I. INLEIDING
Biotechnologie = technologie gebaseerd op biologie
Klassieke biotechnologie Moderne biotechnologie
• Traditionele technieken • Rechtstreekse ingrijpen DNA
• Veredeling planten en dieren
- Genomics = genoomstudie = studie van de verzameling van
genen van organismen
- Transcriptomics = transcriptoomstudie: de mate waarin de
genen worden overgeschreven tot de mRNA-moleculen
- Proteomics = proteïneverzameling = in kaart brengen van
de proteïnen
Toepassingen:
• Geneeskunde = rode biotechnologie
o Biotechnologische geneesmiddelen en vaccins
o Inzicht in ziekten
o Insuline
▪ Transport glucose naar celmembraan
▪ Glucose omgezet in glycogeen
▪ Resterende overtollige glucose, omgezet in lichaamsvet
o Productie van erythropoïetine (EPO) in transgene zoogdiercellen
• Landbouw = groene biotechnologie
o GGO gewassen
o Herbicide resistentie
o Reden?
▪ Opbrengst van landbouwgewassen verhogen
▪ Schade door ongedierte voorkomen
▪ Impact van landbouw op milieu verminderen
o Bt mais → mais met specifiek proteïne tegen bepaald insect
• Voeding = witte biotechnologie
o Genetisch gemodificeerde organismen = organisme van niet-menselijke
oorsprong waarin het DNA veranderd is op een wijze die niet van nature is
• Industrie = witte biotechnologie
o Waspoeders, papier
1
,Biotechnologie samenvatting 2018-2019
II. GENETISCH MATERIAAL
− DNA = DesoxyRibonucleïnic Acid = desoxyribonucleïnezuur
= polynucleotide
− Cellen
− Chromosomen
o Bij mens: 46 chromosomen (23 paar) +
1 paar geslachtschromosomen
− Opgebouwd uit genen → coderend voor
eiwitten
− DNA heeft 2 functies:
o Eiwitsynthese
o (Zelf)replicatie
▪ Bij fouten in celdeling → afwijkend aantal chromosomen in cellen
o Trisomie
o Monosomie
▪ Dubbele helix = aaneenschakeling van nucleotiden
= organische stikstofbase + pentosesuiker = desoxyribose + P-groep
Purine-base
A=T
o Adenine GC
o Guanine ➔ Verbonden door H-bruggen
Pyrimidine-base
o Cytosine
o Thymine
o Uracil bij RNA
5’ einde = fosfaatgroep
3’ einde = suiker
2
,Biotechnologie samenvatting 2018-2019
DNA-replicatie:
= verdubbeling van DNA → om te verdelen over de dochtercellen
− Replicatiestartpunt = origin
− Verbreken van dubbele helix = denaturatie → door enzym helicase
− Stabilisatie door enkelstrengig bindingsproteïnen
− Topoïsomerase: relaxatie van supercoiled DNA
− Eigenlijke replicatie via DNA-polymerase
Leading strand Lagging strand
Start: klein stukje RNA (= primer) door Start: primer voor elk fragment
enzym primase
DNA-polymerase III → continu groeiend Okazaki fragmenten → groeit niet
DNA continu
DNA-polymerase I: DNA polymerase I:
RNA primer → DNA RNA primer → exonuclease → DNA
Groeirichting: 5’ – 3’ Groeirichting 3’ – 5’
Maar Okazaki groeit van 5’ – 3’
Ligase bindt 2 strengen aan elkaar Ligase bindt 2 strengen aan elkaar
Eiwitsynthese:
3
,Biotechnologie samenvatting 2018-2019
DNA – Transcriptie:
Intron = stukje DNA dat niet codeert
− DNA naar mRNA
voor een eiwit
− Transcriptie: RNA-polymerase
− Begint met startcodon Exon = stukje DNA dat codeert voor een
− Deel van de helix wordt ontwonden eiwit
Codon= 3 opeenvolgende nucleotide,
codeert voor 1 AZ
1. Ontdubbeling van de strengen
2. RNA-polymerase
▪ Synthese mRNA
▪ Complementair met template DNA
RNA-transcriptie stopt wanneer termination site = stopcodon is bereikt
Bij eukaryoten: splicing = verwijderen van introns
Verschil DNA en RNA:
DNA RNA
Suiker = desoxyribose Suiker = ribose
Thymine Uracil i.p.v. thymine
Dubbele streng Enkele streng
Bestaat uit duizenden nucleotiden Bestaat maar uit honderden nucleotiden
Lange levensduur Korte levensduur
Geen H-bruggen met andere RNA-
moleculen
RNA:
• mRNA = messenger RNA: enkelstrengige keten, complementair met deel van het
DNA van actief gen
• tRNA = transfer-RNA: specifiek klaverblad-vormige molecule
o Aan ene uiteinde: anti-codon
o Aan andere uiteinde: aanhechtingsplaats voor AZ
• rRNA = ribosomaal RNA: belang bij samenbrengen van mRNA en tRNA op ribosomen
4
,Biotechnologie samenvatting 2018-2019
DNA-translatie:
• mRNA is een kopie van een deel van het DNA
• Migreert via cytoplasma naar het ribosoom en brengt genetische code over
o Ribosomen → Op RER
→ Vrij in cytoplasma
→ 2 delen (groot en klein deel)
• Startcodon = AUG
• Stopcodon = UAA, UAG, UGA
• tRNA
o Transport van AZ naar het ribosoom
o Triplet (anti-codon) bindt aan overeenkomstig codon mRNA
o Iedere tRNA molecule → 1 AZ
• Peptidyl-tranferase = enzym dat AZ aan elkaar koppelt
• Initiatie, elongatie, terminatie
5
, Biotechnologie samenvatting 2018-2019
Verschillende stappen translatie:
− mRNA door het ribosoom afgelezen
− tRNA voert aminozuren aan
− anti-codon van tRNA koppelt aan triplet (codon) van mRNA
− aminozuren aan elkaar gekoppeld via peptidyl-transferase
− start vanaf triplet AUG
− stopt bij codon UAA, UGA, UAG
DNA bij prokaryoten:
− Geen kernomhulsel
− DNA vrij, centraal in cytoplasma
− Nucleoïde = 1 enkel cirkelvormige DNA
o Geen eiwit
o Geen 5’ en 3’ uiteinde
− Plasmide = klein circulair DNA
o Enkele genen
o Onafhankelijke replicatie
o Vaak resistentie-genen
6
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur mirandaopstal. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €3,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
