I. BACK TO BASICS
Wat is DNA?
▪ Desoxyribonucleïnezuur
▪ Macromoleculen die de genetische code/ erfelijk
materiaal draagt (=blauwdruk)
o Dubbele streng
o Wordt aan elkaar gehouden door baseparen
▪ Genetische code = volgorde van base-paren (A, T, G, C)
▪ Kern DNA = DNA uit de celkern bij alle dierlijke en
plantaardige cellen
▪ Mitochondriaal DNA = DNA uit de mitochondria, enkel in
eicellen!
Eukaryoten Prokaryoten
Celkern + mitochondrium met DNA Geen kern
Geen DNA
Wel ander erfelijk materiaal
Sommige RNA-virussen hebben RNA
DNA → 2 strengen van nucleotiden → vorm van een dubbele helix
Erfelijk materiaal -> bepaalt door de volgorde/sequentie van de
nucleotiden
Gen = stukje DNA dat afgelezen en vertaald kan worden in een eiwit
Chromosoom = een enkel DNA molecuul dan kan bestaan uit een keten van miljoenen
nucleotiden
− DNA heeft zich georganiseerd in chromosomen
− DNA windt zich rond histonen
o Geven structuur aan chromosoom
o ‘Bolletjes’ eiwitten (parelsnoer)
− DNA kan zich oprollen en ontrollen
Genoom = verzameling van alle chromosomen samen
= volledige set DNA instructies
Locus = plaats die een gen inneemt op een
chromosoom → elk gen heeft een vaste plaats!
1
,Genetica samenvatting 2018-2019
Ontdekking van genen:
▪ Recente ontdekking → Watson en Crick in 1953 ontdekten DNA-structuur en rol van
baseparen
▪ Ontdekking van nu → 2018: volledig genoom van baktarwe is ontdekt
2 grote mysteries uit de biologie werden beantwoord:
Wat is de oorzaak van het verschil TUSSEN soorten?
Bv.: Dahlia en een roos
• Roos heeft op zijn chromosomen een gen dat codeert voor doorns
• Dahlia heeft helemaal geen gen dat codeert voor doorns
Wat is de oorzaak van het verschil BINNEN soorten?
Bv.: Rozen met doorns en doornloze rozen
• Beide hebben een gen voor het aanmaken van doorns
• Gen ligt op dezelfde plaats (locus) op het chromosoom, gen kan verschillende
vorm aannemen (allelen)
• Bij de soort MET doorns → gen codeert voor een eiwit dat ervoor zorgt dat de
stengel doorns draagt
• Bij de soort ZONDER doorns → gen codeert niet voor een eiwit dat doorns
aanmaakt
Wat doet DNA?
→ DNA geeft instructies om eiwitten te maken
o Eiwitten = werkpaarden van een organisme
o Eiwitten regelen hoe organisme eruit ziet, hoe het functioneert, etc.
o Eiwitten brengen de genen tot leven!!
o Eiwitten = opeenvolging van aminozuren
2
,Genetica samenvatting 2018-2019
Verschil eukaryoot – prokaryoot:
Eukaryoten Prokaryoten
Chromosomen in celkern (nucleus) Chromosomen in cytoplasma
Dieren, planten, schimmels Micro-organismen: bacteriën, virussen,
schimmels
Hebben een celkern Geen celkern
Chromosomen = draden DNA gewikkeld DNA is ringvorming
rond histonen
Hebben interne membranen met Alle moleculen liggen los in cytoplasma
compartimenten die eigen functie hebben verspreid, geen compartimenten
Chromosomen bij eukaryoten:
▪ Structuur afhankelijk van de fase van de cel
o Tijdens celgroei → lange draadvormige strengen zonder
structuur
o Tijdens celdeling → samengevouwen tot dikkere stokjes
▪ Typische vorm → enkel zichtbaar tijdens celdeling
o Bij begin/einde celdeling:
▪ DNA streng gecondenseerd
▪ Chromosoom krijgt typische vorm
➔ Centromeer = plaats waar chromosoom
samengeknepen is
➔ Telomeer = uiteinde van chromosoom
→ dicht op elkaar gepakt DNA, codeert niet
voor eiwitten, beschermt het overige DNA
o Tijdens celdeling:
▪ DNA dupliceren zich
▪ Er ontstaan 2 zuster chromatides
3
,Genetica samenvatting 2018-2019
▪ Identificatie van chromosomen:
o Grootte
o Bandenpatroon
▪ Zichtbaar bij kleuring met kleurstof
▪ G-kleuring
- lichte banden = lokalisatie van genen
- donkere banden = niet-coderend DNA
o Plaats van centromeer
▪ Metacentrisch = centromeer ligt centraal
▪ Submetacentrisch = centromeer niet centraal
• Korte arm = p-arm (petit)
• Lange arm = q-arm
▪ Acrocentrisch = centromeer ligt aan uiteinde
Aantal chromosomen:
Karyotypering = karyogram = chromosomenkaart van de
chromosomenparen
▪ Nummering loopt van groot naar klein
▪ Afwijkingen in vorm en aantal kunnen vastgesteld
worden
▪ Verschillende kleurstoffen laten andere banden zien
Aantal is specifiek voor elk organismen → staat altijd vast!
− Mens: 46
− Hond: 78
− Kat: 38
− Varken: 38
− Paard: 64
Geen verband tussen aantal en graad van ontwikkeling! (hoogste aantal chr. = 1260 bij
varen)
4
, Genetica samenvatting 2018-2019
Chromosoomparen: chromosomen in paren gegroepeerd
▪ 1 van moeder + 1 van vader
▪ Overeenkomstige chromosomen = HOMOLOGE chromosomen
o Bevatten dezelfde genen op dezelfde loci
o Dezelfde vorm, even lang, centromeer op zelfde plaats
▪ Chromosomenparen van de mens
o 22 homologe chromosomen = autosomen
▪ 1 paar geslachtschromosomen
• XX = vrouwelijk
• XY = mannelijk
▪ In lichaamscel komt elk gen 2x voor! (want homologe chromosomen)
N = aantal verschillende chromosomensets in een cel
Diploïd = 2N
− Chromosomen in paren
− Mens (2n = 46) → dus n = 23 chromosomenparen
Haploïd = N
− Elk chromosoom komt slechts 1 keer voor
− Geslachtscellen van eukaryoot = haploïd
− Cellen van meeste schimmels, algen, bacteriën → haploïd
− Werksterbijen en darren = haploïd
Polyploïd = 3N, 4N, …, 8N
− Zeldzaam bij dieren behalve zalm (= 4N)
− Commercieel gekweekte planten → vaak polyploïd
o Groter dan wilde variant
o Bv. Baktarwe = 6n
Wilde aardbei = 2n , commerciële aardbei = 8n
Bananen = 3n
− Planten met 3n, 5n of 7n → onvruchtbaar!
o Vermenigvuldiging via uitlopers
− Planten met 4n, 6n of 8n → vruchtbaar!
5
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur mirandaopstal. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
