FVR (RVR + ERFR & GIFTEN)
14/02
grote casus op examen : vereffening-verdeling → hiervoor 2 oefensessies
gn free association → er w veel verwacht v ons
familiaal vermogensrecht
‘vermogensrecht’ ⇒ actief & passief = financieel economische context
ieder persoon heeft een vermogen & staat daarmee in vr zijn schulden (zowel huidige als
toekomstige) → in context v fam r
begrip familie
breed = ganse fam
kern = gezin
weinig aandacht in wetgeving vr samengestelde gezinnen of bv. polyamorie?
vermogensrechtelijke gevolgen ≠ kids bij ≠ partners = ingewikkeld
familiaal vermogensrecht gaat nog steeds uit v bourgeois model v gehuwd koppel (1x) met
gemeenschappelijke kids ⇒ hervorming was evolutie, gn revolutie → mss nt ver genoeg
geëvolueerd = maatschappelijk debat
hervorming vanuit klassieke benadering
polyamorie werd volledig geskipt bij de hervorming ; ‘men moet dat maar contractueel
regelen’ → conceptueel vanuit wetgever had het perfect gekund om polyamorie in wetgeving
op te nemen bij de hervorming mr men was er nog nt klaar voor
in 2003 werd het homohuwelijk gelegaliseerd, daarvoor was dit onwettig
heel veel zaken blijven vrij conservatief zelfs na hervorming
1
,is het wel aan de wetgever om liefdesconstellaties vast te leggen?
is het nt beter ; kies zelf je relatietype & dit zijn de mogelijke regels?
vermogen : v belang + zeer snel schuivend in kader vh erfrecht, mr ook bij leven → giften
kerngezin evolueert doorheen het leven : v mama & papa + broers / zussen nr eigen partner &
kids → je gaat je verzelfstandigen = kerngezin shift
relatie = intiem & duurzaam → relatievermogensrecht (hoeft nt inclusief te zijn)
⇒ Feitelijk Samenwonen (volgens gemeen recht)
⇒ Wettelijk Samenwonen (vrij raar geregeld)
⇒ Huwelijk (al héél lang geregeld)
de ‘situationship’ werd nt in het relatie verm r opgenomen want is nt geexternaliseerd
♂ x ♂ koppel → ze wonen samen in een studio → ♂ 1 durft zich nt te outen, ♂ 2 is het beu &
beëindigt de situationship ⇒ valt toch onder het relatievermogensrecht want studio in
onverdeeldheid ; de ouders v ♂ 1 zijn mss nt op de hoogte, mr onderling was de relatie wel
duurzaam & intiem
situationship bij betwisting mogelijk anders qua bewijsrecht dan een relatie
huwelijk = hoeksteen vd maatschappij, moraal vd meerderheid ; weinig sympathie vr wie er
nt in past → 'huwelijk = oppressor'
20ste eeuw = eeuw vd emancipatie
emancipatie vh proletariaat (de vakbonden)
middenklasse ontstaan : na WOI ⇒ Marshall-plan ; geld stroomt nr Europa
socio-economisch
emancipatie vd ♀
→ in 1948 : stemrecht vr ♀
→ in 1958 : handelingsbekwaamheid ♀ blijvend ook na huwelijk
hiervoor was het zo dat de ♀ vr elke handeling die ze wenste te stellen de toestemming v
haar man nodig had, behalve bv. als ze een brood wilde kopen bij de bakker ⇒ viel onder
het huishoudelijk mandaat
→ tot 1976 : gemeenschappelijk vermogen exclusief beheerd dr de ♂ : wijziging in 1976 (in
FR pas gewijzigd in 1985)
gelijkheid ♂ & ♀ nu zéér v belang in het familierecht mr ook zeer broos
emancipatie vd ethische problemen
pas in de jaren 90
(bv. homoseksualiteit)
2
,vrij laat → christendemocraten to blame ; daarna kwam er push dr de socialisten & liberalen
het burgerrechtelijk huwelijk telt, zonder kun je nt trouwen vr de kerk
juridische vormgeving vanuit seculiere samenleving : als jurist heb je lak aan geloof, ras …
tot 1998 waren er gn andere vormen v samenwonen dan het huwelijk
→ dan kwam er het wettelijk samenwonen
→ 5 jaar later (2003) werd het homohuwelijk gelegaliseerd
wettelijk samenwonen = mogelijk maken aan ♂ x ♂ & ♀ x ♀ om juridisch
samenlevingscontract te maken (in 1998 was men nog nt klaar vr het homohuwelijk, toch al
toegeving in die richting)
Belgische wettelijke samenwoning is vrij belachelijk, weinig bescherming
⇒ WS ook vr nt intieme relatie opengesteld
⇒ bv. broer & zus → de CVP (christelijke volkspartij) gebruikt dit als argument om de WS
goed te praten want o wee als men verneemt dat ♂ x ♂ & ♀ x ♀ intiem mag samenwonen
(gaat in tegen hun christelijke idee v ♂ & ♀)
grote zonde v ♕ Boudewijn : verwarring individuele mening & instituut v ♕
⇒ nt oke, moet louter als instituut democratisch gestemde wetten goedkeuren ; ♕ zijn
mening is echter nt relevant
bij wettelijke samenwoning gn alimentatieplicht, alimentatie kan enkel bij huwelijk
toegewezen w
vermogensrecht enkel bij huwelijk geregeld
bij het huwelijk : er is een primair stelsel & een secundair stelsel
relatievermogensrecht = vrij conservatief vr het huwelijk (veel beter vermogensrecht & fiscaal
: alimentatie mogelijk) ⇒ positief om te huwen!
fiscaalrechtelijk bv veel chiller → meer fair dan wettelijke samenwoning & feitelijke
samenwoning, véél meer beschermd
huwelijksvermogensrecht : OF gehuwd & goed beschermd + recht op alimentatie OF nt
gehuwd & pech
16/02
het recht is voorlopig nt in staat andere relatievormen dan deze reeds gecovered te dekken ⇒
in simpelheid, nt zoals complexe maatschappij
3
,recht tracht de maatschappij te ordenen dus moet moderner
familiaal vermogensrecht was tot na WOII elitair (het gewone volk had gn vermogen) → was
enkel voor elite (aristocratie / bourgeoisie) ⇒ na WOII ontstaan vermogen & nood fam verm r
huwelijk = verbond v familie om vermogen door te kunnen geven aan de next generation
19de eeuw : samenvallen liefde, huwelijk & seks ⇒ Victoriaanse periode → monogamie
wel nog steeds huwelijkspartner goed kiezen om vermogen goed te sturen
dan zeer snel democratisering vh huwelijk (permanente economische groei na WOII) → in de
jaren / 80 ontstond er een grote middenklasse + kunnen erven / schenken
eind jaren 90 / begin 2000’s geperverteerd dr fiscaal systeem : belachelijk erfbelasting &
schenkbelasting v ouder t.a.v. kind (schaf dit gwn af zoals overal of systeem zoals in IT ; pas
als vermogen v > 1 miljoen)
was erfbelasting federaal gebleven = chill ; easy af te schaffen, mr in 6de staatshervorming
werd deze materie geregionaliseerd dus grote impact op budget v VL dus nu zéér moeilijk
fiscalisering vh familiaal vermogensrecht : invasie v fiscaliteit → men probeert de ganse boel
te belasten ; intussen gn familiaal vermogensrecht zonder fiscaal recht
ook emancipatie vh individu
→ bv. genderfluïditeit (oke zolang als in balans & nt ‘ik ik ik’)
→ dr individualisering werd het bv. mega makkelijk om te scheiden (daardoor ontstonden op
zijn beurt ook nieuwe relatievormen zoals nieuw samengesteld gezin)
♀ bij relatiebreuk nog steeds de zwakkere positie
♀ gaat vaak nog steeds minder dan ♂ vr carrière
familiaal vermogensrecht helikopterview = materie fascinerend omdat ;
1) zeer sterk ideologisch ingebed = macro vlak
bv. gn andere relatievormen want de ideologie is nog steeds het bourgeoisie model v ♂ & ♀ met
huisje, tuintje, boompje, kindje
2) micro vlak = gezien familie / gezin v zeer groot belang : veel invloed op core identity
bv. verdelen tss broers & zussen : oerband verticaal, vr altijd verbonden, loyauteit parenteraal →
emotionele / psychologische altijd aanwezig in het familiaal vermogensrecht
@
3) complexiteit
verbintenissenrecht = mega belangrijk
moeilijkste = erfrecht
- ideologie
- menselijkheid
- juridische complexiteit
4
,3 vragen :
1) wat zijn de regels als niets geregeld is (suppletief)?
→ moet er wel erfrecht zijn?
→ mss max instellen & rest vr maatschappij?
→ hangt samen met vertrouwen in de OVH
2) Bob De Bouwer vraag :
samenwoningsrecht → samenlevingscontract
huwelijksrecht → huwelijkscontract
polyamoureus → relatievermogenscontract
erfrecht → schenking / testament / globale erfOVK
vr ‘probleem’ bouw je een oplossing
3) grenzen contractsvrijheid / dwingende regels?
○ erfrecht → de reserve
○ schenking → ingegeven dr aard v geschonken zaak
○ huwelijksvermogensrecht → heel weinig ; in huwelijkscontracten kun je bijna alles regelen
(enkel nt afwijken v OO zoals bv. vd gelijkwaardigheid v ♂ & ♀)
wnnr je niets regels & gwn trouwt val je automatisch onder het wettelijk stelsel
primair stelsel : paar minimaal dwingende regels ⇒ vooral gericht op persoonlijke regels,
toch ook enkele regels m.b.t. vermogen
★ art 245 oud BW : bescherming gezinswoning
★ art 217 oud BW : inkomsten beroep eerst vr lasten vh gezin = bijdrageverplichting
overeenkomstig (evenredig) aan het inkomen
★ art 222 oud BW : vr huishoudelijke schulden ben je hoofdelijk ASH (nt als buitensporig)
★ art 423 oud BW : persoonlijke uitgaven kunnen nietig verklaard w als ze indruisen tgn
het belang vh gezin (moet in concreto getoetst w)
relatievermogensrecht inzoom = 3 vormen v duurzame / intieme relaties ;
1) huwelijk
2) wettelijke samenwoning
3) feitelijke samenwoning
< 4) situationship >
huwelijk on top :
- geeft je de meeste bescherming : bv. partneralimentatie is mogelijk
- primair stelsel met dwingende regels
- secundair stelsel = standaard het wettelijk stelsel OF aanpassen & huwelijkscontract
5
,schematische voorstelling beschermingsgraad :
wetgever in BE stimuleert ontrouw ;
is het écht nodig dat de wetgever zich moeit in de slaapkamer?
mogen mensen dat nt zelf beslissen?
idem met samenwonen, wrm is dat verplicht?
laat de mensen gwn zelf beslissen!
huwelijk = geen woorden mr daden, bij scheiding van goederen is er ondertussen wel iets
meer bescherming
21/02
ideale vraag vr toetsing fairness vh systeem = wat bij breuk?
je kunt dingen regelen, OVK op voorhand goed regelen = noodzakelijk tgn reactie bij breuk
‘ik wil hem pluimen’
als je gn huwelijksOVK maakte → gehuwd onder wettelijk stelsel = vrij fair (goed evenwicht
solidariteit & autonomie), als je gehuwd bent onder het stelsel vd scheiding v goederen = kil,
meestal is de ♀ benadeeld
wettelijk stelsel = suppletief
je mag het mechanisme v bescherming nt dwingend maken (zou averechts werken)
bij wettelijke & feitelijke samenwoning ⇒ alimentatie nt mogelijk
→ promotie ontrouw aan relatie
6
,GEEN WOORDEN MAAR DADEN
keuze in woorden = bv. gehuwd onder scheiding v goederen → gwn woorden in het contract
⇒ op bepaald moment w woorden overruled dr daden : wat maken woorden dan nog uit →
gedrag checken (vrij Anglo-Amerikaans zoals common law marriage)
wat ook je keuze is vh menu à la carte, minimumregeling bij ES
bv. vanaf 5j samenwonen
als de wetgever nt tussenkomt → checken RS, als RS nt helpt → adviespraktijk checken via
contracten
wilsgebrek vd ♡
♡ maakt blind
moeilijke keuze te zien als rationele weloverwogen keuze gezien mensen vaak de gevolgen
niet weten + is het wel zo vrij?
it takes two to tango → vaak geef je gwn toe aan je partner want ♡
in deze materie eigenlijk nood aan minimum dwingend beschermingskader vanaf bepaalde
duurzaamheid vd relatie
in de States kan de rechter nr billijkheid een stuk vh vermogen herverdelen los v wat geregeld
is & er zo vr zorgen dat beide partners door kunnen
secundair stelsel : regelt het vermogen tss de echtgenoten
OF suppletief : wettelijk stelsel
OF conventioneel : OVK (art 2.3.10 BW)
beroepsinkomsten = bijdragen aan de lasten vh gezin ⇒ handelingsbekwaamheid verdwijnt
zomaar dr het huwelijk → je kunt nt meer zomaar over je loon beschikken
je kunt tijdens het huwelijk v stelsel veranderen bij de notaris via strikte regels : kan pas
sinds de jaren 70, was toen een zéér strenge & zware procedure
WETTELIJK STELSEL = gemeenschap v aanwinsten
- GV
- EV ♂
- EV ♀
het wetboek maakt gn onderscheid vr homokoppels ; of dit positief is = questionable
⇒ systeem v wettelijk stelsel = uitgedacht vr ♂ & ♀
⇒ moet dit nt meer aangepast w vr ♂ x ♂ & ♀ x ♀ ?
7
, wettelijk stelsel = goeie balans tss autonomie & solidariteit (heel verregaand)
solidariteit w direct opgelegd tijdens het huwelijk ; partner w meteen mede-eigenaar v je
loon → mss beter pas die solidariteit als het tot breuk komt & meer autonomie tijdens relatie?
questionable of dit heteronormatief goed is vr ♂ x ♂ & ♀ x ♀ of zelfs vr ♂ & ♀ want systeem
is gericht op het jaren 50 ideaal v werkende man + huismoeder ⇒ nu nt meer zo het geval
for now grote solidariteit in BE
art 2.3.16 BW : 3 vermogens
- GV = alle zaken tijdens het huwelijk gegenereerd dr werken
- EV ♂
- EV ♀
alle schenkingen / giften / erfzaken = eigen
eerste inleiding 3 bollen bis ; (zie volledig uitgewerkt op P11)
er is enerzijds het gemeen goederenrecht waarbij er een onverdeeldheid kan ontstaan =
toevallige onverdeeldheid / mede-eigendom door bv. openvallen v nalatenschap
⇒ zo’n onverdeeldheid is volledig open
onderscheid open & gesloten :
- open = je kan er uit ; je kan er beslag op leggen (vanuit perspectief vd SE)
- gesloten = je kan niet uit de onverdeeldheid ; je kan geen beslag leggen zolang de
onverdeeldheid blijft bestaan
daarnaast heb je nog een intern & extern perspectief :
- intern = vanuit de deelgenoten, de gerechtigden vd onverdeeldheid
- extern = vanuit derden (bv. SE) die zijn aandeel bevindt zich in het aandeel in het
vermogen v zijn debiteur & daar dan ook zou kunnen beslag leggen
BOL 1 : gemeen goederenrecht
- intern open = deelgenoten kunnen er uit (want niemand kan w gedwongen in
onverdeeldheid te blijven) = art 815 oud BW
- externe open = SE kan alle goederen v debiteur bekijken → aandeel in nalatenschap kan
in beslag genomen w door SE
BOL 3 : gemeenschappelijk vermogen : vrij gekozen & bestemmingsgebonden onverdeeldheid
- intern op slot = uitgesloten dat 1 vd echtgenoten het vermogen kan openbreken, want
dat brengt de existentie vh stelsel in gevaar // zolang je in het stelsel zit, zit het op slot
- extern op slot = voor de privé-SE’s → SE’s moeten wachten zolang het stelsel bestaat, ze
kunnen enkel beslag leggen op inkomsten : moet snel gaan, want inkomsten kunnen
veranderen in aanwinsten (speciaal ; als je bv 80j gehuwd bent is het GV 80j op slot vr derden)
8
