Werken met groepen
1. Inleiding
1.1 Belang van dit opleidingsonderdeel
Groepen zijn overal, we zijn doorheen ons leven lid van heel veel groepen:
Baby
Peuter-kleuter
Lagere school
Adolescent
Volwassen
Senior
Iedere groep, ieder groepslid -> invloed op wie we zijn
Wij als ortho:
Mensen leiden en/of begeleiden in groep
Deel uitmaken van groep mensen die je helpt begeleiden
Deel uitmaken van één of meerdere teams
Inzicht geven in groepsprocessen, je begeleidingsstijl, zelfinzicht,…
Belangrijk uitgangspunt bij groepsdynamica is zelfinzicht = jouw rol in de groep
1.2 Wat is groepsdynamica?
Kurt Lewin, grondlegger groepsdynamica -> impact van complexe, sociale processen van
groepen te benoemen
Interactionisme = gedrag is een combinatie van persoonskenmerken en
omgevingskenmerken
Groepsdynamica = de studie naar het gedrag en het functioneren van mensen in groepen
Veel menselijk gedrag kan beter begrepen worden door aandacht voor de groepen
waarin dat gedrag plaatsvindt
1.3 Drie actoren van de groepsdynamica
Wederzijdse beïnvloeding = interactie is complex en niet een éénzijdig initiatief
Drie actoren die onderling in interactie zijn met elkaar:
1. De groep: je cliënten, Wie is de doelgroep? Wat is hun leeftijd? …
2. Je team: verschillende rollen en persoonlijkheden in je team, mate van
werkervaring, stijl van communiceren,…
3. En jezelf: bezit over kennis en vaardigheden waarmee je inspeelt op de
groepsdynamiek, je waarden en normen sturen je gedrag en je bezit eigen
voorkeurstijlen op vlak van communicatie en begeleiding
2. Wat is een groep?
1
,Werken met groepen
2.1 Groepsaspecten
Gebruiken het woord ‘groep’ bijna dagelijks
Groepen waartoe je behoort veranderen gedurende je leven
5 belangrijke aspecten die bepalen of er sprake is van een groep:
1. Motivatie
Belang/behoefte … IK wil er iets bij winnen
Groepslidmaatschap moet belonend zijn
Vb. aangesloten bij een klasgroep omdat ik weet dat mijn medestudenten
mij kunnen helpen als ik hulp nodig heb
2. Doelstelling
De groep wil samen naar iets toe werken
Een gemeenschappelijk doel bereiken
Vb. welzijn van de cliënt verhogen, competitie winnen en bepaalde sport
3. Structuur
Structurele elementen van groepen = rollen, normen, statusaspecten en
dergelijke benadrukt
Verantwoordelijkheden, taken, … van een bepaalde rol
4. Interdependentie
Groepsleden zijn wederzijds afhankelijk van elkaar
Dynamiek in de groep
Een gebeurtenis die invloed heeft op een groepslid of een subgroep, heeft
een weerslag op alle andere groepsleden
5. Interactie
De groep moet klein genoeg zijn om elk individu ervan in staat te stellen
rechtstreeks zonder tussenkomst van derden met elk ander individu uit de
groep in relatie te treden
Interactie kan veel vormen aannemen: verbale, lichamelijke, emotionele
interactie,…
2.2 Soorten groepen
Waarom belangrijk?
Geeft voor een deel richting aan ons gedrag als groepslid
Bepaalt onze aanpak als begeleider
1. Formele en informele groepen
Formeel:
Organisatorische redenen
Structuur
Informeel:
Individuele redenen
Minder duidelijk omschreven regels
Bestaan niet zo veel, heel moeilijk te vinden (vb. gezin, vriendengroepjes die zeer
spontaan ontstaan)
2. Ingroups en outgroups
2
,Werken met groepen
Ingroup: ‘wij’
Jouw groep
Bevoordelen
Outgroup: ‘zij’
De anderen
Veroordelen
3. Vrijwillige en onvrijwillige groepen
Vrijwillig:
Eigen keuze
Onvrijwillig:
Niet echt eigen keuze
Kans op weerstand is groot
2.3 De kracht van groepen
Positieve krachten (bieden)
Steun geven aan elkaar
Je verbonden voelen
Gedeelde verantwoordelijkheid
Kans om van elkaar te leren
Veiligheid
Vertrouwen
Vriendschap
Mezelf beter leren kennen
Werkplezier
Negatieve krachten (destructief)
Zondebokvorming
Pestgedrag
Machtsmisbruik
Emotionele chantage
Besluiteloosheid
Voortslepende conflicten
Verantwoordelijkheid van de begeleider om de groep in de juiste richting te
laten varen!
3. Niveaus in groepen
3
, Werken met groepen
3.1 Inleiding
Soms loopt het niet van een leien dakje
Verwarrend
Als OB reflecteren -> zich krijgen op wat er allemaal én tegelijkertijd kan afspelen op
verschillende niveaus in een groep
Inzicht in wat groep nodig heeft van jou
Op welk niveau ruis?
Welke interventie zou helpend zijn?
Hoe preventief (proactief) te werk gaan?
Welke begeleidersstijl?
Groepen functioneren op verschillende niveaus:
1. Inhoudsniveau
2. Procedureniveau
3. Interactieniveau
4. Bestaansniveau
5. Contextniveau
3.2 Inhoudsniveau
WAT er in de groep gebeurt, gespreksinhoud
Doelstelling en taak
Inhoud niet duidelijk? -> stuurloos, mensen worden stil, weten niet wat te doen
Mogelijke interventies:
Luisteren door ervoor te zorgen dat ieder groepslid gehoord wordt en dit samen te
vatten met eventueel conclusie ter afronding
Indien nodig afbakenen zodat er niet te ver uitgeweid wordt
Zelf initiatief nemen door voorstel te doen en/of groepsleden vragen naar nieuwe
ideeën, voorstellen,…
Afstemmen op je groep: zowel qua taal, moeilijkheidsgraad en hun aanwezige
kennis
3.3 Procedureniveau
HOE de groep aan de taak werkt
Werkwijze
Niet passen? -> inefficiëntie
Kan ervoor zorgen dat men niet gericht aan de inhoud werkt en frustratie
Mogelijke interventies:
Goede voorbereiding is veel waard: duidelijke agenda, planning en taakverdeling
bieden
Vooraf info laten lezen, vooraf agenda versturen
Grenzen stellen
Zorgvuldig omgaan met nakomen van de gemaakte afspraken
3.4 Interactieniveau
TUSSEN
4