Hoofdstuk 7: Bevolking: kenmerken, structuur
en evolutie
1. Demografie: What’s in a name?
1.1 Basisbegrippen
Demografie: De wetenschappelijke studie van de oorzaken en gevolgen van de omvang, de
samenstelling, de spreiding en de groei van de bevolking.
Hierin spelen drie factoren een belangrijke rol: geboorte, sterfte en migratie
KENMERKEN:
Zowel inter- als transdisciplinair
Bestudeert de demografische structuur: Verdeling van de bevolking naar kenmerken zoals
geslacht, leeftijd, nationaliteit en burgerlijke staat. Maar ook sociologische getinte variabelen als
socio-economische kenmerken en socio-culturele kenmerken.
Hiernaast ook demografische processen: m.a.w. de dynamiek van een bevolking via het in kaart
brengen van demografische gebeurtenissen (=events).
Zowel met grote eenheden (wereld, landen en regio’s) als kleine eenheden (individuen, koppels)
Begint met tellen: -Aantallen zeggen weinig op zich, ze moeten gezien worden in verhouding tot
een risicobevolking.
=>Risicobevolking: De totale verzameling van mensen die het risico lopen een bepaalde
gebeurtenis mee te maken (huwen, zwanger worden, verhuizen, …).
-Aandeel: is de verhouding van een subgroep en opzichte van het totaal.
Bronnen: -Rijksregister: Informatiesysteem at continu alle demografische gebeurtenissen
registreert.
-Volkstelling: Een telling van de omvang en van allerlei kenmerken van een bevolking.
Deze zijn universeel en simultaan. De informatiegaring wordt periodisch
herhaald.
-Parochieregister: Een continu registratiesysteem dat doopsels, kerkelijke
huwelijkssluitingen en kerkelijke begrafenissen bijhoudt.
Periode-analyse (=transversale analyse): het analyseren van demografische periodematen.
=>Periodemaat: Meet demografische gebeurtenissen in de bevolking in een bepaalde
tijdsperiode. Men bekijkt een bevolkingsproces cross-sectioneel.
Cohorte-analyse (=longitudinale analyse): Analyse waarbij het gedrag van een cohorte doorheen
de tijd gevolgd wordt.
=>Cohorte: Een groep mensen die een demografische gebeurtenis meemaken in een bepaald
tijdsinterval. (Bv. migratiecohorte, huwelijkscohortes, …)
Stand statistiek: Geeft informatie over de omvangen de samenstelling van de bevolking van een
bepaalde regio op een bepaald moment. (Bv. Volkstelling, rijksregister)
Lopende statistiek: Meet alle demografische gebeurtenissen gedurende een bepaalde periode in
, een bepaalde regio.
1.2 Het belang van de demografie voor de sociologie
Demografie heeft een invloed op de maatschappelijke organisatie.
Echo-effecten: Bepaalde gebeurtenissen van vroeger met effecten op het hier en nu.
Verschil demografen – sociologen:
Demografen: Bestuderen populaties
Sociologen: Bestuderen sociale systemen
Maar sociale systemen kunnen niet bestaan zonder mensen, net zoals populaties niet werken zonder
onderliggende sociale verhoudingen en mechanismen.
2. Structuur van de bevolking
2.1 Omvang van de bevolking
Bevolking / populatie: Is een afgebakende verzameling eenheden die aan een bepaald criterium
voldoen. Deze kan gebeuren op: -Regionale basis (bv. inwoners stad Antwerpen)
-Temporele basis (bv. inwoners anno 2014)
Wettelijke versus feitelijke bevolking!
Demografische groei: geboorte, sterfte en migratie.
Natuurlijke groei: De toename of de vermindering van de bevolking als gevolg van het verschil tussen
het aantal geboorten en het aantal sterfgevallen in een bepaalde periode.
Migratoire groei: De toename of de vermindering van de bevolking als gevolg van het verschil tussen
het aantal immigranten en het aantal emigranten in een bepaalde periode.
Nulgroei: De situatie dat de bevolkingsomvang van een land niet verandert. Dit is zo wanneer het
aantal geboorte en het aantal sterfte ongeveer gelijk zijn en waar het migratiesaldo ongeveer
nul is.
Stabiele bevolking: Een bevolking waarin de leeftijd-geslachtverhouding en de groeiratio niet
veranderen over de tijd.
=>Stationaire bevolking: Een stabiele bevolking met nulgroei.
Momentum van bevolkingsgroei: De tendens dat veranderingen inzake bevolkingsgroei achterlopen
op vroegere veranderingen inzake geboorte en sterfte.
Leeftijdsstructuur!
Bevolkingsspreiding: De manier waarop de leden v/e bevolking fysiek verspreid zijn over een regio.
Bevolkingsdichtheid: De maat van spreiding, aantal inwoners per km².
Theorie van Malthus, p181
2.2 Geslacht
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur Psychologie123. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,49. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
