Dissertation
volledige uitwerking van de schrijf- en onderzoeksseminarie sociale problemen waarvoor ik 19/20 kreeg
- Établissement
- Katholieke Hogeschool VIVES (VIVES)
alle gevraagde aspecten m.b.t. de taak werden uitvoerig uitgewerkt
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
ARMOEDE IN HET ONDERWIJS:(HOE) BEÏNVLOEDT ARMOEDE HET SCHOOLTRAJECT
IN BELGIË?
Schrijf - en onderzoeksseminarie sociale problemen
Sandy Donck
Student Maatschappelijk werk
BASW in AO
Vives Hogeschool
Academiejaar 2023 - 2024
Docent Kris Dekeyzer
Sandy Donck Schrijf- en onderzoeksseminarie 1
,INHOUDSOPGAVE
HET SEMINARIEWERK
1. Inleiding 3
2. Onderzoeksmethode en verantwoording 5
3. Armoede en sociale uitslui ng 6
3.1 De ni e 6
3.2 Risicofactoren armoede en sociale uitslui ng 6
3.3 Armoede(risico) in België : cijfers 7
3.4 Armoede en sociale uitslui ng, een sociaal of maatschappelijk probleem? 9
4. Armoede in het onderwijs 9
4.1 Omschrijving en signalen 9
4.2 (Re)ac es op microniveau 10
4.3 (Re)ac es op mesoniveau 12
4.4 (Re)ac es op macroniveau 13
4.5 Erkenning van dit sociaal probleem 14
5. De resultaten van het onderzoek 16
5.1 Resultaten enquête 1 16
5.2 Resultaten enquête 2 25
6. Besluit 33
LITERATUUR- EN BRONNENLIJST 34
BIJLAGE 1: HET TEKST- EN ONDERZOEKSPLAN 37
1. De kwes e 37
2. Het tekstplan 38
3. Het onderzoeksplan 42
BIJLAGE 2: ENQUÊTE 1 44
ENQUÊTE 2 46
BIJLAGE 3: Turni n 48
Sandy Donck Schrijf- en onderzoeksseminarie 2
ti fi tititi ti ti ti
, HET SEMINARIEWERK
1. INLEIDING
Onrecht bij kinderen raakt bij mij steeds een gevoelige snaar. Kinderen kunnen immers niet kiezen waar
hun wiegje terecht komt of zelf opkomen voor hun rechten wanneer deze worden geschonden en dat
maakt hen zeer kwetsbaar. Deze betrokkenheid kwam wellicht tot stand door persoonlijke ervaringen
jdens mijn kinderjaren: ik was 5 jaar toen mijn ouders scheidden. Vanuit rela oneel standpunt een
verstandige beslissing maar voor mijn moeder, die 19 jaar was toen ze trouwde en geen diploma of de ige
opleiding had genoten, een zware nanciële noot om te kraken. Mijn broer (toen 8 jaar oud) en ikzelf
werden toegewezen aan mijn moeder. Dat was in de jaren tach g een eviden e: kinderen horen van
nature bij de mama en zo geschiedde. De nanciële gevolgen van de scheiding veroorzaakten echter ook
psychische problemen en resulteerden vervolgens in een alcoholverslaving. Het moet gezegd: het
schoolwerk was het minste van onze zorgen. Er kwamen geen fatsoenlijke en gezonde maal jden op tafel,
kledij werd heel lang gedragen, vrienden uitnodigen thuis was een utopie, wij hadden onvoldoende
schoolmateriaal en geen ets of hobby. De slechte schoolresultaten waren een verlengde van deze
ongezonde situa e en bijgevolg adviseerde het PMS (het huidige CLB) een technische rich ng aan, het
genre ‘snit en naad’ en dit terwijl ik onvoldoendes had voor de technische vakken. De achterliggende
problema ek van mijn slechte resultaten kwam nooit ter sprake, laat staan dat er structurele oplossingen
werden gezocht. Maar ik had de luxe om nog een papa te hebben die het nancieel wél goed had. Met
zijn hulp heb ik via gerechtelijke weg, uiteindelijk weggegaan bij mijn mama en bij mijn papa gaan wonen.
Ik was toen 16 jaar. Al vlug opteerde ik voor een internaat zodat ik mij volledig kon toeleggen op mijn
studies want ik had veel werk in te halen. Na mijn eerste bacheloropleiding ben ik 22 jaar werkzaam
geweest in de drukke maar boeiende reissector. Na ‘Corona' heb ik het drukke, commerciële circuit
vaarwel gezegd en volg ik nu mijn 2de passie. Ik hoop ondertussen binnen een 2-tal jaren af te studeren en
mij toe te leggen op degenen die niet zoveel geluk hebben. Want wat als? Wat als ik die op e niet had
gehad? Wat als mijn papa ook kansarm of verslaafd was geweest? Was ik dan toch in een technische
rich ng terecht gekomen of was ik na het secundair gestopt met school en gaan werken? Wellicht is het
een én/én- verhaal: geluk hebben maar ook doorze en en kansen grijpen. Maar toch ben ik ervan
overtuigd dat veel kinderen hun ware poten eel niet kunnen benu en, door de moeilijke situa e waarin
men opgroeit en de beperkte keuzes die men hierdoor hee . Dit wil ik dan ook met deze paper proberen
aan te tonen.
Dat armoede zich over verschillende levensdomeinen uitstrekt, kan ik zeker beamen. Armoede schendt
hierbij menig belangrijke grondrechten. Ar kel 25 uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
(Unicef, z.d.) zet alvast de toon: “Eenieder hee recht op een levensstandaard die hoog genoeg is voor de
gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin, waaronder inbegrepen voeding, kleding, huisves ging
en geneeskundige verzorging en de noodzakelijke sociale diensten, alsmede het recht op voorziening in
geval van werkloosheid, ziekte, invaliditeit, overlijden van de echtgenoot, ouderdom of een ander gemis
Sandy Donck Schrijf- en onderzoeksseminarie 3
ti ti ti ti fi fi tifiti ft tt ft tt
ti fi ti ti titi ti ti tift
, aan bestaansmiddelen, ontstaan ten gevolge van omstandigheden ona ankelijk van zijn wil. Moeder en
kind hebben recht op bijzondere zorg en bijstand. Alle kinderen, al dan niet we g, zullen dezelfde sociale
bescherming genieten."
Wie in armoede lee , lijdt vaak honger, hee geen de ige of gezonde woonst ter beschikking of kan geen
arts, specialist of psycholoog consulteren wanneer dit nodig is. Dit is een schending van het basisrecht op
voeding, huisves ging en geneeskundige verzorging. Personen dit recht ontzeggen, kan volgens mij gezien
worden als een vorm van foltering, of van een wrede en onmenselijke behandeling. Dit is een schending
van ar kel 5 uit het UVRM.
Een bijkomend gegeven is dat kinderen en jongeren die opgroeien in armoede meestal ook geconfronteerd
worden met een problema sche thuis- en/of leefsitua e waarbij nog andere mensenrechten geschonden
worden. Ouders kunnen dan vaak niet de opleiding betalen die dochter- of zoonlief wil volgen. Denk maar
eens aan een koksopleiding die een grote investering vergt in schoolmateriaal. Dit kan gezien worden als
een schending van ar kel 26 met name het recht op vrije keuze van opvoeding en onderwijs.
Maar wat als jongeren de opleiding niet kunnen genieten die men ini eel ambieert? Hoe zit dat dan met
het recht op vrije keuze van beroep (ar kel 23) wanneer men genoodzaakt wordt om uit een limita eve lijst
van opleidingen te kiezen en men later op de arbeidsmarkt terecht komt?
Uiteindelijk kom ik tot de conclusie dat ook ar kel 1 en 2 van de Universele Verklaring van de Rechten van
de Mens onder vuur komen te liggen: hoe kan je spreken van vrijheid en gelijkheid in rechten als je op jonge
lee ijd al geconfronteerd wordt met dergelijke keuzebeperkingen omwille van je maatschappelijke a omst
of andere (sociale) status?
Armoede raakt dus kinderen en volwassenen op meerdere domeinen, ook op vlak van het onderwijs. Met
mijn paper wens ik te onderzoeken of armoede het schooltraject beïnvloedt en zo ja, op welke manier dat
dan gebeurd. Worden de studies bijvoorbeeld ingekort, wordt er een andere, lagere opleidingskeuze
gemaakt of wordt er helemaal niet verder gestudeerd? Krijgt men wel dezelfde onderwijskansen? Na een
stukje theorie over wat armoede en sociale uitslui ng nu concreet betekent, volgt recent cijfermateriaal
over deze kwes e. Vervolgens wordt dieper ingegaan op wat armoede in het onderwijs betekent. Welke
signalen zijn er? Hoe gaan leerkrachten en scholengemeenschappen hiermee om en nog belangrijker,
welke ac es zijn wenselijk? Hierbij worden de (re)ac es op micro-, meso- als macroniveau kort toegelicht.
Ik sta ook even s l bij de vraag of dit sociaal probleem voldoende erkenning krijgt. In het laatste deel van
het seminariewerk komt het eigenlijke onderzoek aan bod met de verkregen resultaten. Hierbij wordt niet
alleen de (ex)leerlingen en studenten bevraagd maar ook het onderwijzend en ondersteunend
onderwijspersoneel. Tot slot zal er aan de hand van deze resultaten een besluit genomen worden over de
vraag of armoede binnen het gezin het schooltraject al dan niet beïnvloedt en zo ja, op welke manier dat
dan gebeurd.
Sandy Donck Schrijf- en onderzoeksseminarie 4
ft ti ti
tititi ftti ti ti ft ti titiftti ti fh tti ti fk
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur sandydonck. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €8,96. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
79271 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans