2.1 Ontwikkelingstaken 21
Erik Erikson, een invloedrijke ontwikkelingspsycholoog, geloofde dat
individuen door verschillende stadia van hun leven gaan waarin ze
specifieke psychosociale ontwikkelingstaken tegenkomen. Deze taken
vormen cruciale uitdagingen die moeten worden aangegaan om een
gezonde persoonlijkheid te ontwikkelen. Laten we deze taken stap voor
stap verkennen:
1. Basisvertrouwen vs. Basaal Wantrouwen (Geboorte-1,5 jaar):
In dit eerste stadium draait alles om het ontwikkelen van een gevoel van
veiligheid en vertrouwen in de wereld.
Baby's moeten leren vertrouwen op hun verzorgers voor consistente en
betrouwbare zorg. Succes leidt tot een gevoel van veiligheid en
vertrouwen, terwijl falen kan resulteren in angst en wantrouwen.
Tijdens de eerste levensjaren draait alles om de ontwikkeling van vertrouwen.
Baby's leren of ze de wereld om hen heen als veilig en voorspelbaar kunnen
beschouwen. Dit vertrouwen ontstaat wanneer ze consistentie ervaren in de
zorg en aandacht die ze ontvangen van hun verzorgers. Een gevoel van
veiligheid en vertrouwen legt de basis voor gezonde relaties en
zelfvertrouwen later in het leven.
2. Autonomie vs. Schaamte en Twijfel (1,5-3 jaar):
Peuters beginnen zelfredzaamheid te ontwikkelen. Ze leren zelfstandig te
handelen, zoals eten en aankleden.
Succes in deze fase leidt tot autonomie en zelfvertrouwen. Mislukken kan
leiden tot gevoelens van schaamte en twijfel aan het eigen kunnen.
Peuters beginnen hun onafhankelijkheid te verkennen en willen graag ontdekken
wat ze zelf kunnen doen. Ze willen hun wil uiten en dingen zelf proberen. Het is
belangrijk dat ze de ruimte krijgen om deze onafhankelijkheid te ontwikkelen
binnen grenzen die hen beschermen. Als ze constant worden bekritiseerd of
beperkt in hun exploratie, kunnen ze gevoelens van schaamte en twijfel
ontwikkelen over hun eigen capaciteiten.
3. Initiatief vs. Schuldgevoel (3-5 jaar):
Kleuters ontwikkelen initiatief door actief te spelen, vragen te stellen en
nieuwe dingen te proberen.
Succes leidt tot een gevoel van initiatief en leiderschap. Als kinderen
ontmoedigd worden of kritiek ontvangen, kan dit leiden tot
schuldgevoelens.
Tijdens de kleuterjaren ontdekken kinderen hun eigen initiatief en
nieuwsgierigheid. Ze beginnen de wereld om hen heen actief te verkennen en
nemen initiatief in hun spel en activiteiten. Het is belangrijk dat ze worden
aangemoedigd en gesteund in deze exploratie, omdat dit bijdraagt aan hun
gevoel van doelgerichtheid en zelfvertrouwen. Als hun initiatieven voortdurend
,worden ontmoedigd of bekritiseerd, kunnen ze gevoelens van schuld en
ontoereikendheid ontwikkelen.
4. ijver vs. Minderwaardigheid (6-11 jaar):
Schoolkinderen moeten zich competent voelen in hun academische en
sociale vaardigheden.
Positieve ervaringen en erkenning leiden tot een gevoel van vlijt en
prestatie, terwijl negatieve ervaringen kunnen leiden tot gevoelens van
minderwaardigheid.
Tijdens de schooljaren beginnen kinderen hun competenties te vergelijken met
die van anderen. Ze ontwikkelen een gevoel van vlijt wanneer ze succes ervaren
in hun inspanningen en prestaties. Het is belangrijk dat ze worden aangemoedigd
en ondersteund in hun streven naar competentie. Als ze het gevoel hebben dat
ze tekortschieten in vergelijking met anderen, kunnen ze gevoelens van
minderwaardigheid ontwikkelen.
5. Identiteit vs. Rolverwarring (12-18 jaar):
Adolescenten werken aan het ontwikkelen van een sterke en coherente
identiteit, inclusief beroepskeuze, waarden en overtuigingen.
Succes leidt tot een sterk gevoel van identiteit, terwijl falen kan resulteren
in rolverwarring en onzekerheid over de toekomst.
Tijdens de adolescentie beginnen jongeren hun identiteit te verkennen en te
vormen. Ze stellen vragen over wie ze zijn, wat ze geloven en wat ze willen
worden. Het ontwikkelen van een stabiele identiteit is de belangrijkste taak
tijdens deze fase. Als ze hier niet in slagen, kunnen ze in een staat van
rolverwarring terechtkomen, waarbij ze geen duidelijk gevoel van wie ze zijn
hebben.
6. Intimiteit vs. Isolement (18-40 jaar):
Jongvolwassenen richten zich op het vormen van intieme relaties en diepe
vriendschappen.
Succes leidt tot sterke, gezonde relaties, terwijl falen kan leiden tot
isolement en eenzaamheid.
Jongvolwassenen zoeken naar intieme relaties en ontwikkelen hechte, langdurige
verbindingen met anderen. Het vermogen om intieme relaties aan te gaan en
zich emotioneel te verbinden met anderen staat centraal tijdens deze fase. Als ze
hier niet in slagen, kunnen ze gevoelens van isolement en eenzaamheid ervaren.
7. Generativiteit vs. Stagnatie (40-65 jaar):
Volwassenen zoeken manieren om bij te dragen aan de samenleving en
toekomstige generaties, vaak door middel van werk en opvoeding.
Succes leidt tot gevoelens van generativiteit en vervulling, terwijl falen kan
resulteren in stagnatie en een gevoel van nutteloosheid.
, Volwassenen voelen de behoefte om een blijvende impact achter te laten en bij
te dragen aan de volgende generatie. Dit kan zich uiten in het stichten van een
gezin, het uitoefenen van een carrière of het helpen van anderen. Als ze het
gevoel hebben dat ze geen zinvolle bijdrage leveren, kunnen ze gevoelens van
stagnatie ervaren.
8. Ego-Integriteit vs. Wanhoop (65+ jaar):
Ouderen reflecteren op hun leven en zoeken naar een gevoel van
voldoening en integriteit.
Succes in deze fase leidt tot wijsheid en vrede, terwijl falen kan leiden tot
wanhoop en spijt.
Oudere volwassenen reflecteren op hun leven en evalueren of ze een gevoel van
voldoening en betekenis hebben bereikt. Het ontwikkelen van een gevoel van
integriteit, waarbij ze tevreden zijn met hun levensloop en de keuzes die ze
hebben gemaakt, is cruciaal. Als ze spijt hebben van gemiste kansen of
onvervulde dromen, kunnen ze gevoelens van wanhoop ervaren.
Deze ontwikkelingstaken benadrukken de voortdurende groei en aanpassing die
mensen in elke levensfase doormaken, en hoe succes of falen in elke fase invloed
kan hebben op de algehele psychosociale ontwikkeling. Voor professionals in de
zorg en welzijn is het belangrijk om deze fasen en de bijbehorende uitdagingen te
begrijpen om effectief te kunnen ondersteunen in de verschillende levensstadia.
2.2 Ontwikkelingsfasen en ontwikkelingsperspectief 24
Dit deel van het boek biedt een overzicht van de belangrijkste fasen in de
menselijke ontwikkeling en beschrijft hoe verschillende perspectieven en
theorieën deze fasen benaderen. Hier volgt een uitgebreide samenvatting:
2.2 Ontwikkelingsfasen en Ontwikkelingsperspectief
Ontwikkelingsfasen:
Ontwikkelingsfasen zijn specifieke perioden in het leven van een individu waarin
bepaalde fysieke, cognitieve, emotionele en sociale veranderingen plaatsvinden.
Elke fase heeft unieke kenmerken en uitdagingen die essentieel zijn voor de
verdere ontwikkeling.
1. Prenatale Periode (conceptie tot geboorte):
o Deze fase omvat de ontwikkeling van een zygote tot een volledig
gevormde baby. Belangrijke veranderingen zijn de ontwikkeling van
de hersenen, zintuigen en vitale organen.
2. Babyfase (0-1,5 jaar):
o In deze periode vinden snelle fysieke groei, ontwikkeling van
motorische vaardigheden, hechtingsvorming en vroege
