Inhoud
~Inleiding~..............................................................................................................................................4
1.1 Wat is positieve psychologie?.......................................................................................................4
1.2 Sterke kanten en zelfvertrouwen.................................................................................................4
1.3 Uitgangspunten sterkekantenbenadering....................................................................................4
1.4 Classificatie...................................................................................................................................5
1.5 onderzoek.....................................................................................................................................6
~optimisme~...........................................................................................................................................7
2.1 Optimisme is te leren....................................................................................................................7
2.2 attributiestijlen.............................................................................................................................7
2.3 De rol van verwachtingen.............................................................................................................8
2.4 Optimisme en geluk......................................................................................................................8
~Hoop~...................................................................................................................................................9
3.1 Visies op hoop..............................................................................................................................9
3.2 Hoop is als een reis.......................................................................................................................9
3.3 Optimisme en hoop....................................................................................................................10
~Verwachtingen van de eigen effectiviteit...........................................................................................11
– self efficacy~......................................................................................................................................11
4.1 ‘yes I can’....................................................................................................................................11
4.2 zelfcontrole.................................................................................................................................11
4.3 Groeimindset vs statische mindset.............................................................................................11
~Zelfrespect~........................................................................................................................................13
5.1 Persoonlijheidstrek of emotie.....................................................................................................13
~positieve emoties~.............................................................................................................................14
6.1 Broaden-and-build theorie.........................................................................................................14
6.2 Tegengif......................................................................................................................................15
6.3 10 positieve emoties...................................................................................................................15
6.4 Vertel het aan een ander............................................................................................................15
6.5 Positiviteitsratio..........................................................................................................................16
~Veerkracht~........................................................................................................................................17
7.1 Onderzoek Bonanno...................................................................................................................17
7.2 Veerkracht..................................................................................................................................17
7.3 Posttraumatische groei...............................................................................................................17
7.4 In begeleiding.............................................................................................................................18
~Geluk~................................................................................................................................................20
1
, 8.1 Wat is geluk?..............................................................................................................................20
8.2 Maakbaarheid van geluk.............................................................................................................20
~Dankbaarheid~...................................................................................................................................22
9.1 Theoretische opvattingen over dankbaarheid............................................................................22
9.2 Relatie tussen dankbaarheid en gezondheid..............................................................................22
9.3 Dankbaarheidsinterventies en hun effecten...............................................................................22
~Flow~..................................................................................................................................................23
10.1 Optimale ervaring.....................................................................................................................23
10.2 Autotelische persoonlijkheid....................................................................................................23
~Verbondenheid en overige familieleden~..........................................................................................24
11.1 verbondenheid.........................................................................................................................24
11.2 Overige familieleden.................................................................................................................24
~Neurowetenschap en positieve psychologie~....................................................................................25
12.1 neurowetenschap.....................................................................................................................25
12.2 Neuroplasticiteit (https://youtu.be/vFSq9welUWg).................................................................25
12.3 immuunsysteem.......................................................................................................................25
12.3.1 dopamine...........................................................................................................................26
12.3.2 Oxytocine: het knuffelhormoon.........................................................................................26
12.3.3 Serotonine: booster van geluk...........................................................................................26
12.3.4 antidepressiva....................................................................................................................27
12.3.5 Cortisol: het stresshormoon..............................................................................................27
~Probleemgerichte psychotherapie~...................................................................................................28
13.1 Aanbevelingen..........................................................................................................................29
13.2 terugvalpreventie.....................................................................................................................31
~Oplossingsgerichte psychotherapie~..................................................................................................32
14.1 Acceptance and commitment therapie (ACT)...........................................................................33
14.2 interventies...............................................................................................................................33
~Positieve psychologie en de psychotherapeut~..................................................................................34
15.1 reflectie.....................................................................................................................................34
15.2 Oplossingsgerichte vragen over functioneren..........................................................................35
15.3 Positieve supervisie/ intervisie.................................................................................................35
~kinderen~...........................................................................................................................................36
~ouderen~............................................................................................................................................37
~werk~..................................................................................................................................................39
~Van stress naar veerkracht~...............................................................................................................41
19.1 Stress: inleiding.........................................................................................................................41
2
, 19.2 Het verband tussen stress en ziekte.........................................................................................42
19.3 Concepten van stress................................................................................................................43
19.4 Manieren om stress in kaart te brengen in de praktijk.............................................................44
~Coping~...............................................................................................................................................47
20.1 Stress als een transactie...........................................................................................................47
20.2 Wat is coping?..........................................................................................................................48
20.3 Stijlen van coping en strategieën voor coping..........................................................................49
20.4 Coping & persoonlijkheidskenmerken......................................................................................49
~Stressmanagement: eerste hulp bij stress~........................................................................................51
21.1 Stressmanagement...................................................................................................................51
21.2 ademhaling...............................................................................................................................51
3
, ~Inleiding~
Nikki-principe = pp werd de stroming die uitgaat van sterke kanten van mens en veronderstelling dat
geluk niet alleen het gevolg is van juiste genen of toeval, maar te vinden door identificeren en
gebruikmaken van sterke kanten die iemand bezit
voorloper: William Grant study (1937)
Grondlegger: Martin Seligman
Focus op sterke kanten ipv zwakke kanten!
Psychologie: even veel aandacht voor wat mensen gelukkig maakt
als voor wat mensen ongelukkig maakt
1.1 Wat is positieve psychologie?
Uitganspunt: geluk is niet het gevolg van alleen de juiste genen of toeval, maar het is te vinden door
het identificeren en gebruik te maken van de sterke kanten die iemand al bezit
Positieve psychologie is een aanvulling
Gezondheid ≠ afwezigheid van ziekte
Gezondheid = aanwezigheid van welbevinden
Basisvraag: hoe kunnen we het beste uit onszelf en de ander halen?
Focus: wat gaat er goed?
Nadruk op de factoren die de draagkracht van de cliënt kunnen bevorderen
Belangrijke namen: Seligman en Csikszentmihalyi, Fredrickson
Opkomst: eind jaren ‘90
1.2 Sterke kanten en zelfvertrouwen
Inspirerende vragen
Waar hou je het meeste van bij jezelf?
Wat zouden anderen waarderen bij jou?
Waarop hoop je stiekem dat anderen bij jou ontdekken?
Hoe hoog zou je jouw zelfvertrouwen scoren (0-10)?
Geloof in jouw eigen kunnen: waar je goed in bent
positieve focus op sterktes en talenten kan zelfvertrouwen doen groeien
1.3 Uitgangspunten sterkekantenbenadering
Mogelijkheden voor individuele en professionele ontwikkeling
=> focus op successen, persoonlijke kwaliteiten en sterke kanten van mensen om
verandering mogelijk te maken
Iedereen heeft sterke kanten
Start vanuit goede eigenschappen
Motivatie stijgt
Groei wordt bevorderd
4
,1.4 Classificatie
Geen algemeen geaccepteerd classificatiesysteem
Wel methoden om sterke kanten te identificeren
VIA Signature Strengths Test (Values in Action)
Seligman
24 sterke kanten, ingedeeld in 5 deugden (of ‘karakterkrachten’)
Doel: universeel classificatiesysteem van deugden en sterke kanten
Resultaat: 5 sterke kanten gerangschikt van meest naar minst op jou van
toepassing
StrengthsFinder
Doel: ontdekken wat je talenten zijn en hoe je deze bewuster kan gebruiken in
je werk
Iedereen heeft een unieke combinatie van 34 talenten
Resultaat: jouw 5 meest ontwikkelbare talenten
R2 Strengths Profiler
60 sterke kanten of ‘persoonlijkheidskrachten’ in 3 dimensies: competentie,
energie en het gebruik
Onderscheid ‘potentiële (unrealised)’ en ‘manifeste (realised)’ sterke kanten
Talentenwijzer
Ontwikkeld voor hoger onderwijs
Zo kan een stimulerend leerklimaat gecreëerd worden waarin studenten het
beste uit zichzelf kunnen halen
Classificatiesysteem van deugden en sterke kanten (VIA signature strengths test)
Wijsheid en kennis: 5 sterke kanten voor ontwikkelen en gebruiken van kennis
=> creativiteit, nieuwsgierigheid, open houding en dingen van alle kanten bekijken, leergierig
zijn, perspectief zien en goed advies aan anderen geven
Moed: 4 sterke kanten die ervoor zorgen dat het doel ondanks tegenslagen wordt behaald
=> moed, volharding, integriteit, vitaliteit, liefde, vriendelijkheid, sociale intelligentie
Rechtvaardigheid: 3 sterke kanten die bouwen aan gezonde samenleving:
=> sociale verantwoordelijkheid en loyaliteit, eerlijkheid, leiderschap
Zelfbeheersing: 4 sterke kanten die beschermen tegen excessen
=> vergevingsgezindheid, bescheidenheid, voorzichtigheid, zelfcontrole
Transcendentie: 5 sterke kanten verbinden met groters dan jezelf en zorgen voor zingeving
=> waardering voor de mooie dingen in het leven, dankbaarheid, hoop, humor en speelsheid,
spiritualiteit
R2
Niet-gerealiseerde sterke punten – de dingen die iemand energie geeft en goed kan, maar
niet zo vaak gebruikt
maximaliseer deze voor ontwikkeling, loopbaanontwikkeling en om doelen te bereiken
Zwakke punten –dingen die het individu moeilijk vindt om goed te doen en uitputtend vindt
deze moeten zo weinig mogelijk voorkomen
Gerealiseerde sterke punten –dingen die individu energie geeft, goed kan en vaak gebruikt
deze moeten veel voorkomen in het takenpakket
Aangeleerd gedrag – de dingen die iemand goed heeft geleerd te doen, maar waar je geen
energie van krijgt
matig deze om burn-out te voorkomen door ze minder te gebruiken en meer vanuit sterke
punten te werken
5
, 1.5 onderzoek
Linley, Nilsen, Gillet en Biswas-Diener (2010)
mensen die meer gebruik maken van hun sterke kanten
meer zelfvertrouwen en welbevinden
hogere ervaren competentie
meer realisatie van doelen
Seligman en Csikszentmihalyi (2000)
sterke kanten fungeren als buffer tegen psychische stoornissen
Sheldon, Jose, Kashan en Jarden (2015):
10 belangrijkste sterke kanten bij bereiken van doelen en welbevinden:
1. nieuwsgierigheid: nodig om meer welbevinden te ervaren
2. idee van controle over goede en slechte gebeurtenissen
3. aanwezigheid van zingeving
4. volharding: nodig om doelen te bereiken
5. dankbaarheid
6. gebruik van sterke kanten
7. neiging tot plezier maken
8. neiging tot betrokkenheid
9. neiging tot zingeving
10. genieten van het moment
samenhang
combinatie van twee sterke kanten verkleint risico suïcide (Kleiman, Adams, Kashdan en
Riskind, 2013): volwassenen: volharding en dankbaarheid
zelfdeterminatietheorie (Ryan & Deci, 2001)
behoefte aan competentie
behoefte aan autonomie
behoefte aan verbondenheid en acceptatie
als aan deze 3 voorwaarden wordt voldaan, kan welbevinden toenemen
6
