Gynaecologie
VOORTPLANTINGSSTELSEL MAN
ENKELE TERMEN
• Gonaden = geslachtsklieren (produceren gameten & hormonen)
o testes (zaadballen) bij de man, ovaria (eierstokken) bij de vrouw
• Gameten = voortplantingscellen
o spermacellen = spermatocyten (man)
o eicellen = oöcyten = ovocyten (vrouw)
• Fecundatie = bevruchting
o Versmelting van mannelijke met vrouwelijke voortplantingscel → zygote (bevruchte eicel) ontstaat en deze
zal zich innestelen in de baarmoeder
HET INWENDIGE VOORTPLANTINGSSTELSEL VAN DE MAN
• Mannelijke geslachtsklier = testis (mv testes) →
hangen in scrotum
• Voortplantingscellen = spermatocyten of
spermatozoa
• Bijbal = epididymis (zaadcellen zitten hier twee
weken in)
• Zaadleider = ductus deferens
• Ejaculatiekanaal (2cm)
• Urethra
ACCESSOIRE KLIEREN BIJ DE MAN
• Zaadblaasjes
• Prostaatklier
• Cowperklieren: o.a. basis maken van vaginaal milieu
UITWENDIGE GESLACHTSORGANEN BIJ DE MAN
• Scrotum = balzak
• Penis = erectiel orgaan
PRIMAIRE GESLACHTSORGANEN
• 2 testes = zaadbal = teelbal, gelegen in scrotum
• 2 scrotumholten met sereuze membraan (membraan dat vocht afgeeft zodat er geen wrijving is tussen teelbal en
balzak)
• Bevat musculus cremaster → Temperatuur-regeling
• Testis verdeeld in 250 lobjes, waartussen testiskanaaltjes liggen (niet echt in detail kennen)
• Testis bevat verschillende cellen:
o interstitiële cellen: productie androgenen
o spermacellen: voortplanting
o sertolicellen: voeding
,BOUW ZAADCEL
• Acrosoom: bevat enzymen om door wand van eicel te kunnen dringen.
• Kop: celkern; genetisch materiaal dat in eicel wordt ingebracht
• Staart: spiraalvormige mitochondriën (energieleveranciers) → leveren energie aan
staart om te kunnen bewegen
RIJPING, VOEDING, OPSLAG, TRANSPORT SPERMATOCYTEN
• Ductus efferens: vervoert spermacellen naar epididymis
• Functie epididymis:
o productie vloeistof (5% van semen)
o rijping spermacellen, nog niet beweeglijk
o selectierecyclage spermacellen
o transport naar zaadleider duurt 2 weken (rijping)
• Ductus deferens = vas deferens = zaadleider:
o vervoert zaadcellen
o versmelt met afvoerbuis van zaadblaasje tot ductus ejaculatorius
ACCESSOIRE KLIEREN → ZORGEN SAMEN VOOR SEMEN
• Zaadblaasjes: productie zaadvocht (basisch), bevat
o fructose
o prostaglandinen
o fibrinogeen (inactief) → zorgt ervoor dat zaadcellen bij elkaar blijven bij ejaculatie
→ eerste stap van capacitatie = activeren zaadcel → zelfstandig zwemmen (zaadcellen komen in contact met
zaadvocht)
• Prostaatklier: productie prostaatvocht (licht zuur)
o gespierd orgaan
o bevat seminaal plasmine (tegen infecties)
o verlengd levensduur zaadcellen
• Cowperklieren: productie slijm (basisch)
o neutraliseert urinezuur
o smeert de glans (eikel)
SEMEN = ZAADVOCHT
• Bevat klierproducten van de accessoire klieren en enzymen
• Vormt met spermacellen het ejaculaat
• 2 tot 5 ml zaadvocht per ejaculatie
• 20 tot 100 miljoen spermacellen per ml ejaculaat
• < 20 miljoen = onvruchtbaar
UITWENDIGE GESLACHTSORGANEN BIJ DE MAN
• Scrotum = balzak
• Penis = erectiel orgaan
o vervoert urine en sperma
o 3 delen: wortel, schacht (lichaam), glans
o preputium = voorhuid, bevat klieren die smegma afscheiden (! Plaats voor bacteriën, circumcisie =
besnijdenis → religieus of medisch)
o schacht bevat erectiel weefsel = netwerk van bloedvaten (3 zwellichamen)
,EFFECTEN TESTOSTERON
• Handhaaft het libido (geslachtsdrift)
• Stimuleert groei botten en spieren
• Verantwoordelijk voor het ontstaan en aanblijven van secundaire geslachtskenmerken
• Houdt klieren van organen van mannelijk voortplantingsstelsel in stand
VRAGEN?
• Wat is cryptorchisme? Niet ingedaalde teelballen
• Wat is circumcisie? Besnijdenis (medische en religieuze redenen)
• Waar worden de zaadcellen geproduceerd? Teelballen
• Wat is de functie van de prostaat? Verlengd levensduur, antibiotische werking, …
• Wat is semen? Zwaardvocht
• Bij welk aantal spermcellen is een man onvruchtbaar? Minder dan 20 miljoen per ml
• Waarom kan een man best geen spannende broek aandoen? Teelballen liggen te dicht bij lichaam dus
temperatuur wordt hoger → onvruchtbaarheid
• Hoe komt het dat een penis in erectie kan gaan? Bloed komt in de zwellichamen (3)
• Om zeker te weten dat man onvruchtbaar is na vasectomie moet er een spermastaal genomen worden
• Wat is priapisme? Penis die langdurig in erectie staat
Gynaecologie indeling
→ specialisatie die zich bezighoudt met organen en ziekten die specifiek zijn voor vrouwen
• Primaire geslachtsorganen: de eigenlijke voortplantingsorganen → normale ontwikkeling en functioneren van deze
organen is nodig om tot conceptie te komen en een bevruchte eicel te laten uitgroeien tot een foetus
o Inwendig
▪ eierstokken (♀ gonaden = ovaria)
▪ eileiders (salpinx , mv. salpinges)
▪ baarmoeder (uterus, hystera, metra)
▪ schede (vagina)
o Uitwendig
▪ vulva
▪ perineum
• Secundaire geslachtskenmerken: ontwikkelen zich pas in puberteit (borstontwikkeling, beharing…)
HOOFDSTUK 1: PRIMAIRE GESLACHTSORGANEN
ANATOMIE VAN HET VOORPLANTINGSSTELSEL
De ovaria (EV: ovarium, oophor-)
• Kleine, eivormige organen (5 cm x 2,5 cm x 0,8 cm)
• Gelige kleur
• Klonterige (oneffen en amandelvormige) structuur
• Gem. 450 eitjes komen tot rijping
• Hangen vast in het mesenterium en aan
ondersteunende ligamenten (m. omsluit eileiders en
uterus)
• Gelegen nabij laterale wanden bekkenholte
• In de ondersteunde ligamenten zijn de aa. ovaricae
gelegen
, • Eierstokken zijn verantwoordelijk voor:
o Plaats van oögenese (vorming van eicellen) en ontwikkeling v/d follikelcellen
o Afgifte van vrouwelijke geslachtshormonen: oestrogenen en progestagenen
o Afgifte van inhibine (hormoon dat betrokken is bij regeling v/d FSH-productie) – negatieve terugkoppeling
naar hersenen
• Ondergaan een maandelijkse cyclus - ovariële cyclus (elke maand worden eicellen gevormd)
• Bevatten follikels en eicellen in verschillende ontwikkelingsfasen
De oögenese = vorming van eicelle n
Voor de geboorte (rond 8de week)
• oerkiemcellen (2n) ondergaan opeenvolgende mitotische delingen → 7 miljoen oerkiemcellen worden gevormd
• 2 miljoen oerkiemcellen → ondergaan onvolledige meiotische deling (reductiedeling) – deling is onvolledig, stopt
op een bepaald niveau→ primaire oöcyten I (2n) → tot puberteit wordt bereikt dan wordt de meiose voltooid als
ze een hormoon signaal krijgen
Na de geboorte: 2 miljoen primaire oöcyten: deel ervan wordt verbruikt voor ontwikkeling sec. geslachtskenmerken
Puberteit: er zijn nog 400 000 prim. oöcyten
Menarche (1ste menstruatie, voor het eerst een follikel tot volledig rijping, 1-2 j na borstontwikkeling): vervolg
meiotische deling → 450 primaire eicellen zullen de meiose vervolledigen, overige eicellen atrofiëren
Na ovulatie: start meiose II, enkel voltooid bij bevruchting (prikkeling spermatocyt)
!! Wanneer er geen bevruchting optreedt, sterft ovocyt II ook af.
!! Uit 1 oerkiemcel ontstaat uiteindelijk 1 rijpe eicel.
De eileiders (tubae Fallopiii-salpinges, EV: tuba Fallopii)
• Synoniemen: salpinx, oviduct, tuba uterina
• Links en rechts v/d baarmoederfundus
• ± 13 cm lang en hol vanbinnen
• Gelegen tsn baarmoeder en eierstokken
• Eindigen in een trechtervormig uiteinde = infundibulum
o Bevat franjes (fimbriae tubae uterinae) die over ovaria liggen en maken constant golvende beweging →
eicel kan zo worden opgevangen door eilieder
• Bestaat uit 2 lagen: gladde spierlaag en slijmlaag met trilharen (zorgen voor voortbeweging eicel) en kliercellen
• Eicel gaat van infundibulum → uterus: duurt 3 à 4 d.
• Bevruchting tijdens de eerste 12-24 uur van de tocht van het infundibulum naar de uterus (in een van beide
eileider)
De baarmoeder
• Synoniemen: uterus, metra, hystera
• Hol, gespierd orgaan
• Peervormig 7cm l x 4,5 cm b x 3 cm d
• Gelegen in Douglas-holte; deels achter en op de urineblaas
• Delen van de uterus:
o Corpus uteri (baarmoederlichaam) → grootste deel
▪ Cavum uteri = uterusholte
▪ Fundus uteri = bovenste gewelf
▪ Isthmus = versmalling onderaan
