ELEKTRICITEIT EN ELEKTRONICA
DEEL 1: ELEKTRICITEIT: GELIJKSTROOMTHEORIE
HOOFDSTUK 1: INLEIDING IN DE ELEKTRICITEIT
1.1 ELEKTRISCH APPARATEN
Bestaat uit drie blokken
o Opnemer, signaalverwerkend, gedeelte en een weergever
o Voorbeeld: audioverwerking
- microfoon, geluidsgolven in elektrisch signaal, spanning
- grote bak, signaal verwerken, groter maken
- boxen, elektrische spanning in geluidsgolven
1.2 EIGENSCHAPPEN EN OPWEKKING VAN ELEKTRISCHE ENERGIE
1.2.1 VOORDELEN
Elektrische energie verplaatst zich snel
Gemakkelijk, met eenvoudige middelen en kleine verliezen, over grote afstanden transporteren
Makkelijk om te vormen naar andere energievorm, onbegrensd werkgebied
Geen luchtvervuiling
Zeer groot comfort
Verzekert talrijke gevallen onze veiligheid op: op de weg, in lucht, op zee
1.2.2 NADELEN
Niet in grote hoeveelheden opstapelen
Onmiddellijk verbruikt worden een geproduceerd
Bij aanraking gevaarlijk
1.2.3 OPWEKKING VAN ELEKTRISCHE ENERGIE
Kleine hoeveelheden elektrische energie: galvanische cellen
o Batterijen, accu’s (1,5 V; 9 V) |
Grote hoeveelheden: centrales (thermische-, kern-, hydro-elektrische, …)
o 230 V |
Geen bewegende delen = statische bronnen
1.2.4 VAN CENTRALE TOT VERBRUIKER
1
, Energie gaat van de centrale, via transformatoren, met zeer hoge spanning naar hoogspanningskabels
In de omgeving van de verbruiker wordt de spanning omlaag getransformeerd
1.3 UITWERKING VAN ELEKTRISCHE ENERGIE
THERMISCHE VERSCHIJNSELEN
Arbeid door stroom geleverd -> omzetting in warmte
Joule-effect
Toepassingen: elektrische verwarming, strijkijzer, broodrooster
CHEMISCHE VERSCHIJNSELEN
Vaak bij vloeibare geleiders, elektrolyten
Elektrolyse = potentiaalverschil tussen twee metalen elektroden in een elektrolyt -> er komen stoffen vrij
aan de elektroden en gaan er metaaldeeltjes van de elektroden naar de elektrolyt
Toepassingen: elektrochemie: elektronmetallurgie = winning van metalen
LICHTVERSCHIJNSELEN
Toepassingen: ledlamp, gasontladingsverlichtingsbuizen
MAGNETISCHE VERSCHIJNSELEN
Geïsoleerde koperen draad winden rond stuk ijzer en koperen draad aansluiten op elektrische bron -> dan
trekt het ene stuk ijzer aan het andere -> magnetisch
Elektrische bel
MECHANISCHE VERSCHIJNSELEN
Elektrische energie -> mechanische energie
Vb. elektromotor
FYSIOLOGISCHE VERSCHIJNSELEN
Gevaar voorpersonen -> elektrocutie
Dodelijke elektrocutie = 60V
Veiligheidsspanning = tot 24V
Ook genezende invloed -> geneeskunde
HOOFDSTUK 2: OPBOUW VAN DE STOF
2
, 2.1 INLEIDING + 2.2 ELEKTRISCHE EIGENSCHAPPEN VAN HET ATOOM
Alle stoffen opgebouwd uit moleculen -> atomen: elektrisch neutraal -> kern: neutronen: elektrisch
neutraal + protonen: elektrisch positief EN elektronen: elektrisch negatief
Lading Q proton = lading Q elektron; enkel tegengesteld teken
Q = 1.602*10^-19
Aantal protonen in kern = aantal elektronen rond kern
Atoom = elektrisch neutraal
2.3 ENERGIE VAN HET ELEKTRON
Kinetische energie = energie van beweging
Potentiële energie = energie van plaats
Elektronenschil met een grotere schaal: hoger energieniveau
Vrijmaken van een elektron -> toevoegen van energie
2.4 VRIJE ELEKTRONEN
= elektronen die zich vrij bewegen in de materie van het ene naar het andere atoom
SOORTEN MATERIALEN
Geleiders = bevatten veel vrije e per eenheid van volume (goud, zilver, koper)
Isolatoren = bevatten geen of zeer weinig vrije e per eenheid van volume (mica, polystyreen)
Halfgeleiders = zie elektronica
Supergeleiders = materialen met supergeleidende eigenschappen
o Elektrische weerstand = 0
o Beneden een bepaalde temperatuur (kwik bij 4.15K, tin bij 7.2K)
2.5 NEGATIEF EN POSITIEF GELADEN LICHAMEN
Een lichaam heeft een elektrische lading, wanneer het minder of meer elektronen heeft dan normaal
o Negatief -> te veel elektronen
o Positief -> te weinig elektronen
Drang naar herstel van een verbroken evenwicht, drang naar neutrale toestand
o Negatief geladen lichaam -> drang om elektronen af te staan
o Positie geladen lichaam -> drang om elektronen op te nemen
2.6 ELEKTRISERING DOOR WRIJVING
Elektrische ladingen met zelfde teken stoten elkaar af
o + en + | - en –
Elektrische ladingen van tegengesteld teken trekken elkaar aan
o + en –
STATISCHE ELEKTRICITEIT
Geladen lichamen bekomen door
o Wrijving tussen slecht geleidende voorwerpen, lucht, gas | warmte
o Mechanische druk | influentie
HOOFDSTUK 3: VERPLAATSING VAN ELEKTRONEN
3