Praktisch
Resultaat: 50/50 HOC & WPO (in totaal slagen, niet op elk onderdeel)
Examen HOC: meerkeuze met hogere secuur (13 om te slagen)
Parkinsonische stoornissen
1. Hersengebieden en functies
(Dys)functies frontale kwab
Motoriek -> verlies grove en fijn-motorische skills
Spraak -> motorische afasie (Broca)
Geheugen -> geheugenverlies
Empathie -> gebrek aan empathie, zelfgerichtheid
Motivatie -> motivatieverlies en apathie
Aandacht -> aandachtstoornissen
Executieve functies -> desorganisatie in cognitie en gedrag, desinhibitie
Persoonlijkheid -> persoonlijkheidsveranderingen
(Dys)functies pariëtale kwab
Visueel -> optische ataxie (onvermogen om te reiken naar voorwerpen)
Somatosensorisch -> doffe, tintelende, brandende… gevoelens
Proprioceptief -> proprioceptieverlies, balansstoornissen
Navigatie en spatiële oriëntatie -> spatieel hemi-neglect
(Dys)functies temporele kwab
Auditieve verwerking -> gehoorstoornissen
Taalbegrip -> sensorische afasie (Wernicke)
Geheugen -> geheugenverlies
Gezichtsherkenning -> prosopagnosie (onvermogen om gezichten te herkennen)
Emotionele regulatie -> veranderingen in emotioneel gedrag
Aandacht -> aandachtstoornissen
(Dys)functies occipitale kwab
1
,Visuele verwerking -> (partieel) visusverlies, alexie (onvermogen om te lezen)
Visuospatiële verwerking -> balansproblematiek
Afstand en diepte perceptie -> veranderingen in diepteperceptie
Kleurherkenning -> kleuragnosie
Objectherkenning -> visuele agnosie (onvermogen om objecten te herkennen)
Gezichtsherkenning -> prosopagnosie
(Dys)functies hersenstam
Ademhaling -> stoornissen respiratoir ritme
Bloeddruk -> hypertensie
Hartritme -> hartritmestoornissen
Balans en coördinatie -> balansproblemen, duizeligheid
Reflexen -> hoest-, slik-, kokhals-, braakreflex
Slaap-waak -> insomnie en andere slaapstoornissen
(Dys)functies cerebellum
Balans en coördinatie -> ataxie (ongecoördineerde bewegingen)
Motorisch leren -> stoornissen in motorisch leren
Oogbewegingen -> nystagmus (ongecoördineerde oogbewegingen)
Spraak -> dysarthrie (articulatiestoornissen), dysphagie (slikstoornissen)
Executieve functies -> executieve dysfuncties
Aandacht -> aandachtstoornissen
Taal -> taalstoornissen
(Dys)functies basale ganglia
Motorische controle -> dystonie, tremor…
Motorisch en procedureel leren -> stoornissen in motorisch leren
Executieve functies -> executieve dysfuncties
Beloningssysteem en gewoontes -> verslavingen, OCD
Emotionele processen -> emotionele herkenning en expressie
2
,Basale ganglia is sterk geconnecteerde met andere hersengebieden waardoor groot spectrum van
stoornissen
2. Parkinson’s disease (PD)
James Parkinson beschreef PD als eerste (1817)
-> focus op motorische symptomen
-> intellect = unafflicted (cognitieve status blijft onaangetast)
Jaren 1980: niet-motorische symptomen worden onderzocht
vandaag: cognitieve veranderingen in PD erkend in klinische prakrijk, maar nog steeds onderschat en
onderbehandeld
Parkinson = neurodegeneratieve, progressieve ziekte gekenmerkt door typische motorische
symptomen, cognitieve stoornissen en neurologische gedragsafwijkingen
-> eerste verschijnselen: vanaf 50 à 60 jaar
-> prevalentie: 300 cases per 100.000
-> man/vrouw ratio: 1.5/1
-> overleving: 10 jaar (hetzelfde als bij gezonde mensen)
-> oorzaken: onbekend (idiopatisch)
-> diagnose: klinisch
Pathofysiologie
Karakteristieke kenmerken:
- Verlies van dopaminerge neuronen in de substantia nigra
-> eerst degeneratie in specifieke regio’s, later progressief meer wijdverspreid verlies
-> geen algemene macroscopische breinatrofie (in tegenstelling tot Alzheimer)
- Wijdverspreide accumulatie van α-synucleïde (lewy bodies) in neuronen
Anatomie basale ganglia
5 onderling verbonden sub-corticale nuclei: nucleus caudatus, putamen, globus pallidus, nucleus
subthalamicus, substantia nigra
Connectiviteit basale ganglia
3
, Input nuclei van de BG: nucleus caudatus, putamen, subthalamic nucleus (ontvangen info)
Output nuclei van de BG: globus pallidus, substantia nigra (versturen info)
Corticaal gebied -> input nuclei -> output nuclei -> thalamus (schakelstation)
Wanneer info van een frontaal gebied (cortex) naar het striatum gaat = frontostriataal netwerk
Evolutionaire interpretatie frontostriataal netwerk
Organismen hebben 2 systemen nodig voor gedragscontrole:
- Routineuze response op gekende stimuli uit de omgeving: pre-geprogrammeerd gedrag, stimulus-
based, procedureel, automatisch -> basale ganglia (bv. wandelen)
- Reflectief, probleem-oplossend gedrag in nieuwe situaties -> frontale cortex (bv. leren autorijden)
Deze 2 systemen zijn geïntegreerd in het frontostriataal netwerk
Circuits frontostriataal netwerk
Basale ganglia (aangetast bij Parkinson) is betrokken bij
meerdere neurale circuits
Parkinson is dus niet enkel een motorische
aandoening, maar brengt ook cognitieve en affectieve
problemen met zich mee
Motorische symptomen – rigiditeit
Rigiditeit (stijfheid van spieren) ≠ spasticiteit
-> spasticiteit: meer weerstand in 1 richting dan in de andere, snelheids-afhankelijk (opvallender bij
snelle bewegingen), lidmaat is zwak
-> rigiditeit: zelfde weerstand in alle richtingen, niet snelheids-afhankelijk (varieert niet naargelang
bewegingssnelheid), lidmaat is niet zwak
Loden pijp rigiditeit: relatief uniforme rigiditeit in zowel agonisten als antagonisten
Tandrad rigiditeit: blijft regelmatig ‘haperen’ = rigidity + tremor (schokkerige bewegingen)
4
