VWO – Historische Context ‘Verlichting (1650-1900)’
Wetenschappelijke Revolutie
17e eeuw: Wetenschappelijke Revolutie
Dit was een periode van een groot aantal uitvindingen en ontdekkingen als gevolg van
systematische beoefening van onderzoek. Belangrijke componenten: observeren (zelf kijken,
bv lichaam opensnijden), experimenteren (proeven doen) & (logisch) redeneren. Dit
leidde tot de wetenschappelijke revolutie.
Oorzaken van de Wetenschappelijke Revolutie:
Ontdekkingsreizen. Toename van kennis van de wereld.
Ambachtelijke technieken. Meer controle over de natuur en behoefte aan
precieze metingen.
Humanistische tekstanalyse. Verder gaan op Griekse en Romeinse kennis en
kunde.
Rationalisme van Descartes: Nieuwe kennis door gebruik van de rede. Toename
van logische redeneren.
Empirisme van Locke: Nieuwe kennis door waarneming en ervaring. Toename van
observeren en experimenteren.
Nieuwe inzichten
Wetenschappelijke Revolutie leidt tot nieuwe inzichten en ontdekkingen.
Voorbeeld: Natuurwetten van Newton.
o Traagheid, actie is reactie, kracht verandert snelheid, zwaartekracht.
Ze komen tot een heel belangrijk inzicht. In de natuur gebeuren dingen volgens
wetmatigheden.
Nieuwe inzichten en ontdekkingen zijn in strijd met de ideeën en het wereldbeeld van de
kerk. Discussies over de positie van de kerk in de maatschappij. De kerk baseerde alles op
de Bijbel en God. Het geloof wordt in twijfel getrokken en wordt steeds meer een
individuele zaak.
Mensen moeten zelf kunnen kiezen wat ze willen geloven. De overheid mag het
geloof niet afdwingen en ketters vervolgen.
Verlicht denken
De verlichting was een stroming van geleerden die mensen dat alles met behulp van het
verstand kan worden verklaard. Dat zal bijdragen aan de vooruitgang van de samenleving.
De Verlichtings filosofen/geleerden geloven drie dingen:
Groot vertrouwen in rationeel denken.
De wetenschappelijke manier van onderzoek kan gebruikt worden voor alle terreinen
van de samenleving (ook op bestuur/economie).
Door de Verlichting is grote maatschappelijke vooruitgang mogelijk.
Verlichting zorgt voor grote veranderingen in het denken over de samenleving (de
belangrijkste vraag). Zijn tradities, religieuze praktijken en bestaande gezagsverhoudingen
wel redelijk?
, De samenleving was altijd gebaseerd op erfelijke rechten en plichten of religieuze ideeën
(traditie en bijgeloof). De verlichte denkers vonden dit niks. We moesten naar een
samenleving gebaseerd op de rede.
Verlichte denker Rousseau. Hij bracht een boek uit waarin stond dat volgens hem de ideale
opvoeding voor kinderen in harmonie met de natuur en zonder straffen is. Onderwijs moet
er zijn voor alle kinderen. Zij moeten vrij zijn om zelf te oordelen. De boeken waren een
manier om deze ideeën te verspreiden.
Verlichte ideeën worden verspreid via brieven, boeken (belangrijkste encyclopédie = alle
bestaande kennis in één boek) en salonbijeenkomsten. Nieuwe ideeën en
maatschappijkritiek leiden tot optimisme en geloof in maatschappelijke vooruitgang. Maar
men twijfelt of het menselijk verstand alles kan verklaren.
Het sociaal contract
Waar ligt de soevereiniteit? Wiens wil wordt nu eigenlijk uitgevoerd? Van de koning of de
bevolking? Het traditionele idee: de soevereiniteit ligt bij de vorst. Dit werd
gerechtvaardigd door droit divin: het goddelijk recht om als (absoluut) vorst te regeren. Een
opstand tegen de vorst is dus een opstand tegen god.
Locke en Rousseau gaan uit van natuurrechten en het idee van een sociaal contract:
Een contract tussen vorst en burgers of tussen burgers onderling. Die maken afspraken met
elkaar (grondwet van nu). Het doel hiervan is het voorkomen van oorlogen tussen vorst en
burgers of tussen burgers onderling. Burgers dragen bepaalde taken over aan de overheid
(rechtspraak & bescherming). De overheid (in ruil hiervoor) beschermt de rechten van de
burgers via wetgeving.
John Locke over het sociaal contract:
Het volk heeft in alle vrijheid besloten een samenleving te vormen.
Er is geen contract waarin staat dat de vorst over het volk mag heersen. De
soevereiniteit ligt bij het volk.
Burgers waren elkaars gelijken en behielden hun vrijheid: sociaal contract.
Vorst moet het volk beschermen en zorgen voor bescherming van hun
natuurrechten: vrijheid, leven en bezit.
Houdt de vorst zich niet aan de afspraken? Dan mag je in opstand komen tegen de
vorst.
Volgens Locke: volk = adel + rijke burgers
Volgens Rousseau: volk = alle burgers
Rousseau over het sociaal contract:
Alle mensen zijn elkaars gelijken, ook armen en slaven.
De soevereiniteit ligt bij het volk.
Directe democratie, zodat de algemenen wil uitgevoerd wordt door een aangestelde
regering.
Een slechte vorst mag afgezet worden door het volk.
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur annelieke22. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €4,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.