Notes de cours

Materieel recht van de Europese Unie (MREU) - Complete lesnotities - KUL 2024

Name: Materieel recht van de Europese Unie (MREU) - Complete lesnotities - KUL 2024
SKU: doc_5637028
Rating: 5.00 (2 reviews)
Author: Julietteromi

2 revues

15 fois vendu

Cours
Materieel recht van de Europese Unie

Établissement
Katholieke Universiteit Leuven (KU Leuven)

Dit document omvat alle lessen van het vak Materieel recht van de Europese Unie. Alles wat de prof heeft gezegd, is in dit document neergeschreven volgens de structuur van de powerspoints (incl. alle voorbeelden aangehaald in de les). Schrik niet van het aantal pagina's: de wetteksten, alsook il...

[Montrer plus]

Dernier document publié: 3 semaines de cela

Aperçu 10 sur 212 pages

Voir l'exemple

Publié le 14 juin 2024
Fichier mis à jour le 19 février 2025
Nombre de pages 212
Écrit en 2023/2024
Type Notes de cours
Professeur(s) Lennard michaux
Contient Toutes les classes

mreu
materieel recht
vrij verkeer
burgerschapsrechten
materieel recht van de eu
materieel recht van de europese unie
eu

2 revues

Par: sarahbenazzi • 10 heures de cela

Par: vandorennala • 8 mois de cela

Traduit par Google

Very complete

Julietteromi Membre depuis 4 année 117 documents vendus

€17,49

Ajouter au panier

Enregistrer

Garantie de satisfaction à 100%
Disponible immédiatement après paiement
En ligne et en PDF
Tu n'es attaché à rien

MATERIEEL RECHT VAN DE EUROPESE UNIE

Opzet vh vak

- Vertrekpunt = primaire bronnen
o Rechtspraak (HvJ)
o Verdragsbepalingen
o Harmonisatie

- Doel I = u wegwijs maken
o Fundamentele theoretische basis
o Belangrijkste evoluties
o Concrete & actuele toepassingen

- Doel II = ruimte laten voor kritische blik

Materialen

- Slides: vrij volledig

- Readers à Primaire bronnen
o Deel I: wetgeving
o Deel II: Rechtspraak (excerpts) à Relevante delen zijn eruit gehaald
o Mee te nemen naar het examen (!)
à Verwijzen naar reader mag = soort uitgebreide codex

- Bijkomende documenten op Toledo:
o Enkel indien nuttig én noodzakelijk

Examen

- Taak: 25/3 (18u00) – 28/3 (12u00)
o 1 casus
o 2/20

- Examen
o 18/20, maar zelfde lengte
o Meer ruimte voor theorie
o Casussen + theorie (essay, eigen inzicht, vergelijkingsvragen…)

Wat is “materieel recht”?

Op het eerste zicht is het niet echt duidelijk waarover dit vak gaat
- Het gaat niet over een procedure, maar over materieel recht = echte rechtsregels
- Geen puur nationaal recht, maar recht afkomstig vd Europese Unie dat uiteindelijk een
uitwerking zal hebben in het nationaal rechtssysteem
- …

1

,COLLEGE 1: INTRODUCTIE & PRACTICALIA

Wat is een ‘interne markt’?

= het eigenlijke onderwerp van dit vak: het recht over de interne markt, over hoe goederen,
personen, diensten en kapitaal zich vrij kunnen bewegen door de EU

"Ruimte zonder binnengrenzen waarin het vrije verkeer van goederen, personen, diensten en
kapitaal is gewaarborgd en die een regime omvat dat verzekert dat de mededinging niet wordt
verstoord"

Privaatrecht

Vb.: ‘Vlaamse regering herlanceert ‘wonen in eigen streek’ in duurste gemeenten’

De prijzen voor het huren en het aankopen van huizen schieten ontzettend de hoogte in. Het wordt
bijna onmogelijk om in sommige gemeenten een huis te kopen (vb. Vlaamse gemeenten in de
Brusselse rand). Het gemiddelde loon vd Vlaming ligt rond € 3.800 bruto >< gemiddelde loon vd
Europese ambtenaar rond € 5.000
è Vlaamse regering wou hier iets aan doen: hebben gemeenten de mogelijkheid gegeven
om een lokale band te vereisen tussen de gemeente en de persoon die het huis wil kopen
(geen lokale band = weren vd vastgoedmarkt)
è MAAR: druist in tegen vrij verkeer van mensen???
o 5 jaar geleden al heeft het HvJ geoordeeld dat zo’n decreet niet kan

Strafrecht

Vb. ‘Omega Diamonds ontloopt miljardenboete’

Zaak waarin prof. Verstraete een miljoenenboete voor de diamantsector heeft weten te ontlopen
dankzij het interne marktrecht. Wanneer men diamanten en edelstenen wil invoeren naar de EU,
heeft men daar bepaalde documenten voor nodig om te kunnen verzekeren dat het geen
witwaspraktijken zijn, geen bloeddiamanten zijn, dat er geen slavernij is gebruikt om die
diamanten te verkrijgen. Bepaalde invoerders van diamanten hadden die documenten niet of
hadden die gefraudeerd. Hierdoor konden zij een miljoenenboete onder het strafrecht krijgen
è Prof. Verstraete zei als advocaat in die zaak: “de documenten die u vraagt zijn een
obstakel voor het vrij verkeer van goederen”
è Die rechter (ook al was het vrij duidelijk dat er fraude had plaatsgevonden) moest
zeggen: “ja dat klopt, Europees recht gaat voor nationaal recht”.
è Kortom: de zaak wordt weggeschoven, geen boete voor de mensen die
frauduleus diamanten hadden ingevoerd

Publiekrecht

à Het interne marktrecht, het materieel recht vd EU kan ook op dit gebied een invloed uitoefenen
Vb.: ‘Same-sex spouses have EU residence rights, top courts rules’

In Roemenië erkende men het homohuwelijk niet. In Spanje wel. Wanneer Spanjaarden naar
Roemenië wouden verhuizen zei Roemenië: “wij erkennen dat niet, voor ons bent u niet getrouwd”.
Deze zaak ging naar het Hof van Justitie. De Roemeense overheid zei: “dit is wel onze grondwet,
men mag het daar niet mee eens zijn, maar dit is wel onze visie op hoe een maatschappij moet
werken, daar mag men niet aankomen”

2

, è Hof heeft hier gesteld dat het Europese recht niet zegt dat men het homohuwelijk zelf
als dusdanig moet invoeren, maar dat men het wel moet aanvaarden wanneer het bestaat
in een andere lidstaat
à De staatsrechtelijke, maatschappelijke visie van Roemenië werd hier door het
Europees recht opzij geschoven
è Roemenië heeft een aantal jaar later, o.b.v. nationale rechtspraak die hierop
volgde, ook het homohuwelijk ingevoerd

Economisch recht

Vb.: “Rechter geeft Brussel munitie in strijd tegen ‘illegale Airbnb’s’”

Het probleem met Airbnb: heel handig als men naar het buitenland gaat, want zo kan men
makkelijk een appartement of kamer vinden om te verblijven (vaak goedkoper dan een hotel),
maar de vastgoedmarkt wordt in grote steden met veel toerisme (zoals Parijs, Amsterdam,
Barcelona…) belast door Airbnb. Het is voor verhuurders immers ﬁnancieel interessanter om via
Airbnb aan toeristen te verhuren dan aan de lokale bevolking. Bijgevolg daalt echter het aanbod
op de huurmarkt en stijgt de prijs. Meer en meer gemeenten willen daarom vergunningen
opleggen
à Wederom zorgt de interne markt ervoor dat als Airbnb zich in Ierland als vennootschap
vestigt, dat zij makkelijk diensten kan aanbieden door heel de EU
è Als men daarentegen overal vergunningen gaat vragen, dan is dat vrij verkeer veel
moeilijker en kan men zich als vennootschap niet meer makkelijk vh ene land naar het
andere verplaatsen (zie college 6)

Fiscaal recht

Vb. ‘België veroordeeld voor “ongelijke behandeling” van inkomsten uit onroerende
goederen’

Vastgoed in België wordt over het algemeen niet belast o.b.v. de reële waarde, maar o.b.v. het
kadastraal inkomen (een waarde die vaak veel lager ligt dan de reële huurwaarde). Dit is een
voordeel voor mensen die vastgoed hebben. Heeft men daarentegen een huis in Frankrijk, in
Spanje of in Oostenrijk, dan werd dat belast o.b.v. de reële huurinkomsten die men daaruit zou
kunnen halen
à Hierop zei het Hof van Justitie dat dit een groot verschil is. Het wordt op die manier veel
moeilijker om een huis te kopen in het buitenland dan in België
è De Belgische wetgever moet dit conﬂict tussen het nationaal systeem en het Europees
recht oplossen
à Moeilijke opdracht: kadastraal inkomen afschaien of een hypothetische
waarde gaan plakken op elk mogelijk huis in het buitenland?

Sociaal recht

Vb.: ‘Roger Blanpain: ‘Europa maakt Belgische arbeidsmarkt kapot’

Als werknemers zich vrij kunnen bewegen door de EU, dan zijn er gevaren zoals sociale dumping,
zoals het niet naleven van bepaalde sociale voorwaarden die wij in BE als essentieel beschouwen
à Vraagstuk: hoe kunnen we voorkomen dat er misbruik wordt gemaakt van dat vrij
verkeer?

3

,Internationaal en Europees recht

…

DE INTERNE MARKT: CONTEXT

Geschiedenis: wat voorafging…

Het idee v/e interne markt hangt eigenlijk zeer nauw samen met het ontstaan vd EU zelf. Na WOII,
na 1945 probeert Europa zich weer op te bouwen. Enerzijds was Europa in 1945-46 opgedeeld in
2 blokken: het Oostblok en West-Europa. Het probleem in West-Europa is dat het nog steeds
allemaal aparte, kleine landen zijn die niet echt relaties met elkaar hebben. Anderzijds zijn er ook
2 groepen landen: de winnaars vd oorlog (FR, VK, BE, LUX…) en de duidelijke verliezers (DU, IT…).
Dit was eigenlijk exact dezelfde context als na het Verdrag van Versailles in 1918. Opnieuw is er
een Duitsland, een Italië dat mogelijks gefrustreerd kan zijn, waar mogelijks nationalistische
ideeën kunnen oprollen en waardoor we terug een gewapend conﬂict kunnen krijgen in Europa

Founding fathers vd EU

- Jean Monnet (FR)
o Zijn familie maakte cognac. Tussen de 2 wereldoorlogen in werd hij naar Engeland
gestuurd om aldaar handelsvertegenwoordiger te worden vh merk van Cognac dat
zij thuis distilleerden
o WOII breekt uit en hij wil graag iets doen voor zijn land, maar werd afgekeurd bij
het leger
o Hij wordt een soort liaison tussen Engeland en de geallieerden en komt zo
tijdens de oorlog terecht in de hogere kringen
o Zo leert hij o.m. Robert Schuman kennen

- Robert Schuman (geboren in LUX, maar nationaliteit van FR)
o Minister van buitenlandse zaken geweest, even premier geweest
o Ziet in dat er een plan nodig is om ervoor te zorgen dat er nooit meer een WO kan
‘uitbarsten’ tussen 2 Europese landen

Schumanverklaring 9 mei 1950

« La paix mondiale ne saurait être sauvegardée sans des e6orts créateurs à la mesure des dangers qui
la menacent. […]

Dans ce but, le gouvernement français propose de porter immédiatement l'action sur un point limité
mais décisif:

Le gouvernement français propose de placer l'ensemble de la production franco-allemande de
charbon et d'acier sous une Haute Autorité commune, dans une organisation ouverte à la
participation des autres pays d'Europe.

La mise en commun des productions de charbon et d'acier assurera immédiatement l'établissement
de bases communes de développement économique, première étape de la Fédération
européenne, et changera le destin de ces régions longtemps vouées à la fabrication des armes de
guerre dont elles ont été les plus constantes victimes. […]

4

,La solidarité de production qui sera ainsi nouée manifestera que toute guerre entre la France et
l'Allemagne devient non seulement impensable, mais matériellement impossible […] »

Dat wordt dan de Schumanverklaring op 9 mei 1950
à Dit legt de basis, de fundamenten voor wat vandaag de EU is

Schuman stelde dat als men Kolen en Staal verbindt met elkaar en men ervoor zorgt dat DU
afhankelijk is van FR voor de productie van Kolen en Staal (toen nog de meest belangrijke
grondstoien), maar ook FR afhankelijk is van DU, dat het dan onmogelijk wordt om nog een oorlog
te starten. Om een oorlog te beginnen moet men zich immers kunnen afsluiten vd rest vd wereld
en de volledige productie zelf in handen hebben
à “Solidariteit qua productie zal ervoor zorgen dat oorlog tussen FR en DU niet enkel
ondenkbaar wordt, maar ook materieel onmogelijk”

DUS basisidee = economieën verbinden zodat er geen oorlog meer kan zijn

Eerste resultaat

Dat idee werd opgevolgd en het eerste resultaat was dat LUX, FR, BE,
IT, DU en NL een Unie vormden van Kolen en Staal

Tussen die landen zal er een vrijheid van bewegen zijn voor wat
betreft goederen, personen, diensten en kapitaal
à D.i. de interne markt die toen heel klein begonnen is
met Kolen en Staal en door de jaren een algemeen
begrip en realiteit is geworden binnen de EU

Vrijhandel – concepten

Intensiteit economische samenwerking:

Die interne markt krijgt men niet onmiddellijk. Het is niet zo dat wanneer men economieën aan
elkaar moet verbinden, een interne markt de enige mogelijke optie is
à Interne markt bevindt zich op een spectrum aan economische samenwerking

1) GEEN (SPECIFIEKE) HANDELSRELATIE

Er zijn geen regels à De handel tussen landen is een beetje het ‘Wilde Westen’
à Een land kan bedenken wat die maar wil

In beginsel mogelijkheid tot handelsrestricties:
- Quota’s = het opleggen v/e max. hoeveelheid om te importeren in een land

5

, à vb. land A wil computers invoeren naar land B, maar B heeft dat niet graag, want het
land heeft eigen producenten. Land B beslist dat er max. 100 computers mogen ingevoerd
worden per jaar
- Douane
à Vb. land B beslist om 80% douane te heien op geïmporteerde computers waardoor het
eigenlijk bijna alle voordelen vd import eruit haalt
- …

MAAR (gelukkig)…

- WTO (°1995) = Wereldhandelsorganisatie, World Trade Organisation
o 164 landen zijn lid
o Organisatie die zorgt voor de uitvoering en aanpassing v/e set van verdragen (set
van regels die internationaal gelden)
o Set verdragen: GATT, GATS…
o Afdwingen van die regels
o Eigen geschillenbeslechting: eigen rechter, eigen Appellate Body opdat landen
geen (of geen grote) inbreuken plegen op de regels voorzien in die verdragen

- Basisbeginsel = non-discriminatie
à Met 2 ‘subbeginselen’ om discriminatie tussen de leden te vermijden:

o Most favoured nation (MFN): de idee is dat wanneer men een verlaging geeft van
tarieven aan één vd leden vd WTO dat men dat ook moet geven aan alle andere
leden
è Kortom: het tarief voor alle leden is het laagste tarief dat men wil gebruiken

o National treatment requirement: de idee is dat eenmaal een goed uit een WTO-
lid (land A) een ander land (land B) is binnengekomen en het op de markt is
gekomen, dan mag land B geen andere regels opleggen aan die producten (bv.
extra labels, veiligheidsvoorschriften eisen)
è Kortom: men moet buitenlandse producten, eenmaal ze op de markt zijn,
behandelen alsof het een eigen product was

WTO = cruciaal
à In 1995 was het een echte voorstrever geweest van vrijhandel, van internationaal
verkeer van goederen en diensten tussen lidstaten

↔ politieke impasse in de praktijk

Vandaag = complexer
à Die verdragen zijn nog altijd zeer belangrijk en de landen houden daar nog altijd
rekening mee, maar het is een politiek instrument
è Bv. de geschillenbeslechting (Appellate Body): de VS is zodanig niet opgezet
met de regels vd WTO omdat het hen moeilijk maakt om te concurreren met China,
dat zij geen nieuwe rechter hebben benoemd waardoor dat Appellate Body niet
meer kan functioneren
à Als de leden het niet eens zijn en niet meer mee willen doen, kan de
WTO niet meer op zichzelf beslissen
>< EU: wanneer bv. Hongarije of Polen het op een bep. moment niet meer
eens is, dan is er nog altijd de Commissie, de Raad, het Parlement en het

6

, HvJ die het EU-recht kunnen afdwingen omdat zij onafhankelijke instanties
zijn die zijn opgericht door de verdragen

2) VRIJHANDELSZONE

Deﬁnitie GATT:

“Verstaat men onder vrijhandelsgebied een groep van twee of meer douanegebieden waarin de
douanerechten en andere beperkende regelingen op het gebied vd handel […] worden
afgeschaft t.a.v. vrijwel de gehele handel tussen de samenstellende gebieden in producten van
oorsprong uit deze gebieden”

DUS: wanneer men tussen 2 landen, die een vrijhandelszone hebben afgesproken, producten wil
invoeren, zijn er geen douanekosten meer/moeten er geen tarieven betaald worden aan de grens

Wanneer men een vrijhandelszone creëert, moet men ook zgn. ‘rules of origin’ hebben
- Basistarieven import: land A = 5 cent / land B = 15 cent
- A en B sluiten Vrijhandelsakkoord à Tarief tussen A en B = 0 cent
- Onderneming uit land C (dat de gewone tarieven moet betalen) wil goederen invoeren naar
land B
- Goedkoopste handelsroute C à B?
à Via A (5 cent) naar B (0 cent)
è Probleem? Landen willen niet dat alle andere landen ook van dat akkoord kunnen
genieten è Rules of Origin

Certiﬁcate of origin

Wanneer men een goed wil importeren, moet men een aantal zaken duidelijk aangeven, bv.:
- Waar het vandaan komt
- Wie het exporteert
- De waarde
- Wat het product is

Om dit te omzeilen worden er natuurlijk innovatieve oplossingen bedacht waar men dan weer
nieuwe, extra regels voor moet bedenken
à Zo is er bv. een vrijhandelsakkoord tussen Mexico en de VS. Nu, men maakt bv. de
motoren in China, de carrosserie in Japan, de wielen en allerlei andere onderdelen nog in
andere landen en dan brengt men die stukken vervolgens apart naar Mexico waar men die
dan samenzet om dan te stellen dat die auto gemaakt is in Mexico

Ook de EU kan vrijhandelsakkoorden sluiten:

Artikel 3

De unie is exclusief bevoegd op de volgende gebieden:
a) De douane-unie;
b) De vaststelling van mededingingsregels die voor de werking vd interne markt nodig zijn;
c) Het monetair beleid voor de lidstaten die de euro als munt hebben;
d) De instandhouding vd biologische rijkdommen vd zee in het kader vh gemeenschappelijk
visserijbeleid;
e) De gemeenschappelijke handelspolitiek

7

,à Enkel de EU is bevoegd om vrijhandelsakkoorden te sluiten
à Bijgevolg kan BE niet meer op zichzelf handelsakkoorden sluiten met bv. Japan

è Als de EU zo’n akkoord sluit en dat wordt goedgekeurd, dan is dat ook meteen werkzaam in alle
lidstaten vd EU

De EU heeft wel een aantal vrijhandelsakkoorden gesloten:

- Bv. tussen de EU en Canada

CETA features some of the strongest commitments ever included in an EU trade
agreement, including on promoting labour rights, on protecting the environment, and on
sustainable development. CETA integrates EU and Canadian commitments to apply
international rules on workers’ rights, environmental protection and climate action. These
obligations are binding

The beneﬁts of CETA include the following:
o It eliminates duties on 99% of all tariN lines of which 98% were scrapped when
it provisionally entered into force;
o It defends the EU’s Geographical Indications, and;
o It improves and secures EU companies’ access to the Canadian services market

à Dit is ook een voorbeeld van hoe we onze handelskracht gebruiken om ook andere
regels op te leggen aan die handelspartners (bv. qua milieu)

- Bv. tussen de EU en de UK

Na de Brexit, nadat de UK uit de EU is gestapt, zijn eigenlijk alle interne marktregels
vervallen. De UK kon niet meer genieten van o.m. het vrij verkeer van goederen en
diensten. Men heeft dit opgelost m.b.v. een handelsakkoord tussen de EU en de UK
waardoor de regels inhoudelijk overeind zijn gebleven, maar waardoor er heel wat meer
bureaucratie aan te pas komt (bv. certiﬁcaten controleren…)

3) DOUANE-UNIE

Deﬁnitie GATT: "verstaat men onder een douane-unie de vervanging van twee of meer
douanegebieden door een enkel douanegebied, zodanig dat

(i) douanerechten en andere beperkende regelingen vd handel […] worden afgeschaft t.a.v. vrijwel
de gehele handel tussen de gebieden waaruit de unie is samengesteld of ten minste t.a.v. vrijwel
de gehele handel in producten van oorsprong uit deze gebieden, en,

(ii) […] dezelfde douanerechten en andere regelingen vd handel door ieder lid vd unie worden
toegepast op de handel met gebieden die niet tot de unie behoren"

Punt 1: een douanegebied = een vrijhandelszone
à Elke douane-unie betekent ook dat er tussen de 2 landen (of de landen die lid zijn vd
Unie) geen tarieven zijn
è Er moet 0 euro betaald worden aan de grens

Punt 2: niet enkel tussen elkaar afspraken maken, maar ook naar de buitenwereld toe
à A & B zullen gezamenlijk een tarief afspreken voor de buitenwereld

8

, à Zij zullen aan C hetzelfde bedrag vragen

EU als (dé) douane-unie

Artikel 28 (oud art. 23 VEG)

1. De Unie omvat een douane-unie welke zich uitstrekt over het gehele goederenverkeer en welke zowel
het verbod medebrengt van in- en uitvoerrechten en van alle heDingen van gelijke werking in het
verkeer tussen de lidstaten onderling als de invoering v/e gemeenschappelijk douanetarief voor
hun betrekkingen met derde landen
è D.w.z.: aan de grenzen vd EU geldt overal hetzelfde tarief

Voorbeeld: Als men wil stoppen met zijn studies en importeur wil worden van Argentijnse wijnen.
Dan gaat men eerst en vooral naar de website “Taric” en daar kiezen over welk soort goed het gaat
en vervolgens trapsgewijs kiezen om welk soort wijn het gaat. Voor elk soort product vindt men in
die lijst een code terug. Erna vult men links bovenaan die goederencode in en geeft men de
bestemming van oorsprong aan. Men krijgt dan een lange uitleg waarin onderaan staat dat het
douanetarief voor wijn ingevoerd van Argentinië naar de EU € 32/100l bedraagt
è Kortom: wanneer men wijn wil invoeren van Argentinië naar de EU via Antwerpen, via
Rotterdam, via Griekenland, via Polen, zal men overal hetzelfde tarief van € 32/100l
betalen (= het algemene basistarief dat de EU via die douane-unie oplegt)

9

, (Een) douane-unie met de EU

DAARNAAST kan de EU (die zelf een douane-unie is) ook een douane-unie afsluiten met andere
landen
è De EU heeft een douane-unie met Turkije: in de jaren 70/80 had de EU een zeer nauwe
band met Turkije en was er zelfs al sprake geweest van toetreding van Turkije tot de EU. In
1995 sloot men een douane-unie tussen de EU en Turkije

AfschaDing van de douanerechten en heDingen van gelijke werking

Artikel 4

De in- en uitvoerrechten en he@ingen van gelijke werking als een douanerecht tussen de Gemeenschap
en Turkije worden bij het van kracht worden van dit besluit volledig opgeheven. De Gemeenschap en
Turkije onthouden zich er vanaf die datum van nieuwe in- en uitvoerrechten of he@ingen van gelijke
werking in te voeren. Deze bepalingen gelden eveneens voor de douanerechten van ﬁscale aard

- Afschaiing vd tarieven tussen de EU en Turkije
= vrijhandelszone
è Producten die van Turkije naar de EU gaan moeten geen belasting betalen aan
de grens

Gemeenschappelijke douanetarief en preferentieel tariefbeleid

Artikel 13

1. Op de datum van inwerkingtreding van dit besluit richt Turkije zich t.o.v. landen die geen lid vd
Gemeenschap zijn, naar het gemeenschappelijk douanetarief

2. Turkije wijzigt zijn douanetarief telkens wanneer zulks nodig is om rekening te houden met
wijzigingen in het gemeenschappelijk douanetarief

3. Het Comité voor samenwerking op douanegebied stelt de geschikte maatregelen voor de
tenuitvoerlegging vd leden 1 en 2 vast

10

Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:

Qualité garantie par les avis des clients

Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.

L’achat facile et rapide

Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.

Focus sur l’essentiel

Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.

Foire aux questions

Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?

Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.

Garantie de remboursement : comment ça marche ?

Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.

Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?

Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Julietteromi. Stuvia facilite les paiements au vendeur.