Toegepaste dieetleer 2
1. LICHTVERTEERBAAR DIEET
1.1 BEGRIPSOMSCHRIJVING
Geeft op lange termijn tekorten! (vdvz, min en vit)
Voedsel dat:
o Korte tijd in maag blijft (vet en vdvz mijden)
o Snel en gemakkelijk geresorbeerd
o Mucosa niet aantast (niet irriterend)
1.2 DIEETKENMERKEN
1.2.1 KEUZE VOEDINGSMIDDELEN
Harde en overvloedige vdvz vermijden
o Volkorenproducten, vdvz rijke groenten en fruit, rauwkost
o Wel oké: blikfruit, moes, schil af fruit, alles wat wit is, goed doorkookte
groenten
Taai en overvloedig bindweefsel vermijden
o 2de kwaliteitsvlees, dradig vlees, soepvlees,…
o Wel oké: mals en mager vlees, 1ste kwaliteitsvlees,…
Ruwe, stekelige voedselbestanddelen verwijderen
o Pitten in druiven, korsten v brood, stokbrood,…
Voedingsmiddelen die irriterend werken vermijden
o Maag (maagzuurstimulerende): alcohol, koffie, thee, chocolade, pepers, cola
o Darm (gasvormende): bonen, ajuin, peulen, kolen (geen bloemkool en
broccoli), prei
Vetrijke vm of gerechten vermijden
o Vette saus, kaas, vlees, pastei, paté,…
o Wel oké: magere soorten
1.2.2 BEREIDINGSWIJZE
Moet gaar zijn, vetstof niet sterk verhitten (bruine vetstof geeft snel korstvorming,
vlees moet mals zijn), geen grote hoeveelheid vet gebruiken, geen extra lucht
inbrengen (opkloppen opgeblazen maag),
Goede bereidingstechnieken
o Stomen, smoren, papillot, oven, koken, anti kleefpan,…
Verboden bereidingstechnieken
o BBQ, marineren, grillen, frituren, opkloppen,…
pag. 1
,1.2.3 VOEDINGSGEWOONTEN
Kleine en frequente maaltijden (sneller uit de maag), niet of weinig drinken tijdens
maaltijd (geen drank met gas!), op geregelde tijdstippen eten, rustig eten, voldoende
tijd voorzien voor de maaltijd, zittend eten, goed kauwen (10x), rusten na eten
MAAR niet liggen!! (eten kan niet zakken overgeven)
2. VOEDING BIJ AANDOENINGEN VAN HET SPIJSVERTERINGSTELSEL: MOND- EN
SLOKDARMAANDOENINGEN
2.1 INLEIDING
(on)zin v bepaalde diëten bij aandoeningen spijsverteringsstelsel?
o Op empirische basis toegepast (geen wetenschappelijk bewijs)
o Ongeschikt op lange termijn onvolwaardig
Nu: meer zinvolle voedings- en dieetadviezen bij maagziekten (wetenschappelijk
onderbouwd) – minder strikt
Doel
o Voorkomen dat patiënt eenzijdig voedingspatroon ontwikkelt
o Voorkomen van een slechte voedingstoestand (door schrik om te eten)
2.2 KAUW- EN SLIKPROBLEMEN
2.2.1 KENMERKEN
Kauwproblemen
Als er niet goed kan of mag gekauwd w
Slikproblemen
Moeilijk slikken problemen transport v voedsel vd mond naar slokdarm
Verslikken of aspiratie (voedsel in luchtpijp!)
Kan pijnlijk zijn
Slikangst (door gevoel dat eten niet zakt)
Gevolgen
Ondervoeding, dehydratatie en aspiratiepneumonie
2.2.2 ETIOLOGIE
Neurologische aandoeningen gepaard met aantasting vd motoriek en sensibiliteit vd
mond, larynx, farynx, oesofagus en lokale mechanishe stoornissen
o CVA, MS, ziekte v Parkinson, ziekte v Alzheimer
Pijn en psychische aandoeningen
Mechanische aandoeningen
o Extractie v tanden of kiezen
o Kaak- en oogoperatie
o Kaakfracturen
o Gebrekkige gebitsfunctie
o Slechte passende of niet gebruikte gebitsprothese
pag. 2
, o Tumoren in hoofd-halsgebied
o Ontstekingen in mond-, keelgebied (keelontsteking, radiotherapie)
o Verbranding mond-, keelholte (vloeistoffen)
Medicatie met anticholinerge werking (krampstillend) droge mond en bemoeilijk
bolusvorming
2.2.3 DIEETVOORSCHRIFT/ANAMNESE: RELEVANTE GEGEVENS
Zie pg 16
2.2.4 DOELSTELLINGEN
Verminderen of verbeteren vd symptomen (pijn, aspiratie en moeilijk slikken)
Handhaven of verbeteren vd voedingstoestand igv ondervoeding
2.2.5 DIEETKENMERKEN EN UITWERKING
Principes gezonde voeding + klachten vd patiënt
Kauwproblemen
o Aanpassen consistentie voeding, afh vd problemen en moeilijkheden
o Zachte voeding – halfvloeibare voeding – vloeibare voeding (klinisch!)
o Ernstige gevallen sondevoeding (bijvoeding) minder kans op tekorten
en verkleint druk op patiënt)
Pijnlijke mond
o Aanpassen vd pH, T° en smaak
o Erg zure vm en alcohol mijden, werken irriterend meer pijn
o Uitgesproken smaken mijden
o Warme maaltijden lauw serveren of vlak voor maaltijd op ijsblokje zuigen
o IJskoude dranken of gerechten werken verdovend
Verslikken
o Dun vloeibare dranken inbinden tot dikvloeibare drank gelatine of instant
verdikkingsmiddel (Nutilis), kan ook met babygranen, zachte broodkruimels,
melkpoeder, groente- en fruitpuree
Sommige verhogen energiedensiteit vd maaltijd
o Nadeel: klontervorming
o Homogene massa vormen!
Droge mond (door dehydratatie)
o Voldoende vocht voorzien elke maaltijd moet vochtig zijn
Geen droog beleg, saus gebruiken, voldoende drinken,…
Taai slijm
o Goede hydratatie!
o Zoete melkproducten zure oké
o Gewone melkproducten en chocolade mijden
pag. 3
, o Na melkproducten voldoende water drinken
o Slijm oplossende werking
Donker bier, ananas- en kiwisap (bromelaïne) en koolzuurhoudende
dranken
Energetische ondervoeding
o Energie- en eiwitverrijkt dieet
Aandachtspunten
Patiënt rechtop zitten + fixatie hoofd (minder verslikkingskans)
Goede mondhygiëne, mind spoelen (mondaandoeningen & cariës voorkomen)
Goede evaluatie/opvolging dieet
Principes gezonde voeding!
Multidisciplinaire samenwerking (logopedist)
2.3 GASTRO-OESOFAGALE REFLUX
2.3.1 KENMERKEN
Terugvloei v zure maaginhoud in slokdarm
o Gedeeltelijk verteerd voedsel, maagsap, gal en pancreassap
Klachten
o Pyrosis, zuur in mond, pijn door spasmen, brandend gevoel, misselijkheid en
braken
Complicaties
o Oesofagitis in onderste deel
Na tijdje fibrosering en stenosering (langzaam aan passageklachten)
Soms symptoomvrij
2.3.2 ETIOLOGIE
Hernia diafragmatica/hiatus hernia
Verhoogde intraluminale druk
o Obesitas, obstipatie, ascites, zwangerschap, te strakke kledij, zwaar tillen,
bukken
Slecht functioneren LES (verlaagde druk) voeding speelt een rol!
Druk op LES vanuit maag
o Zware en grote maaltijden, drinken v koolzuurhoudende dranken
2.3.3 DIEETVOORSCHRIFT/ANAMNESE: RELEVANTE GEGEVENS
Zie pg 20
pag. 4