SAMENVATTING FARMACOLOGIE
Hoofdstuk 1 : Situering farmacologie
1.1 Definities en begrippen
De grens tussen geneesmiddel en toxische stof is zeer klein kunnen potentieel giftig zijn
Belangrijk is de toegediende dosis , dosis maakt verschil tussen gif of medicijn
Farmacon? : Werkzame bestanddeel ve medicijn of GM
Geneesmiddel? : misleidend want genezen niet, medicijn/ medicament is neutraler
: heeft therapeutische (oorzaak aanpakkend) of profylactische (preventief)
eigenschappen
: wordt geproduceerd door farmaceutisch bedrijf of apotheker
: natuurlijke, dierlijke, plantaardige of chemische oorsprong
Farmacologie? : de wetenschap die wisselwerking bestudeert tussen levende organismen en
scheikundige stoffen die in diagnotische, preventieve en curatieve geneeskunde
gebruikt worden
1.2 Herkomst
1.2.1 Natuurlijke producten
Planten nu kunnen ze die chemisch namaken
Geneesmiddel Functie Oorsprong
Atropine Voorkomen van Atropa Belladonna =
speekselvloed, mydriaticum, doodskruid
tegengif insecticides
Acetylsalycylzuur Preventie beroerte , Wilgenbast
(aspirine) analgeticum, antipyreticum
Digoxine/ Digitoxine Om pompkracht vh hart te Digitalis Purpurea =
verbeteren, regelmatig Vingerhoedskruid
hartslag , anti-aritmicum
Morfine Analgeticum Zaden van papaver
somniferum
Codeïne Verdovend Blad van cocaboom
Paclitaxel Cytostaticum (bij Taxus Brevifolia
borsttumoren)
Mydriaticum = middel om pupillen te verwijden
Analgeticum = pijnstiller
Antipyreticum of febrifugum = koortsverlagend middel
Anti-aritmicum = medicatie die inwerkt op het ritme van het hart
Cytostaticum = geneesmiddel dat celgroei en celdeling remt
1
,Zuivere kruidengeneeskunde = fytotherapie behoort tot allopathische geneeswijzen
(syn: reguliere of klassieke geneeskunde)
vb: Sint-Janskruid: natuurlijk antidepressivum
Homeopathie : 3 principes individuele aanpak van behandeling
Gelijksoortigheid-principe : ziekten worden behandeld met
een remedie die dezelfde symptomen als ziekte veroorzaakt
Zeer lage dosis geneesmiddel
Dierlijke oorsprong
- Alexander Fleming : ontdekt antibioticum penincilline uit schimmel penicillium
- Vroeger insuline uit pancreas varkens en runderen , nu via genetic engineering
(= inbrengen of verwijderen van specifieke genen door moleculaire technieken)
- Varkensvet / reuzel : door spek te smelten
- Levertraan : uit lever van kabeljauw ( bron van vitamine D &A)
- Levende, verzwakte of gedode pathogen bacteriën en virussen worden gebruikt
als vaccin om lichaam aan te zetten tot productie immuumstoffen ( vaccins voor
polio, griep, hepatitis, mazelen,...)
Menselijk oorsprong
- Transplantatie huid, hart, longen, lever, ...
- Gebruik van placenta, urine, plasma
- Bloedtransfusies
- Stamceltherapie
Minerale oorsprong
- Ijzerpreparaten
- Zink in zalven
- Calcium, magnesium, ... in vitaminepreparaten
1.2.2 Synthetische producten
= kunstmatig nabootsing van natuurlijke producten in laboratorium
Toeval : GM ontdekt en geïsoleerd uit planten, dieren en schimmels
Trail and error : nieuwe moleculen worden at random gescreend op mogelijke activiteit
Drug design : GM wordt ontworpen uitgaande van zeer nauwkeurige kennis van structuur
vd receptor of eiwit waar GM op moet aangrijpen specifiek voor een aandoening
Me too GM : kleine veranderingen aan bestaande moleculen wat zorgt voor lichtjes andere
farmacologische eigenschappen (economie)
2
, Sommige GM meer gebruikt voor hun nevenwerkingen dan waarvoor ze oorspronkelijk ontwikkelt
werden
1.2.3 Biotechnologie
= het gebruik van levende organismen of delen ervan om producten te maken of wijzigen, planten of
dieren aanpassen, micro-organismen ontwikkelen voor specifieke doeleinden
Klassieke biotechnolgie : gebruikt traditionele technieken om dieren en planten te kweken
en gebruikt schimmels, gisten en schimmels vb. bier, wijn, kaas, ...
Moderne biotechnologie: past eigenschappen aan door rechtstreeks aan te passen op dna
TECHNIEKEN IN MODERNE BIOTECHNOLOGIE
- Basistechnieken
1. DNA isoleren
2. Sequentie- analyse
3. Knippen en plakken met behulp van enzymen
- Genetische modificatie = DNA- recombinatie : Techniek waarbij het
genetisch materiaal van een levend wezen wordt gewijzigd. Organisme die
techniek ondergaan heeft noemt GGO of Genetisch Gemodificeerd Organisme
- Gentherapie : Mensen met een ziekte die een defecte gen hebben of missen
kunnen een nieuwe krijgen . Therapeutisch gen wordt vervoerd met vector
(eiwit, virus, bacterie)
- Celtherapie : voorbeelden zijn stamceltherapie, immuumceltherapie,
weeflselkweek. Nieuwe DNA komt maar in paar cellen voor.
2 GROEPEN BIOTECHNOLOGIEGENEESMIDDELEN
1. Recombinante eiwitten
DNA wordt naar andere dier- of plantensoort verplaatst. Voorbeeld : menselijk DNA naar
gistcellen gistcellen maken menselijke eiwitten na zuivering gebruikt als GM
Vb. insuline, EPO, ...
2. Therapeutische antilichamen
Anitlichamen (eiwit die we maken als specifieke afweer tegen vreemde stoffen of
antilichamen) maken die specifiek richten op eiwit die aan basis ligt van ziekte.
Vb. Borstkanker HER2- receptoren, ...
1.3 Ontwikkeling Geneesmiddel
Veiligheid en werkzaamheid ve GM moet worden aangetoond voor het op de markt komt
3
