Sociologie
Hoofdstuk 1: De eigen aard van de samenleving
Wat bestudeert de sociologie?
Sociologie = “samenlevingskunde”
Sociologen interesse in:
1. Hoe leven mensen samen in allerhande sociale verbanden?
2. Wat zijn de kenmerken van die samenlevingsverbanden?
3. Door welke wetmatigheden worden ze gestuurd?
• Sociale interactie en handelen binnen samenleving
• Quote: verwijst naar wederzijdse beïnvloeding, internationale structuur, Martin Luther King
is een socioloog.
1 Het dagelijkse leven door de bril van een socioloog
Dagelijkse waarnemingen geven niet altijd de werkelijkheid weer
Een sociologische bril nodig of sociologische röntgentoestel:
Structuur + betekenis geven van wat we zien/ de zichtbare werkelijkheid
Sociologische verbeelding: Is het bewustzijn dat onze individuele ervarings- en
belevingswereld verband houdt met de bredere samenleving (Mills, 1959)
Specifieke manier kijken socialisme verbeelding Mills
Dieper graven, mensen echt begrijpen in een context
Sociologie gaat je een bril aangeven om voorbij het individuele niveau te kijken
Sociologie bestaat uit drie componenten:
, Individuele gevallen, die niet los zien van geheel, wat geheel van sociale
organisatie
- Geschiedenis Leert ons hoe een samenleving tot stand kwam en hoe ze
verandert. Samenleving heel dynamisch. Historische revolutie, proces,
Sociale structuren industriële revolutie. We moeten het verleden kennen om te begrijpen
bepalen biografieën van wat er vandaag gebeurt.
mensen, die sociale
structuren zijn echter
- Biografie Alle keuzes die iemand maakt in zijn leven. bv: kinderen of
het resultaat van een
historisch proces. niet, welke studiekeuze. Betreft gebeurtenissen in ons persoonlijk leven
die ons hebben gemaakt tot wie we zijn als sociaal wezen.
- Sociale structuur Gaat over de instituties ( politiek, de kerk, scholen)
die ons leven bepalen. Hoe ze vandaag onze samenleving organiseren.
Studeren
Vandaag de mogelijkheid om te studeren, te maken door gebeurtenissen uit het verleden. Bv
snelle technologische vooruitgang, de arbeidsmarkt, democratisch onderwijs.
Breder sociaal systeem, hierdoor kunnen we verder studeren
Historische bril opzetten om door de gebeurtenissen te kijken van de geschiedenis.
Kennis staat centraal, net zoals levenslang studeren.
Waarom voor 55+ uitdaging als ze zonder werk vallen om terug aan werk te geraken?
Vroeger: logische stap om na het secundair te beginnen werken.
Nu: ( door snelle technologische verandering) hogere verwachtingen, arbeidsmarkt
moeilijker.
Vroeger logische keuzen, sociale structuur toen anders dan nu.
Over eten en drinken
Basisbehoeften, maar waarom niet individuele keuze, waarom linken aan sociale context?
Hoe mensen omgaan met voedsel en drank, is ingebed in de sociale en culturele context.
Bv: bepaalde etnische gemeenschap waarin je geboren bent.
lid van de jeugdbeweging, als deze zich inzet voor klimaatstrijd, wordt je vanuit je sociale
klasse aangetrokken om minder vlees te eten.
De individuele keuzes niet zo individueel, gekoppeld met een breder geheel.
Eten via de keuken door sociale context.
Ook binnen eenzelfde samenleving treffen we verschillen aan.
Historische context: kookboeken hoe we omgingen met kookboeken in de jaren 50 en nu
is verandert. Vroeger: werken rond vergreten groenten. Nu: meer invloed van de
wereldkeuken.
Over sport
, Statussymbool: Een teken dat niet functioneel wordt gebruikt (zoals het uniform van een
politieagent), maar als verwijzing naar rijkdom, macht, prestige.
Hoe je je vrije tijd invult is niet zo individueel, te maken met in welke wieg je geboren wordt.
Jongeren met een hogere sociale status, uit geprivilegieerde gezinnen: zeilen , roeien ,
surfen, skiën, golven,..
Hogere sporten drukken waarden als distance en finesse uit. Afstandelijkheid uiten. Bv.
golfstick, hockeystick.
Jongeren met ene lagere status: voetbal, gevechtsporten, voetbal,..
Geen afstandelijkheid, lijf- aan lijfgevechten.
Vroeger: hogere status tonen door dure horloges, auto’s,..
Nu: niet altijd materieel meer je rijkdom tonen, bv meer door sporten je status tonen.
Over lifestyle
Hoe individueel is je lifestyle? Amper/niet, je wordt beïnvloed.
Niet wat men is, maar wat men lijkt, is belangrijk. Zo wordt de buitenkant van de mens
sociaal vormgegeven.
Kijken wat trendy is, sociale media, lifestylemagazines, mode, cosmetica,…
Rijkdom tonen
Vroeger: Gouden lepels bij het bestek aan tafel
Nu: niet meer met materiële, luxueuze dingen maar door ervaringen te delen, visie, milieu
bewust denken, doelen steunen, groene sapjes drinken, met de toekomst bezig zijn, yoga,..
Besluit: nu een andere manier om je hogere status te tonen.
Over liefde
In realiteit niet zo een vrije keuze. Verliefdheid mag blind zijn, partnerkeuze veel minder.
Gelinkt met je sociale status, relaties, contacten,..
Huwen: mensen huwen binnen hetzelfde sociale milieu (religieuze overtuiging, etnische
herkomst, opleiding)
Waarom? Veel gemeenschappelijk, veel gelijkenissen, minder risico op conflicten, sociale
druk door familie, vrienden.
Contingent maar niet arbitrair? EXAMEN
“Alles is contingent, maar niet arbitrair” (Elchardus, Spruyt en Vanroelen, 2014)
Contingent = alles had anders kunnen zijn dan het nu is.
Toch is ons leven NIET arbitrair, willekeurig of louter toevallig. Het is niet omdat een bepaald
gebruik anders had kunnen zijn dat er geen goede reden bestaat waarom het nu zo is.
De socioloog gaat kijken naar deze ‘format’ van samenleven - niet los van het verleden.
Waarom zulke structuur? Er zijn redenen dat dit zo gebeurt is door gebeurtenissen.
Historische plaat bekijken.
Contingent is evenwel niet hetzelfde als arbitrair.
, 2 Niemand is een eiland – zeker niet in tijden van corona
Corona: interessant voor sociologen, samenleving helemaal dooreen geschud.
Niemand is een eiland = niemand kan zonder elkaar
Dit is duidelijk geworden tijdens corona.
We zoeken zelfs in crisismomenten met elkaar contact, door sociale media, wandelen,..
We hebben elkaar nodig, de samenleving heeft ons nodig, kwetsbare personen
ondersteunen, gezondheidszorg ook moeten kunnen verder bestaan.
Wederkerigheid met de samenleving
(Toenemende) ongelijkheid en armoede
Men dacht minder ongelijkheid door corona, maar dit is niet zo, is net groter geworden.
Sommige mensen meer kans op corona, sommige breuklijnen kwamen naar boven.
Beroep: laagbetaalde sectoren, schoonmaak- of voedsel- of bezorgdienstensectoren komen
meer in contact met personen en lopen daardoor meer kan op.
Woonplaats: kleine ruimte leidt tot meer kans op besmetting
Buurt waar je woont
Lage socio-economische status: meer kans op besmetting wonen in slechtere
omstandigheden met meer mensen dicht bij elkaar in achtergestelde buurten
Zijn ‘bubbels’ ook netwerken?
Belang van sociale contacten, interactie en communicatie Sociaal handelen,
…. communiceren , knipogen = interactie interactie en
communicatie
Inhoudelijk delen van verhalen = communicatie
“blijf in uw kot” : niet elk ‘kot’ is een kot. Ene persoon een luxueus kot andere persoon een
eenvoudig en niet comfortabel kot.
Dramatische gevolgen fysieke isolatie woon- zorgcentra, ouderen alleen eenzaam sterven
of vooral verder aftakelen.
Over het belang van draagvlak: twijfelaars en antivaxers.
