Verdieping psychologie
ROUW
1. Rouw en rouwverwerking
Rouw: aanwezigheid van een afwezigheid
1.1 Dimensies van rouw
Dimensies van rouw:
emotionele dimensie
Hier gaat het om de emoties die men ervaart bij het verliezen van iets of
iemand. Deze kunnen variëren in vorm en intensiteit.
relationele dimensie
Hierbij verliest men niet enkel de persoon of iets, maar ook het beeld en de
verwachting.
betekenisdimensie
Als je iets of iemand verliest willen we vaak een betekenis kunnen geven aan
het overlijden bijv. via rituelen.
1.2 Is rouw een ziekte?
Rouwen lijkt op een depressie maar is een normale overgangsfase om het verlies te
verwerken. Dit is dan ook een proces dat veel tijd vraagt. Het is wel belangrijk dat we
een onderscheidt kunnen maken tussen een depressie en rouwen. Als rouw langer dan
2w duurt en gepaard gaat met droefheid, slapeloosheid, verlies van eetlust, gebrek
aan concentratie, … zou er sprake zijn van een depressie.
2. De fasen in het rouwproces
2.1 Fasentheorie (Elisabeth Kübler-Ross)
Elisabeth Kübler-Ross spreekt over een verdriet-cyclus. Mensen doorlopen deze
verschillende fase niet allemaal in een vaste volgorde, maar slaan soms een fase over.
5 stadium/fasen:
ontkenning
In dit stadia weigeren we feiten, informatie, realiteiten, … te accepteren.
woede
Mensen kunnen zowel boos zijn op zichzelf en/of op anderen, met name op
degene die dicht bij hen staan.
onderhandelen
In dit stadia probeert men te onderhandelen met God, bovenaardse krachten,
bijgeloof, spirituele waarden, … afhankelijke van waar de persoon in geloofd.
depressie
In dit stadia zien we dat de persoon start met het aanvaarden van de realiteit en
de confrontatie met de emotionele gehechtheid.
aanvaarding
Dit stadia varieert sterk van persoon tot persoon en situatie tot situatie.
2.2 Takentheorie (William Worden)
William Worden spreekt over rouwtaken i.p.v. rouwfasen aangezien het volgens hem
gaat over iets actief en niet passief. Al deze taken moeten vervuld worden om het
1
,rouwen te voltooien, want stel dat rouwtaken niet onvoltooid blijven kan dit de groei
en ontwikkeling hinderen.
4 taken van rouwarbeid volgens William Worden:
aanvaarden van de realiteit van het verlies
Om te kunnen rouwen moeten we het verlies erkennen. Het tegenovergestelde
van erkennen is ontkennen (Voorbeeld ontkenning: tafel voor 2 blijven dekken,
slaapkamer laten zoals die was, …). Om het verlies te erkennen kan het helpen
om het overleden lichaam te zien/aan te raken of te begrijpen waarom het
gebeurd is.
Hoe kunnen we als VrVr helpen bij deze taak?
contact met overleden kind/persoon
nauwkeurig uitleg geven
familie en kinderen betrekken
ervaren van de pijn van het verlies
Het ervaren van de pijn is noodzakelijk voor het verrichten van rouwarbeid. Als
men de pijn gaat ontlopen verlengt dit enkel en alleen maar de rouwarbeid.
Mensen kunnen pijn ontlopen door zich te gaan afsluiten van de pijn, de pijn te
minimaliseren, geen tijd te nemen voor de pijn, zich te focussen op andere
zaken, enzovoort.
Hoe kunnen we als VrVr helpen bij deze taak?
kansen bieden om bij de pijn stil te staan
mensen duidelijk maken dat ze hun emoties mogen uiten
luisteren naar hoe mensen zich voelen en ze niet vertellen hoe ze zich
zouden moeten voelen
zich aanpassen aan de omgeving zonder de overledenen
Afhankelijk van hoe de relatie was met de overledenen zal men zich anders
aanpassen. Dit houdt dan in dat men leert alleen leven, leert zelf de financiële
zaken in orde brengen enzovoort. Soms past men zich niet aan aan het verlies
en dan mislukt deze 3de taak.
Hoe kunnen we als VrVr helpen bij deze taak?
luisteren naar aanpassingen en moeilijkheden
achterhalen hoe je kan helpen
emotionele energie losmaken van de overledene en terug investeren in
andere relaties
Vele mensen vinden het moeilijk om te gaan investeren in een andere relatie
omdat ze dan het gevoel hebben dat ze de overledenen gaan vergeten of oneer
aandoen. Ook geeft het aangaan van nieuwe relaties soms de angst om ook
deze persoon te verliezen. Ten slotte voelen sommige zich schuldig als de
positieve emoties ervaren. Het is dus zeker niet makkelijk om opnieuw te gaan
investeren in nieuwe/andere relaties, maar men moet ook onthouden dat een
plaats geven niet vergeten is en het is nodig om te leven. Als men de 4de taak
niet voltooid betekent dat dat ze zich niet meer binden en niet maar kunnen
houden van.
Hoe kunnen we als VrVr helpen bij deze taak?
2
, ondersteunen van een normaal patroon
waakzaam zijn bij abnormale patronen
Het rouwproces is voltooid op het moment dat de 4 taken vervuld zijn, maar er is geen
tijdsduur waarin de taken moeten voltooid zijn.
Waaraan kunnen we zien dat het rouwproces voltooid is?
men kan weer aan de overledene denken zonder pijn te ervaren
men kan weer investeren in het leven en nieuwe relaties
men voelt zich weer goed in het leven en geniet van de alledaagse dingen
men kan weer problemen aan
men wordt minder in beslag genomen door het verdriet
2.3 Duale-procesmodel
Het duale procesmodel zegt dat we roeien tussen 2 riemen namelijk de verliesgerichte
riem en herstelgerichte riem.
verliesgerichte riem
Hier worden we geconfronteerd met het verlies en zijn we minder bezig met het
leven dat verder gaat (Bijvoorbeeld: praten tegen overledene, luisteren naar
troostende muziek, …).
herstelgerichte riem
Hier gaat men het leven opnieuw vormgeven en zich aanpassen aan
veranderingen die bij het verlies komen kijken (Bijvoorbeeld: naar
jeugdbeweging om gedachten te verzetten, focussen op het werk, …).
2.4 Integratief model (Johan Maes)
Rouwen is het heen en weer slingeren tussen 2 riemen, maar volgens Maes spelen
ook andere factoren een rol:
ontkennen kan gezond zijn
Het ontkennen van de realiteit kan ervoor zorgen dat we niet gek worden van
het verdriet. Het verdriet kan dan langzaam binnenkomen, maar als we te lang
in de ontkenningsfase blijven kan dit zorgen voor complicaties.
erkenning
Sommige mensen focussen zich eerst op het leven dat verder gaat en op de
nodige aanpassingen en daarna pas op het verlies. Dit is voor hun nodig om het
verlies onder ogen te kunnen komen.
pijnlijke weg van het erkennen van het verlies
Soms proberen mensen de (fysieke) aanwezigheid van de verloren persoon te
herstellen, maar komen er dan zo geleidelijk aan achter dat deze persoon er
echt niet meer is.
confrontatie en vermijden zijn beide gezond
Het aangaan van de confrontatie helpt sommige mensen om verliesgericht
bezig te zijn en door het verlies en alles wat er aan doet denken uit de weg te
gaan is men herstelgericht bezig.
men is probleemgericht of emotiegericht
Probleemgerichte acties wijzen op herstelgerichtheid en emotiegerichte acties
wijzen op verliesgerichtheid.
vrouwen praten en mannen werken
3
