Nederlands – Campus 3
Deel 1
1)Zin in lezen
Flaptekst Een flaptekst staat meestal op de achterkant van een boek en
bevat een korte samenvatting van het verhaal. Een goede
flaptekst prikkelt de lezer en wekt nieuwsgierigheid op. Het einde
van het boek wordt doorgaans niet verteld. Bij sommige boeken
staat deze tekst op de binnenkant van de boekomslag.
In de flaptekst vind je vaak de antwoorden op een aantal topische
vragen. Over wie gaat het? Wat gebeurt er? Waar speelt het
verhaal zich af? In welke tijd (wanneer) vindt het verhaal plaats?
Hoe verlopen de gebeurtenissen?
2)Standpunt en argument
Standpunt Een standpunt is een gefundeerde mening over een onderwerp.
Een argument ondersteunt het standpunt om iemand te
overtuigen. Argumenten zijn noodzakelijk, omdat een standpunt
meestal ter discussie staat. Een standpunt kan je meestal
herkennen aan een aantal woorden of stukjes zin: ik ben van
mening, volgens mij, mijn standpunt is, ik ben er zeker van dat…
Argument Een argument is vaak gemakkelijk te herkennen aan het
signaalwoord dat het argument inleidt: omdat, want, aangezien…
Stelling Een standpunt dat wordt gevolgd door een argument, is een
stelling. Bijhorende signaalwoorden: want, immers, omdat,
namelijk en doordat
Conclusie Een standpunt dat voorafgegaan wordt door een argument, is een
conclusie. Bijhorende signaalwoorden: dus, daarom, bijgevolg en
vandaar
3)De kern van teksten
Hoofdpunten Het onderwerp van de tekst wordt verdeeld over hoofdpunten. In
een goed geschreven tekst behandelt elke alinea een hoofdpunt.
Een hoofdpunt is eigenlijk een deelonderwerp.
Onderwerp Het onderwerp van een tekst is waar de tekst over gaat. Het
onderwerp kun je meestal samenvatten in 1 / enkele woorden.
Globale inhoud De globale inhoud van een tekst geeft in algemene woorden weer
waarover de tekst gaat.
Hoofdgedachte De hoofdgedachte van een tekst is wat de schrijver van de tekst de
lezer duidelijk wil maken. Die kun je weergeven in een zin.
Tekstdoelen Een zender (spreker, schrijver, tekenaar, cineast, zanger…) heeft
NEDERLANDS – CAMPUS 3 1
, altijd een doel. Met de tekst, tekening, film… wil hij iets bereiken.
Terwijl hij zijn hoofddoel probeert te bereiken, werkt de zender
meestal ook aan nevendoelen.
Tekstsoort Op basis van het tekstdoel kan je de tekstsoort benoemen.
Teksttypes zijn meer specifieke voorbeelden ervan. Soms kun je
een teksttype bij verschillende tekstsoorten plaatsen.
Teksttype Tekstsoort tekstdoel
Krantenartikel, Informatieve Om iets mee te
vergaderverslag tekst delen, info te
, weerbericht geven
Reclameblad, Persuasieve Iemand te
promotiebrief tekst overtuigen of te
beïnvloeden
Recensie, Opiniërende Je mening geven
opiniestuk tekst
Spelregels, Prescriptieve Instructies
handleiding tekst geven
Anekdote, mop Narratieve tekst Vertellen van
verhaal
Pleidooi, betoog Argumentatieve Argumenten
tekst geven voor een
standpunt
4)Objectief en subjectief taalgebruik
Denotatie Woorden hebben een concrete en objectieve betekenis. Dat is de
denotatie van een woord.
Connotatie Daarnaast roepen woorden bepaalde gevoelens op. Dat is de
connotatie (gevoelswaarde) van een woord. Deze connotatie kan
positieve, neutraal of negatief zijn.
Positieve connotatie: medicus, bolide
Neutrale connotatie: dokter, auto
Negatieve connotatie: kwakzalver, rammelkar
Vormen van Taalgebruikers zetten soms subjectieve taal in: om gevoelens te
ironie uiten, een ander te overtuigen of aan te sporen, iets te
verdoezelen…
Hyperbool = een overdrijving (bv ik schrok me dood)
Understatement = zwakkere uitdrukking dan het in
werkelijkheid is (bv met een nul op het proefwerk zeggen dat
je maar een paar foutjes maakte)
Zowel de hyperbool als het understatement is een vorm van ironie.
Bij ironie zeg je iets anders dan je bedoelt. Met
gezichtsuitdrukkingen en intonatie kan de gebruiker van ironie
aangeven dat zijn uitspraak niet letterlijk bedoeld is.
Eufemisme Een eufemisme is een verzachtende uitdrukking die gebruikt wordt
i.p.v. een hard of negatief woord. (bv spaarzaam i.p.v. gierig)
dysfemisme Een dysfemisme is een woord dat iets erger maakt dan dat het
eigenlijk is, vaak met als doel te kwetsen of te beledigen. (bv
vleeskeuring i.p.v. missverkiezing)
NEDERLANDS – CAMPUS 3 2
, 5)Vooroordelen en stereotypen
Vooroordeel Bij een vooroordeel heb je een oordeel over iemand zonder dat je
hem of haar kent. (bv vrouwen kunnen niet parkeren)
Stereotype Een stereotype is een overdreven beeld van een groep mensen dat
vaak niet overeenkomt met de werkelijkheid. Een stereotype
berust op meerdere vooroordelen (bv bejaarde mensen lopen
voorovergebogen, hebben een stok, zijn doof…)
Discriminatie Het gebruik van vooroordelen en stereotypen vertrekt vaak vanuit
onwetendheid en is dus niet altijd kwaad bedoelt. Wanneer je
omwille van vooroordelen mensen verschillend behandelt, dan
spreek je over discriminatie.
6)De zakelijke mail
Onderwerprege De onderwerpregel zorgt ervoor dat de ontvanger ongeveer weet
l waarover de e-mail zal gaan. In de onderwerpsregel formuleer je
het onderwerp van je e-mail in 1 woord / in een paar woorden.
Persoonlijk Een persoonlijk voornaamwoord verwijst naar een persoon, een
voornaamwoor dier, een plant, een ding… Jou en u zijn persoonlijke
d voornaamwoorden.
Bezittelijk Een bezittelijk voornaamwoord verwijst naar de bezitter. Het zegt
voornaamwoor aan wie iets toebehoort. Jouw en uw zijn bezittelijke
d voornaamwoorden.
Zakelijke en Elke boodschap heeft 2 belangrijke aspecten: het zakelijke aspect
relationele (de eigenlijke inhoud) en het relationele aspect (de manier waarop
aspect de zender met de ontvanger omgaat). De zender maakt het
boodschap relationele aspect van de boodschap duidelijk door de gekozen
aanspreking en afsluiter, het gebruikte taalregister en de
woordkeuze, de lay-out en de symbolen, de correctheid en de
toon… Hoe vertrouwelijker je met iemand omgaat, hoe informeler
je taal, stijl, lay-out… kan zijn. Hoe verder je van de geadresseerde
afstaat, hoe formeler (correcter, stijlvoller…) je te werk gaat.
Als het zakelijke aspect en het relationele aspect van de
boodschap bij elkaar passen, is het effect van de boodschap het
hoogst.
NEDERLANDS – CAMPUS 3 3
, Z
n
e
O
c
(itd:o
rp
g
v
atish
)lz
kB
+j
fb
Zakelijke mail Soms moet je een zakelijke e-mail sturen: je wil iets vragen, je
hebt info nodig, je wil je excuseren, je wil iemand bedanken…
Denk goed na voor je je e-mail verstuurt. Het versturen van een e-
mail gaat sneller en makkelijker dan het versturen van een brief.
Zorg dat je er daarna geen spijt van hebt. Je zakelijke e-mail moet
voldoen aan een aantal afspraken.
Gebruik in het begin van een e-mail een formele
aanspreking.
Sluit je e-mail op een formele manier af.
Vermeld je voor- en achternaam.
Schrijf korte zinnen in korte alinea’s.
Wees spaarzaam met smileys en emoji’s.
Herlees je e-mail voor je hem verstuurt: controleer de
spelling en de zinsbouw.
Stijlbreuk Het relationele aspect van een boodschap in een e-mail moet in de
hele e-mail hetzelfde zijn. Wanneer dat niet zo is, doet er zich een
stijlbreuk voor.
7)Taallab
Onvoltooid 1ste persoon: ik stam (ik vind)
tegenwoordige 2de persoon: jij/je/u stam + t (jij vindt)
tijd 2 persoon met inversie
de
stam (vind je)
3de persoon: hij /zij stam + t (zij vindt)
Imperatief In een bevelende zin staat meestal geen onderwerp. Het
werkwoord is dan geen persoonsvorm, maar een imperatief. De
imperatief schrijf je meestal zoals de stam.
Persoonsvorm Een volledige zin heeft minstens één PV. Een PV is de vervoegde
(PV) vorm van het werkwoord. Om de persoonsvorm te zoeken,
verander je de zin in een ja-nee-vraag. De PV komt dan op de 1ste
plaats.
Onderwerp (O) Een mededelende zin of een vragende zin bevat ook een
onderwerp (O). Dat kan bestaan uit een woord, een woordgroep of
NEDERLANDS – CAMPUS 3 4
