Les 1 – Inleiding Begin 21ste eeuw – internet participatie MACHT
Media verbindt - Internet als participatieve omgeving De relatie tussen media en macht
- Sport, entertainment, discours,… - Web 2.0 prosumers! = capaciteit van media om te controleren
- We maken nu zelf ook data aan door te interageren - Media zijn geen bedrijven zoals een ander
Verschil tussen front-end en back-end van media met het internet belangrijke maatschappelijke rol
- Bv. alle datakabels onder de oceanen, datacenters, - Internet wordt een commerciële omgeving - Belang van een beleid (Bv. RvdJ)
‘de cloud’, energieverbruik, … Gedomineerd door grote digitale plaformen
- In handen van Amerikaanse bedrijven (GAFAM) GAFAM Twee dominante manieren om relatie macht-media te
bekijken
4,1 miljoen terabytes mobile traffic data in West-Europa in Smartphone zorgde voor ontwikkeling van participatieve en 1. Media als vormgever
2021 stijgt enorm data-gedreven infrastructuur verlengde van het 2. Media als spiegel
menselijke lichaam, media altijd ‘bij ons’
MEDIA - Media = een gewoonte Beide visies kloppen niet en zijn te eenzijdig. Media zal nooit
Media is… - Transformerend voor media zelf, maar ook voor de een perfecte spiegel zijn; er moeten altijd keuzes gemaakt
- Complexe verzameling van instituten en actoren samenleving worden, meningen verschillen, …
- Sterk gedigitaliseerd - Media = product van mensen met eigen
- Gedataficeerd SAMENLEVING achtergrond, mening, ervaring, …
- Geautomatiseerd (algoritmes, AI, …) De samenleving is…
- “Het geheel van instellingen en relaties waarbinnen 100% objectief blijven is moeilijk, maar belangrijk:
2 componenten van media: een relatief grote groep mensen leeft” - Waarachtigheid
1. Inhoudelijke component - Geheel aan sociale relaties, interacties - Transparantie
Wat we zien op onze schermen en horen - Organisatie van verschillende sociale groepen en
Symbolisch, betekenisgeving, representatie categorieën van differentiatie Steward Hall: representatie als belangrijk begrip
2. Materiele component - Patronen van macht, rijkdom en ongelijkheid als - Representatie is een heel ander begrip dan
Technologisch, organisatorisch, infrastructuur kernelementen van samenlevingen weerspiegelen
De ‘back-end’ - Overheidsapparaat, de wet, commerciële = het actieve werk van selecteren en presenteren,
ondernemingen, … van structureren en vormgeven
Constante nieuwe dragers van media: snelle evolutie, - Media is een gefragmenteerd venster
constante aanpassing nodig = uitdaging Gevestigde hiërarchieën van rijkdom, macht en controle
vormen met sociale instellingen een complex geheel van Media is eerder circulair
Evolutie van media structuren waarin sociale relaties worden beleefd. - Maar nog altijd te simpel…
20ste eeuw – massamedia elektrificatie - Nood aan meer integratief schema:
- Opkomst entertainmentindustrie Relatie tussen bestaande structuren en menselijke agency
- Mediaorganisaties worden belangrijke instituten = de mogelijkheid om als individu vrij te bewegen
- Verandering van politiek en economisch landschap - Structuur vs. agency: in hoeverre kunnen we zelf
kiezen, en wat is het aandeel van onze omgeving?
Late 20ste eeuw – digitale media digitalisering - Voorbeeld met paden die mensen zelf maken door
- Omzetten van info tot binaire, digitale codes ze vaak te bewandelen = agency
- 1990: internet als militair hulpmiddel
- Opkomst PC’s in huishoudens Media structureren enerzijds de samenleving (macht,
- Nog niet commercieel gedreven rijkdom, ongelijkheid), maar bieden anderzijds ook agency
- Google als ‘poortwachter’ (democratie, journalistiek, zelfexpressie, …)
, Les 2 – Paradigma’s van media, macht en samenleving Media Pluralism Monitor 2 – Marxistisch-radicaal model
Paradigma = stelsel van modellen en theorieën die binnen - Waarborgt divers en onafhankelijk medialandschap - Macht = geconcentreerd tot beperkte groep
een discipline en periode het denkkader vormen van - Onderdeel van de European Media Freedom Act - Geen gelijke toegang
waaruit de werkelijkheid beschreven en geanalyseerd wordt - Belang van aanwezigheid van diverse standpunten - Geen gemeenschappelijke
- Bv. Marxistisch-kritisch, liberaal, … en informatie belangen
- Model = soort ‘bril’ om naar sociale realiteit te - Media houden ongelijke
kijken Belang van exposure diversity verdelingen in stand
- Vroeger; media erg lineair - Bv. top-influencers
Politieke economie van de media en communicatie - Nu; erg versnipperd, in ‘bubbels’, persoonlijk - False consciousness
= verschillende manieren van organiseren en financieren - Niet meer de garantie dat iedereen dezelfde info = een situatie waarin de werkende klasse wordt
van communicatie en media-inhouden hebben gevolg op de krijgt misleid over hun ware positie en belangen door de
aard en aanbod van media-inhoud en hoe ze gebruikt wordt ideologieën van de heersende klasse.
Belang om diversiteit en concurrentie te stimuleren in VL: Hierdoor stellen we het systeem van
Openbare omroep (VRT) = overheidsdienst, gefinancierd - Restricties opleggen ongelijkheid niet in vraag en zijn we verblind
door belastingen - Tegengewicht bieden (bv. VRTnws ook op Tiktok) door de gerepresenteerde levensstijlen
- Maakt ons ‘aandeelhouders’, belangrijke - Economische tussenkomst - Mediaboodschappen zijn altijd ideologisch
verantwoordelijkheid! - Transparantie geladen om de heersende normen en waarden te
Commerciële media = reclame-inkomsten - Organisatorische maatregelen versterken
VRM speelt hier belangrijke rol! (zie gastles)
Media produceren niet enkel economische Media ondersteunen vooral de interesses van de heersende
goederen/diensten maar ook 80% van Vlaams medialandschap in handen van 5 groepen macht, ze ‘managen’ de publieke opinie door propaganda
- Culturele goederen (betekenissen, representaties) - VRT - Geconcentreerd privé-eigenaarschap als oorzaak,
- Politiek belang - Roularta focus op winst
belang van sterke controle! Bv. VRM (zie gastles) - Mediahuis
- De Vijver Media/SBS Ondemocratische handhaving van sociale orde
Rechtvaardigheid, billijkheid, democratie, … - DPG Media - NIET geïnteresseerd in publieke belang
= cruciaal voor organisatie van mediasystemen - Ondersteunen van heersende elites
Klassieke modellen media, macht en samenleving
‘Media in het publieke belang’ Centrale vraag: wat is de relatie tussen media en andere Kritiek op dit model:
machtsstructuren in de samenleving? - Onderzoek in VS ≠ BE, extrapolatie moeilijk
- In BE sterkere openbare omroep en scheidsrechters
1 - Liberaal pluralistisch model zoals de VRM, RvdJ
- Geen enkele dominante speler - Publiek is niet zomaar een passieve gebruiker
- Macht is verdeeld en versnippert - Bestaan van kritische journalisten
- Iedereen heeft gelijke toegang tot macht
- Spreekt verschillende groepen aan
- Vrije meningsuiting
- Geen van de spelers mag te veel macht hebben
- Autonome mediamakers
