mensen en tussen de mens en
de maatschappij.
Individueel comp.: • versterken van individuen en groepen
Collectieve component: verbinding in buurten
Geschiedenis van het sociaal werk
Waarom aandacht voor geschiedenis:
Om het heden te begrijpen
Sociaal werk is een activiteit dat het product is van hoe we in een bepaalde
tijd in onze samenleving kijken naar sociale problemen en hoe ze aan te
pakken = sociaal werk als sociaal construct.
Historisch besef nodig om denken over sociale problemen en omgang hiermee
te begrijpen.
Wie dit sociaal construct uit het verleden ziet is beter gewapend om ook
vandaag en morgen de omgang met sociale problemen te begrijpen.
De oudheid:
Pastorale en landbouwsamenlevingen: van enkelen 100’en tot duizenden
mensen, groeiden uit tot staatachtige organisaties.
• In de uitbouw van deze ontstaan er grote verschillen in macht en rijkdom —>
ontstaan van klassen: priesters, krijgsheren, handelen en ambtelijke notabelen
Studie Sociaal werk 8