Veilig Orthopedagogisch Werken
Deel 2: Psychologisch Welzijn
1. Inleiding
Gaat niet alleen om fysieke veiligheid, maar ook mentale veiligheid
2. Omgaan met agressie
2.1 Inleiding
Geweld, agressie, grensoverschrijdend gedrag
Beïnvloeden het leef- en werkklimaat in een organisatie
Kunnen kwaliteitsvolle hulp- en dienstverlening in de weg staan
Preventieadviseur/werkgever = wettelijk verplicht om goed en stevig agressiebeleid uit te
werken
2.2 Wat is agressie?
Agressie = gedrag waarbij de bedoeling heeft om een andere persoon schade te berokken
Agressie = het gedrag waarbij een persoon grenzen, regels of waarden overschrijdt, of
daarmee dreigt. Hiermee berokkent die persoon anderen of zichzelf materiële, lichamelijke
of psychische schade. De persoon is zich niet per se bewust van de gevolgen en de effecten
van zijn gedrag.
Geweld = agressie intentioneel, doordacht, om een doel te bereiken
Wat we ervaren als ‘schadelijk’ of ‘grensoverschrijdend’ is subjectief -> kan te maken hebben
met:
Context
Eigen sekse
Eigen normen en waarden
Eigen ervaringen
Persoonlijkheid gevoel op dat moment
Referentiekader bepaalt mee hoe jij gedrag interpreteert
Behoeden voor gewenning: lichte vormen van agressie wordt soms te snel als ‘normaal’
gedrag gezien -> kan grote impact hebben op je welbevinden
2.3 Vormen van agressie
Agressie kan zich op verschillende manieren manifesteren:
Verbaal
Fysiek
Psychisch
Seksueel -> vaak in combinaties
Agressief gerag kan heel ruim worden gezien of subtieler:
Expliciete uitingsvormen:
Vb. een kopstoot na conflict op voetbalveld, krassen die meisje zichzelf
toebrengt op haar arm,…
Impliciete uitingsvormen:
Vb. niet zo mooie foto van vriend als ‘grap’ in WhatsApp-groep plaatsen,
kinderen die vele uren alleen worden gelaten,…
1
, Veilig Orthopedagogisch Werken
Impliciete vormen verdienen ook aandacht -> van belang om ook deze subtielere
vormen van agressie op te vangen, op te merken
2.3.1 Psychische of emotionele agressie
Meest voorkomende vorm van agressie
Interne agressie
Vb. bederven van sfeer, iemand schuldgevoel geven, pesten, irriteren,…
2.3.2 Verbale agressie
Als OB vaak mee geconfronteerd, soms in combinatie met andere vormen van agressie
Kan zowel schriftelijk als mondeling zijn
Kunnen héél subtiel grenzen overschreden worden -> grens met psychische agressie heel
dun
Vb. sms’je met ‘Ik haat je’, scheldende supporters, achter rug zaken verspreiden,…
2.3.3 Fysieke agressie
Slaan, schoppen, duwen, aan haren trekken,…
Vaak berokkend door gekende personen
2.3.4 Automutilatie
Automutileren = schade aan zichzelf berokken
Bij controleverlies woede naar zichzelf richten (intra persoonlijk) -> gaan hierbij op zoek naar
fysieke pijnprikkel om interne woede, chaos en pijn te kanaliseren
Niet te onderschatten impact op netwerk -> emotionele en psychische schade ervaren
Zoeken naar reden achter gedrag en preventie te werken
Voorbeelden fysieke automultilatie:
Zichzelf uithongeren
Zichzelf volproppen met eten
Bonken met hoofd
Naast fysieke verwondingen, ook zichzelf op emotionele of psychische wijze schade
berokken (interpersoonlijk) -> ‘zelf-sabotage’
Bewust ruzie gaan zoeken met vrienden en familie
Bewust fouten maken in hun job
2.3.5 Seksuele agressie
Fysieke, verbale of psychologische uitingsvormen van agressie
Seksuele agressie = Elke daad, poging tot en bedreiging met een daad van seksuele aard die
leidt, of mogelijks zal leiden tot fysieke, psychische en/of emotionele schade en waarvoor
geen toestemming is gegeven, of waarvoor het slachtoffer geen toestemming kon geven
(omwille van intoxicatie, beperking, leeftijd, ziekte, dwang, intimidatie...).
Verscheidene vormen seksueel geweld: aanranding, verkrachting,…
Voorbeelden seksueel geweld:
2