Resume
Samenvatting forensisch welzijns werk
- Établissement
- Vrije Universiteit Brussel (VUB)
Powerpoints + notities
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonnerAperçu du contenu
FORENSIWCH WELZIJNSWERK 2023-20241
,INHOUD
Forensisch welzijnswerk ......................................................................................................................................... 7
1. INLEIDING ............................................................................................................................................................ 7
1.1 notite van forensisch welzijnswerk (deel 1) .................................................................................................. 7
1.2 Wezlijn en strafrecht ..................................................................................................................................... 9
1.2.1 Sociaal verweer in de praktijk ................................................................................................................ 9
1.2.2 Nieuw realisme en abolitionisme ......................................................................................................... 11
1.2.3 Ruimte voor welzijnsgerichte interventies naast strafrecht ................................................................ 11
1.3 Notie forensisch welzijnswerk (deel 2) ....................................................................................................... 12
1.4 Geschiedenis als achteruitkijkspiegel .......................................................................................................... 16
1.5 criminoloog als actor in dit debat ............................................................................................................... 16
2. HISTORISCHE ONTWIKKELING: VAN PRIVATE RECLASSERING NAAR FORENSISCH WELZIJNSWERK ................. 17
2.1. HISTORISCH KADER .................................................................................................................................... 17
2.2. ONTWIKKELING PRIVATE RECLASSERING ................................................................................................... 17
2.2.1 Beschermingcomités ............................................................................................................................ 18
2.2.2. DIENSTEN VOOR SOCIALE RE-INTEGRATIE (NA WO I) ......................................................................... 20
2.2.2.1. PROFESSIONALISERING VAN HET SOCIAAL WERK ............................................................................ 20
2.2.3. WERKEN DER WEDERAANPASSING (VANAF 1922) ............................................................................. 22
2.3 WELZIJNSWERK ........................................................................................................................................... 22
2.3.1. MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN ............................................................................................. 23
2.3.2. STAATSHERVORMING – SCHARNIERMOMENT ................................................................................... 23
2.4. FORENSISCH WELZIJNSWERK ..................................................................................................................... 23
2.4.1. INBEDDING IN HET ALGEMEEN WELZIJNSWERK ................................................................................. 26
2.4.2. MAATSCHAPPELIJKE ONTWIKKELINGEN ............................................................................................. 27
2.4.3. EVENWICHT ZOEKEN ........................................................................................................................... 27
3. HISTORISCHE ONTWIKKELING: DE OVERHEIDSRECLASSERING ......................................................................... 29
3.1. VAN DUCPÉTIAUX NAAR PRINS .................................................................................................................. 29
3.2. JULES LEJEUNE............................................................................................................................................ 29
3.3. LOUIS VERVAECK ........................................................................................................................................ 30
3.4. EMILE VANDERVELDE (zelf detentie meegemaakt) ................................................................................... 30
3.5. OVERHEIDSRECLASSERING ......................................................................................................................... 31
3.5.1. NA WOI ................................................................................................................................................ 31
3.5.2. TIJDENS INTERBELLUM ........................................................................................................................ 31
3.5.3. NA WOII ............................................................................................................................................... 31
3.5.4. BOOST JAREN ’60-‘70 .......................................................................................................................... 32
3.5.5. KRITISCHE JAREN ................................................................................................................................. 33
2
, 3.5.6. NA DE STAATSHERVORMING .............................................................................................................. 33
3.5.7. REORGANISATIE EIND 20S TE E ........................................................................................................... 34
3.5.8. SAMENVATTING .................................................................................................................................. 34
4. ONTWIKKELING EN ORGANISATIE INTERPENITENTIAR AUTONOOM FWW ..................................................... 35
4.1 Ontwikkeling autonoom FWW .................................................................................................................... 35
4.1.1 Noodzaak afstemming Federale overheid – Vlaamse Gemeenschap .................................................. 36
4.1.2 Context ................................................................................................................................................. 36
4.2 ACTOREN EN ORGANISATIES INTERPENITENTIAR AUTONOOM FWW........................................................ 39
Hulp- en dienstverlening: actoren in praktijk................................................................................................ 39
4.3 AUDITRAPPORT REKENHOF/ VLAAMS BELEID VOOR HULP_ EN DIENSTVERLENINGEN AAN
GEDETINEERDEN (GEPRESENTEERD 2023) ........................................................................................................ 42
4.3.1 Opdracht .............................................................................................................................................. 42
5. Cases van autonoom forensisch welzijnswerk.................................................................................................. 43
5.1. SEKSUEEL GEWELD ..................................................................................................................................... 43
5.1.1. ITER: HULPVERLENING AAN PLEGERS VAN SEKSUEEL GRENSOVERSCHRIJDEND GEDRAG ................. 43
5.1.2. STOP IT NOW: ANONIEME HULPLIJN EN PREVENTIE .......................................................................... 44
5.1.3 Hulpverlening aan Plegers van Seksueel Grensoverschrijdend Gedrag ............................................... 45
5.2.4 ZORGCENTRA NA SEKSUEEL GEWELD (ZSG) ......................................................................................... 46
5.2. MENSENHANDEL ........................................................................................................................................ 48
5.2.1 ONTHAALCENTRA VOOR SLACHTOFFERS VAN MENSENHANDEL EN MENSENSMOKKEL .................... 50
5.2.2 CASE: STATUUT SLACHTOFFER MENSENSMOKKEL (MET VERZWARENDE OMSTANDIGHEDEN) ......... 51
5.3 SCHADUWWERKERS VAN FWW: VOORBEELD VILLA VOORTMAN .............................................................. 52
6. INGEBED: JUSTITIEHUIZEN (PLETINCX) .............................................................................................................. 53
6.1 Opzoek naar een identiteit deel 1: Federaal overheid justitie .................................................................... 53
6.1.1 oPVOLGING DADERS ONDER VOORWAARDEN .................................................................................... 54
6.2 OPZOEK NAAR EEN IDENTITEIT DEEL2/ VLAAMSE GEMEENSCHAP ............................................................ 54
6.2.1. 2017: wijziging wet op het beroepsgeheim: ....................................................................................... 55
6.2.3 Aanpak justitiehuizen: opvolging radicalisering van daders en slachtoffers........................................ 56
6.3 OP ZOEK NAAR IDENTITEIT DEEL 3: VLAAMS GEMEENSCHAP .................................................................... 56
7. INGEBD: TRANSITIEHUIZEN ............................................................................................................................... 59
7.1 DE PSYCHOSOCIALE DIENST (PSD) ............................................................................................................... 59
7.1.1 Opdrachten PSD ................................................................................................................................... 61
7.1.2 Praktijk PSD .......................................................................................................................................... 63
7.2 TRANSITIEHUIZEN........................................................................................................................................ 64
7.2.1 TRansitiehuis ........................................................................................................................................ 64
Spanningsvelden en evenwicht zoeken tussen tegenstellingen, vnl. wat betreft positionering van de
betrokken foresische welzijnswerkers .......................................................................................................... 65
3
,8. BIJZONDERE VRAAGSTUKKEN: FORENSISCHE GEESTELIJKE GEZONDHEIDSZORG ............................................ 67
8.1 AANBOD FGGZ............................................................................................................................................. 67
8.2. AANBOD geïnterneerden ........................................................................................................................... 68
8.1.1 Internering ........................................................................................................................................... 69
8.2.2 Rapport internering .............................................................................................................................. 69
8.3 FORENSISCHE PSYCHIATRISCHE CENTRA .................................................................................................... 70
9. Bijzondere vraagstukken: datafication en ai in FWW ....................................................................................... 71
9.1 DATFICATION............................................................................................................................................... 71
9.1.1 aLGORITMISERING VAN DE STRAFKETEN EN fww ................................................................................ 71
9.2 Measuring the predictability of life outcomes with a scientific mass collaboration ................................... 72
9.2.1 GOVERNANCE BY ARTIFICIAL INTELLIGENCE. PREDICTIVE RISK MODELLING (EDWARDS & UGWUDIKE
2023) ............................................................................................................................................................. 72
9.2.2 Nuances ................................................................................................................................................ 73
9.2.3 2.4 DE ECONOMISCHE ZIENSWIJZE IN HET AI-NARRATIEF ................................................................... 73
10. MODELLEN, METHODIEKEN EN TRENDS: HERSTELGERICHTWERKEN ............................................................. 75
10.1 SOORTEN HERSTEL .................................................................................................................................... 75
10.1.2 Persoonlijk herstel .............................................................................................................................. 75
10.2 FORENSISCH HERSTEL ............................................................................................................................... 76
10.2.1 Doelstellingen..................................................................................................................................... 76
10.2.2 Vertrekpunten (Forensische domeinen) ............................................................................................ 76
10.2.3 person first language persoon-eerst-taalgebruik ............................................................................... 77
10.2.4 Desistance .......................................................................................................................................... 77
10.2.5 verhalen – zelfnarratief + perspectieven via brieven ......................................................................... 77
10.3 WERKWOORDEN ....................................................................................................................................... 78
11. MODELLEN, METHODIEKEN EN TRENDS: ’t parsel .......................................................................................... 81
11.1 WAT IS ’t parsel ......................................................................................................................................... 81
11.1.1 oPDRACHT .......................................................................................................................................... 81
11.1.3 vOOR WIE ........................................................................................................................................... 81
11.1.3 AANBOD ............................................................................................................................................. 82
11.1.4 hUIZEN 4T PARSEL .............................................................................................................................. 82
11.1.5 Visie ’t parsel ...................................................................................................................................... 83
11.1.6 De leefgroep ....................................................................................................................................... 84
11.1.7 Cijfers ................................................................................................................................................. 85
11.1.8 De praktijk .......................................................................................................................................... 85
11.1.9 De praktijk Casus ................................................................................................................................ 86
12. TRENDS EN TENDENSEN .................................................................................................................................. 87
12.1. Neoliberale logica en de veruiterlijking(en) hiervan in FWW .................................................................. 87
4
, 12.2. Managerialism (verzakelijking)................................................................................................................. 87
12.2.1 MANAGERIALISME IMPACT................................................................................................................ 88
12.3 Krachtgerichte benaderingen (strength–based approaches) ................................................................... 88
12.3.1 Primaire levensbehoefte .................................................................................................................... 89
12.4. Evidence based ......................................................................................................................................... 90
12.5 Teloorgang kritische functie FWW? ......................................................................................................... 91
13. Middels of aan de rand van strafrecht aan welzijn werken: een synthese ..................................................... 95
5
,6
,FORENSISCH WELZIJNSWERK
1. INLEIDING
1.1 NOTITE VAN FORENSISCH WELZIJNSWERK (DEEL 1)
▪ De term forensisch verwijst naar: “in het kader van het strafrecht”
➢ Bijvoorbeeld forensische psychiatrie, forensische geneeskunde, …
▪ Welzijnswerk verwijst naar een ‘welzijnsgerichte’ hulp- en dienstverlening, vorming en
begeleiding
➢ Alle activiteiten die gericht zijn het welzijn van mensen te verhogen
▪ Forensisch welzijnswerk: term in 1980 geïntroduceerd door Panopticon, tijdschrift voor
Strafrecht, Criminologie en Forensisch Welzijnswerk
➢ Vlaanderen term zelf uitgevonden (Vb. in Nederland niet in die vorm):
▪ Edito: “Welzijnswerk koppelen aan het forensische (…) zou in zoverre aanleiding kunnen geven
tot misverstanden, dat men ten onrechte in deze uitdrukking een a-prioristische stellingname
zou lezen omtrent de mogelijkheid om middels justitiële interventie bij te dragen tot een groter
individueel of collectief welzijn. Men kan echter niet ontkennen dat velen pretenderen middels
of aan de rand van het strafrechtsysteem aan het welzijn van individuen of groepen te werken.”
➢ Wijst op het feit dat de relatie tussen strafrecht en welzijn(swerk) niet evident is!
➢ Ze kozen voor de term, maar onmiddellijk een waarschuwen dat het niet is omdat ze
voor deze term kiezen dat je er sws mag vanuit gaan dat via het strafecht welzijn kan
bereiken
➢ Relatie strafrecht en welzijn is allesbehalve evident → Spanningsveld
▪ Voor wie: Justiablen (personen die in aanraking komen met justitie)
▪ Door wie: 1. algemeen maatschappelijke hulp -en dienstverleningen (voor iedereen, vaak
laagdrempelig)
2. Categoriaal forensisch welzijnswerk (specifiek voor daders of specifiek voor
slachtoffers)
Een eerste vraag is of er ruimte is voor de vragen naar welzijn en voor welzijnswerk?
▪ Ruimte wordt bepaald door perspectief op criminaliteit en op de rol van het strafrecht:
➢ Maatschappelijk klimaat
➢ Verschillende perspectieven op strafrecht
7
,▪ Maatschappelijk klimaat heeft impact op de wijze waarop we naar problemen van welzijn,
criminaliteit en onveiligheid kijken
➢ Ontwikkeling verzorgingsstaat en welzijnswerk (SV tussen consensus en dissensus)
→ Bepaald idee van wat hebben mensen nodig in een land om goedte leven → bepaalde
vorm van welzijn
➢ Verwijzing naar punitiever strafklimaat (cf. Garland, Wacquant, Boutelier,…)
→ Veel academici waarschuwen dat vandaag meer naar de repressieve kant helt → Vaak
bestraffend opgetreden
➢ Zero tolerance: War on drugs
➢ Activering en nadruk op individuele verantwoordelijkheid; Rol die mensen moeten
opnemen om deel te nemen aan de maatschappij
Vb. werkloosheidsuitkering naarmate tijd beperken?
➢ Veiligheid als dominant thema
▪ Economische situatie
➢ Hoe moeilijker eco gezien, hoe punitiever er wordt opgetreden
→ Onzekerder, angst → grijpen naar hardere aanpak, onder controle houden
→Gevangenispopulatie stijgt in eco crisissen
▪ Heeft ook impact op perspectieven in strafrecht
➢ Ontwikkelt zich door pendelbeweging tussen elementen van het klassieke strafrecht en
het sociaal verweer
➢ Actueel ook aandacht voor herstelrecht als zogenaamde derde weg tussen klassieke en
rehabilitatieve benadering
▪ Autonoom van justitie (zelfstandig):
1. De clieënt
2. Begeleiden: Welzijn centraal
→ BEROEPSGEHEIM
3. Op vraag van de client
4. CAW (centra voor algemeen welzijn)
▪ Aan justitie gebonden:
1. Advies mbt uitvoering van strafrechtelijk beslissing
→ BEROEPSGEHEIM MAAR NIET TAV
2. Begeleiden: re-integreren en voorkomen van recidive
ONDERZOEKSGERECHTEN
3. Binnen justitiële setting/ Juridische instanties
4. Psychosociale dienst
FWW: perspectief van welzijnswerk op strafrecht en niet omgekeerd.
• Geen sector, maar een maatschappelijk forum
• Forum: veiligheid & criminaliteit – welzijn & onwelzijn
• Welzijn wordt te instrumenteel gebruikt (voor juridische of maatschappelijke doeleinden)
• Spanningsveld: hulp vs recht
8
,1.2 WEZLIJN EN STRAFRECHT
▪ Welzijn en strafrecht: ‘een paar apart’
➢ 2 systemen met potentieel andere premissen/doelstellingen (apart)
o Recht kijkt primair naar gestelde daad en de wijze waarop die daad voor
samenleving, slachtoffer en dader ‘vereffend’ moet worden
→ Focus: maatschappelijk
→ Hoe kunnen wij onze gemeenschap leefbaar houden? → Afspraken en regels
o Zorg kijkt primair naar de hulpbehoevende persoon en welkezorgmaatregelen
hij/zij nodig heeft om zijn/haar kwaliteit van leven te bevorderen
→ Focus: individu
→ Wat heeft die persoon nodig?
➢ Toch erg afhankelijk van elkaar: samen in pendelbeweging (een paar)
o Heeft een sanctie naast vergelding ook preventieve, pedagogische of
beschermende taken?
o Zijn welzijnsmaatregelen ook controlerend in functie van de maatschappelijke
norm?
Klassiek strafrecht Sociaal Verweer
1. Dadergericht + schuld 1. Dadergericht
2. Dader is autonoom en kiest voor 2. Dader is gedetermineerd, hetzij door
delinquentie “nature”(cf. Lombroso) of “nurture” (cf.
Lacassagne) of beiden
3. Straftoemeting: gebaseerd op ernst van
het misdrijf 3. Straftoemeting gericht op behandeling
achterliggend probleem
4. Niet geïndividualiseerde ‘gelijke’
behandeling, gericht op afschrikking gezien 4. Individualisering: resocialisatie dus
de kosten hoger zijn dan de baten
5. Openheid voor welzijnswerk (vanuit welke
5. Geen ruimte voor welzijnswerk opvatting?)
6. Magna Carta: 1. Proportionaliteit 6. Vooral welzijnswerk
2. Legaliteit
3. subsidiariteit
→ Altijd een mengelvorm
1.2.1 SOCIAAL VERWEER IN DE PRAKTIJK
Zeer theoretische ideeën → vaak te maken met tussenvormen
1. Vooroorlogs Sociaal Verweer (Prins):
▪ Geïnspireerd door wetenschappelijk positivisme
o Criminaliteit is een vorm van sociaal leven en de maatschappij moet zich er tegen verweren
9
, ▪ Neo-klassieke benadering:
o Sociaal verweer met elementen klassiek strafrecht
→ Keuzevrijheid, maar sommige groepen hebben meer keuzevrijheid dan andere
→ Tweesporenbeleid
▪ Voorbeelden:
o Wet voorwaardelijke invrijheidstelling (Lejeune), 1888
→ Vroeger uit de gevangenis als we ze kunnen helpen met resocialisatie
→ Voorwaarden + straf van reclassering
o Wet landloperij en bedelarij, 1891
→ Groepen die gedetermineerd zijn, preventief van straat gehaald want gevaar voor
onze samenleving
o Wet kinderbescherming, 1912
→ Onderscheid tussen kinderen en volwassenen
→ Kinderen vallen niet onder rationeel mensbeeld
2. Na Tweede Wereldoorlog: Nieuw Sociaal Verweer (Ancel)
▪ Aandacht voor de mensenrechten (UVRM, EVRM)
o Veel schendingen geweest
▪ klassieke elementen:
o Legaliteitsbeginsel: Het moet in de wet staan
o Subsidiariteitsbeginsel: Proportie
o Schuldbeginsel: Uit vrije wil = schuldig
o Vanuit alle misbruiken tijdens de oorlog vanuit autoritaire regimes: Regels terug sterk
naar voor brengen
▪ strafdoelen:
o Maatschappijbescherming + individuele preventie/sociale integratie (individualisering
via bijvoorbeeld penitentiair verlof)
→ sociaal verweer
→ Deze persoon is een uniek persoon dus specifieke sanctie, maar volgens de
beginselen
▪ Tweesporenstelsel:
o Straffen – maatregelen (behandelen)
▪ -Voorbeelden:
o Wet jeugdbescherming, 1965
o Wet bescherming maatschappij, 1964
10
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur loicenckels. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
67096 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans