NIEUWS & JOURNALISTIEK
DEEL 1 – INLEIDING
LES 1 – Nieuwsgebruik
Inleiding
”Kranten (bundel van het
belangrijkste nieuws) zullen
blijven bestaan, alleen de drager
zal misschien veranderen.”
Journalisten kiezen wat er in het
nieuws wordt gebracht adhv
criteria zoals bv. de geografische
context, de voorkeur van de
lezer, lezerspubliek …
Nieuwsgebruikers verschuiven naar andere platformen. Het startpunt is
niet meer bij een krant of een site, maar bij bv. sociale media. Elk platform
heeft zijn eigen publiek en op maat van dat publiek gaan ze nieuws
selecteren.
v Bv. nws.nws.nws.: alternatief platform van het vrt nieuws op
Instagram met als doelpubliek jongeren dus andere
selectie(criteria) van nieuws
v Bv. TikTok: platform met vooral beelden/video’s ipv tekst nieuws
gaan selecteren adhv beelden
Imec Digimter Reuters Institute Nieuwsgebruik.be
§ Jaarlijkse Digital News § Gebaseerd op
survey bij Report de Belgische
panel van ca. § Jaarlijkse data uit het
2000 survey in 40 Digital News
Vlamingen landen Report
(15+) wereldwijd § Gecoördineerd
§ Uitgevoerd § Gecoördineerd door
1 door door Reuters onderzoeksgro
onderzoeksgro Institute for ep SMIT-VUB
the Study of
Journalism,
University of
,Als het gaat over nieuws en journalistiek, gaat het vooral over wat er zich
afspeelt op de nieuwssites, televisie, radio en krant en niet op sociale
media. Dat laatste wordt vaak gezien als content creatie en niet als
journalistiek. Het overlapt natuurlijk wel voor een deel met wat je te zien
krijgt in de klassieke media.
= discussie vandaag de dag
Crossmediaal en mobiel nieuwsgebruik
Nieuwsconsumptie in 3 lagen:
LAAG 1: nieuws via klassieke media
De meeste mensen volgen het nieuws nog steeds via de klassieke
kanalen.
Hoe ouder de bevolking, hoe belangrijker die laag is. Bij geen enkele
leeftijdscategorie is deze laag verdwenen.
TV-nieuws (en radio), krant (papier digitaal)
LAAG 2: online nieuws
Nieuwssites & -apps belangrijkste in 2018, vandaag is dat search
door toenemend belang van laag 3: wanneer ze iets gezien hebben
op sociale media waarover ze meer willen weten gaan ze research
hierover doen
Nieuwssites, nieuwsapps, search (Google)
LAAG 3: nieuws via sociale media
Derde laag steeds meer centraal in en ‘vertrekpunt’ (gateway) van
nieuwsgebruik
Facebook, Instagram, TikTok, X, YouTube, … & messaging apps
(bv. WhatsApp)
De meeste mensen combineren en voegen nieuws samen uit de
verschillende lagen impact van polarisatie daalt hierdoor (weinig
mensen volgen alleen het nieuws via sociale media)
Nieuwsgebruik in 2022
Nieuwsgebruik bij jongeren
1. Televisie
2
, 2. Sociale media
3. Radio
4. Nieuwssites
alle drie de lagen aanwezig
Combinatie van
toestellen
De fysieke krant daalt in gebruik, maar niet in concept!
Verschuivingen in nieuwsgebruik (ca. laatste 10 jaar)
Nieuwsconsumptie is gebaseerd op vertrouwen
Vertrouwen in gevestigde nieuwsmerken (publieke omroep, kranten, …)
is hoger dan in nieuws op sociale media belang van
nieuwsgewoontes (uitdaging: toekomstige generaties bereiken)
Ø Hoe hoger het vertrouwen in nieuwsmedia, hoe groter de kans
dat we die nieuwsmedia gaan gebruiken.
Ø Het gebruik van nieuwsmedia is voor een deel een voorspeller
van vertrouwen die we hebben in die nieuwsmedia. Bv mensen
die VRT-nieuws gebruiken hebben over het algemeen ook een
hoog vertrouwen in de publieke omroep
Mensen hebben steeds minder vetrouwen in het nieuws en in de media.
Het vertrouwen is het hoogst in de publieke omroepn en in kranten
(HLN, DS, DM…). Het vertrouwen in nieuws op sociale media
daarintegen is zeer laag paradoxaal: toch blijven we sociale media
steeds gebruiken. Voor nieuwsmerken is het spijtig om vast te stellen
dat ze worden vertrouwt, maar niet worden bezocht. Ze moeten
daardoor zelf hun content gaan aanprijzen en deze gaan aanbieden op
andere platformen om zich toch nog in de kijker te gaan plaatsen.
Nieuwsconsumptie is crossmediaal
Mix van klassieke nieuwsmedia, online nieuwskanalen en sociale media
high-choice-omgeving en minder merktrouw
Nieuwsconsumptie is mobiel
Smartphone belangrijkste toestel voor nieuwsconsumptie: belang van
apps, mobiele sites en sociale media als nieuwskanaal minder
betaalbereidheid
3
, Nieuwsconsumptie is persoonsgebonden
Individueel: geen sociale maar vaak een solitaire activiteit
nieuwspersonalisering (zelf gaan bepalen wat je wel/niet wilt zien) +
stijgend scepticisme tegenover algoritmes (bepalen ook wat je wel/niet
ziet)
Krant (iedereen leest hetzelfde) en journaal (worden samen
gezien) zijn sociale activiteiten
Nieuwsconsumptie is vaak incidenteel
Als tijdverdrijf doorheen de dag, tijdens andere bezigheden
nieuwsmoeheid + nieuwsmijding of nieuwscuratie
Het is dus niet omdat we meer mogelijkheden hebben om het nieuws te
volgen op eender welk moment, eerder welk kanaal, door eender welke
vorm dat die waardering is gegroeid. In tegendeel, we vinden het zelfs niet
waard om ervoor te betalen.
Rolf Dobelli: “Het dagelijkse nieuws leidt ons af van waar het nu echt om
draait, het maakt ons depressief en het laat onze wilskracht verdwijnen.”
Dobelli zegt dat de journalistiek niet goed functioneert, dat het nieuws
zo negatief is & op termijn moeilijk is om dagelijks te volgen omdat het zo
veel is. Mensen hebben de perceptie dat het nieuws heel negatief is.
Dobelli zegt dat als je stopt met dat dagelijkse nieuws te volgen, dat je
dan eventueel afstand kan nemen door een boek te lezen of een
magazine/krant te lezen op het einde van de week, dan krijg je een
evenwichtiger pakket: je bent op de hoogte van actuele zaken EN je kan
tegelijkertijd afstand nemen.
v Nieuws vergt veel energie. Het is ook geen meerwaarde voor je
leven. Wat je ziet van nieuws vorige week, is vandaag vaak niet
meer relevant.
v Niet dagelijks meer volgen, maar op het einde van de week een
overzicht lezen.
Er zijn ook veel alternatieven die een tegenwicht willen bieden op die
negativiteit bv. happy news kanaal van BBC. Of de beweging van de
constructieve journalistiek die proberen oplossingsgericht denken.
v Nieuws misleidt en manipuleert v Nieuws belemmert het denken,
v Nieuws is irrelevant leidt tot concentratieverlies
v Nieuws verklaart niets v Nieuws is verslavend (zoals
v Nieuws is giftig, het geeft stress suiker voor het lichaam)
v Nieuws zorgt voor denkfouten v Nieuws is tijdverspilling
v Nieuws maakt ons passief,
(bevestigingsbias en beschikbaarheidsbias)
hulpeloos
v Nieuws doodt creativiteit
Er is zoveel nieuws beschikbaar en komt steeds meer directer op ons af
via al de verschillende platformen, waardoor er meer nieuwsmoeheid is.
Mensen beginnen hierdoor steeds bewuster nieuws te vermijden.
v Bv. X-profiel verwijderen, nieuwsapps verwijderen, meldingen
uizetten… = cureren
4
