Registratie- en successierechten
Inleiding
Successierechten
Belastingen die moeten betaald worden op moment dat je erft
Betaald naar aanleiding van de overgang van het vermogen door het overlijden
Overlijden vermogensoverdracht naar erfgenamen/legatarissen en deze gaan betalen
op vermogensverwerving.
Ook bepaalde verkrijgen naar aanleiding van het overlijden, niet enkel door overlijden
- Vermogensovergangen die burgerrechtelijk niet samenvallen met erfrechtelijke
verkrijging maar waarbij wel contractuele bepalingen spelen die er toe leiden dat
iemand iets verkrijgt naar aanleiding van het overlijden
o Gelijkstellingen vaak ingevoerd om belastingontwijkend gedrag te vermijden
o Voorbeeld: levensverzekering
Belangrijk deel van je vermogen draag je over aan
verzekeringsmaatschappij
Je betaalt een premie die dan wordt uitgekeerd aan bepaalde
begunstigde, vb. je kinderen
Erfrechtelijke verkrijging? Nee, verkrijging op basis van uitkering uit
levensverzekering = beding waarbij een derde wordt begunstigd =
het derdenbeding.
Heeft niets te maken met erfrechtelijke verkrijging maar toch stelt
wetgever dat gelijk met legaat.
o Voorbeeld: Schenking voorafgaand aan het overlijden
Alle schenkingen (niet-geregistreerde) die je gedaan hebt gedurende
korte periode voorafgaand overlijden
Voor heffing van erfbelasting gaat men doen alsof vermogen nog
altijd in nalatenschap aanwezig is, is fictief legaat
o Voorbeeld: gesplitste aankoop
Gezamenlijke aankoop door familieleden. Ouders kopen
vruchtgebruik en kinderen blote eigendom.
Bij het overlijden van de ouders, op dat moment dooft vruchtgebruik
uit en wast aan bij de blote eigendom van de kinderen.
Wetgever stelt dit gelijk met een fictief legaat
Volledige waarde van het onroerend goed als een fictief legaat wordt
beschouwd in hoofde van de kinderen.
Kinderen worden belast op volle waarde van aangekochte
eigendom??? Niet fair (zie later)
Verschil tussen erfbelasting en successierechten
Prof gaat meestal spreken van erfbelasting
Successierechten = oude federale benaming
- In de loop van de staatshervormingen verleden naar een van de gewestelijke
belastingen
, - Art. 170 GW: federale staat heeft fiscale autonome bevoegdheid, de
gemeenschappen en gewesten ook en lokale entiteiten ook een fiscale autonome
bevoegdheid
o Je zou zo vaak dezelfde belasting kunnen hebben dus daarom
uitsluitingsmechanismen
o Keer dat de federale overheid op belastbare materie zit, moeten de andere
entiteiten er van afblijven
- De belastbare materie behoort tot de federale bevoegdheid, maar toch is het een
gewestelijke belasting???
o Bijzondere Financieringswet art. 3
o Belastingen die in oorsprong federaal waren en waarvan federale overheid
die materie nog altijd bezet.
o Vb. verkeersbelasting, belasting op de in verkeerstelling, verkooprecht,
onroerende voorheffing, verdeelrecht en in belangrijke mate het
hypotheekrecht.
o Het is dus een gewestelijke belasting en in Vlaanderen heeft men beslist om
die belasting, de erfbelasting te noemen. Zoeken in Vlaamse Codex
Fiscaliteit.
Algemene inleidende beschouwingen
Historiek en totstandkoming
Wet 1936: Wetboek der Successierechten
Door dat dat een gewestelijke belasting was (art. 3 BFW), waarbij materie federaal blijft,
maar waarbij de gewesten heel veel bevoegdheden kregen om grondslag, tarief vast te
stellen, vrijstellingen en verminderingen te betalen wetboek gaan uitmonden in drie
soorten ondervertakkingen
- Vlaams Gewest
- Waals Gewest
- Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Vandaag: Vlaanderen beslist om federaal wetboek te gaan opheffen
Al die bestaande bepalingen zijn in principe in ongewijzigde vorm opgenomen in Titel II
hoofdstuk VII, Vlaamse Codex Fiscaliteit.
Wallonië en Brussel doen verder met oud wetboek der Successierechten aangepast aan
hun eigen karakter.
Algemene kenmerken
Erfbelasting = indirecte belastingen
<-> directe belasting: inkomstenbelastingen
- Vastknopen aan een duurzame toestand/geheel van verrichtingen gemeten over een
bepaalde periode
- Inkomstenbelasting = verdienvermogen gaan berekenen op een kalenderjaar en daar
belasting aan koppelen
, - Belastbaar feit zal zich voltrekken als periode wordt afgesloten
Indirecte belasting
- Treft een in de tijd aanwijsbaar feit
- Belastbaar feit wordt onmiddellijk in 1x voltrokken
- Bij erfbelasting: de overgang van het vermogen naar aanleiding van of door het
overlijden = belastbaar feit
Erfbelasting
Bestaat uit successierecht en recht van overgang bij overlijden
- Als overheid wil belasten dan moet men een aanknopingspunt hebben met het
territorium
- Territorialiteitsbeginsel soevereiniteitsbeginsel
- Zakelijke aanknoping tussen buitenlander en België, nl. situering van een onroerend
goed op een BE territorium.
- Be beperkt zich tot onroerende goederen gelegen in België die de betrokkene zou
nalaten
- Belasting op de overgang van onroerend goed door of naar aanleiding van overlijden
van een niet-inwoner = belast onder recht van overgang bij overlijden
- Wanneer je duurzaam in België woont dan zal het successierecht van toepassing zijn
Vraagje: als ik kom te overlijden als BE rijksinwoner, wie is bevoegd om successierecht of
erfbelasting van mijn erfgenamen te vorderen?
Regionale materie
Wanneer iemand komt te overlijden dan moet je kijken naar woonplaats woont in
Vlaanderen Vlaams successierecht van toepassing
Is voor iemand die minstens 5 jaar in BE heeft gewoond anders, kijken waar de
betrokkene in die vijf jaar het langst heeft gewoond.
- Voorbeeld: inwoner van een kustgemeente komt te overlijden maar betrokkene
woonde laatste vijf jaar langer in Wallonië, dan zal Wallonië heffingsrecht blijven
behouden
Indirecte belasting
Belasting heffen naar aanleiding van een specifiek feit = het overlijden en daaraan
gerelateerde vermogensovergang
Hoe gaat vermogen over?
- Op basis van wettelijke devolutie, erfrechtregels althans voor zover geen testament
is voorzien = testamentaire devolutie
o Erflater gaat bepaalde personen aanwijzen
- Contractuele erfstelling = tussen echtgenoten wordt beschikt over toekomstige
goederen die in nalatenschap gaan vallen
- Fictiebepalingen = fictieve legaten
Schuld ontstaat op datum van overlijden
In principe enkel vermogensbestanddelen die op dat moment in het vermogen zitten, tenzij
wet anders bepaald
, Vb. fictief legaat schenking plaatsgevonden op minder dan drie jaar voor het
overlijden
- Schenking niet geregistreerd zit niet meer in nalatenschap, toch gaat men dat
vermogen fictief in nalatenschap opnemen en daar een belasting opheffen
Successierechten zijn geen kohierbelastingen
Je doet aangifte en moet spontaan betalen, anders dwangschrift
Vlaanderen: wel kohierbelasting
- Je doet aangifte en wacht tot de aanslag wordt gevestigd
- Daarna krijg je papier in de bus = aanslagbiljet en daarop staat hoeveel je moet
betalen
- Elke erfgenaam/legataris krijgt een aanslagbiljet met daarop belasting op zijn pro
rata aandeel
Onderscheid direct en indirecte belasting nog een ander gevolg
Vb. personenbelasting, maar op laatste dag kan je inkomen bepalen. Als er dan nog een
transactie is met veel verlies op einde van het jaar, komt dat nog in je belastbaar
resultaat.
Je wetgeving kan wijzigen tot op moment dat feit voltrokken is, tot zolang juridisch geen
retroactiviteit.
Vb. marginale aanslagvoet op je inkomen berekenen van 50 % en wetgever beslist om
dat op te trekken tot 60%, belastbaar feit voltrekt zich maar op einde van jaar, dus dit
kan geen juridische retroactiviteit
Dit heb je niet bij indirecte belasting
- Gewoon kijken welke wet van toepassing is op dat ene moment
- Onverminderd bijzondere inwerkingtredingsbepalingen
Successierecht vs. recht van overgang
Het successierecht
Bij overlijden van rijksinwoner
Overgang van vermogen van rijksinwoner
- Wettelijk, testamentair of contractuele erfstelling
- Op basis van fictieve legaten
Volledig patrimonium wordt belast, ook roerende en onroerende goederen in buitenland
Maatregelen ter verzachting van dubbele belasting kunnen
Ook recht op aftrek van alle schulden op datum van overlijden met inbegrip van
begrafeniskosten
Recht van overgang bij overlijden
Onroerende goederen enkel!!! Naar aanleiding van overlijden van niet-rijksinwoner
- Vb. Chinees sterft en laat onroerend goed na in België
Tot voor enkele jaren was men niet gerechtigd om passief in mindering te brengen,
erfgenamen werden belast op brutowaarde van onroerend goed
- EHVJ: schending vrij verkeer van kapitaal (arrest Eckelkamp)
, o Duits onderdaan had onroerend goed nagelaten in België. Op dat onroerend
goed rust er nog een schuld maar Be administratie liet niet toe om die schuld
in mindering te brengen.
o Belemmering voor vrij verkeer van kapitaal ontmoedigd om te gaan
investeren in België
o HvJ: klopt
Verschillende gewesten hebben regelgeving aangepast
- Gebeurt in verschillende gewesten wel op een verschillende manier
- Vlaanderen: we moeten de schulden in mindering laten brengen, maar staan dat
enkel toe aan EER-burgers + aftrek van passief alleen voor zover betrokken
erfgenamen kunnen aantonen dat schuld specifiek werd aangegaan om goederen te
verwerven/behouden.
Probleem van dubbele belasting
Als andere landen ook belasting heffen op in het buitenland aangehouden (onroerende)
goederen
- Hoe lost men dat op?
- Quasi geen dubbele belastingverdragen
<-> inkomstenbelastingen
- Enige operationele verdrag is er een met Frankrijk
- Zweden ook, maar minder relevant omdat Zweden quasi geen
successierechten/erfbelastingen meer heft.
Kan ook leiden tot dubbele niet-belasting doordat er geen verdragen zijn
Art. 17 WSucc of art. 2.7.5.0.4 VCF
- Unilaterale bepaling waarbij men een belastingvermindering verleent in de mate er
op hetzelfde goed ook reeds een soortgelijke belasting werd betaald in het
buitenland
- Voorbeeld: je hebt ook belasting betaald in Duitsland op een onroerend goed dat je
erflater heeft aangehouden daar. Je mag die Duitse belasting aftrekken van de in
België verschuldigde belasting.
Tot voor kort voorzag wet enkel belastingvermindering voor buitenlandse belasting op
onroerende goederen
- Als niet-inwoner sterft gaat die in België enkel betalen op onroerende goederen dus
enkel maar korting op belasting geven die Belg zou betalen op onroerende goederen
in buitenland
- Erfgenamen hadden in buitenland ook een belasting moeten betalen op
buitenlandse roerende goederen
- Belasting die zij betaald hadden daarvoor kregen ze geen belastingvermindering voor
in België want art. 17 WSucc wijst enkel op onroerende goederen
- GwH: geen enkele verantwoording daarvoor wetgever moest de wet aanpassen
Wie is rijksinwoner?
Definitie in art. 1.1.0.0.2, lid 1, 18° VCF
Als je je domicilie hebt in Groothertogdom Luxemburg, ben je dan zeker dat je geen
fiscaal rijksinwoner zal zijn voor heffing van erfbelasting?
- Nee, je moet gaan kijken naar feitelijke situatie, niet naar het officieel
burgerrechtelijk domicilie.
Datum van overlijden is determinerend
, - Voorbeeld: Chinees wil hier duurzaam komen wonen. Als die hier overlijdt, dan is dat
een fiscaal Belgisch rijksinwoner en dan zal erfbelasting/successierechten van
toepassing zijn
Nationaliteit is niet relevant!!!!
- Belg kan een niet-rijksinwoner zijn en een Koreaan kan wel inwoner zijn fiscaal
- Bij discussies kan het wel zijn dat men nationaliteit gaat betrekken
- Maar is en blijft een feitenkwestie
Statuut buitenlands kaderlid
- Voor Be fiscale doeleinden inzake inkomstenbelastingen werd je geacht een niet-
inwoner te zijn
- Voor buitenlandse kaderleden die naar Be kwamen en hier in onderneming
werkzaam waren
- Door die mensen aan te merken als niet-inwoners werden ze niet belast op hun
wereldwijd inkomen + royale kostenvergoeding die niet belast werd
- Wat achterhaald
Probleem van geregionaliseerde belasting
Van oorsprong een federale belasting. Is het nog altijd, maar tal van bevoegdheden zijn
toegewezen aan gewesten
Gewesten mogen alles bepalen wat die belasting aanbelangt: tarieven, grondslag,
vrijstellingen… BEHALVE belastbare materie en bestaan zelf van de belasting is
federaal
De facto kunnen ze wel opheffen tarief op nul zetten of heel brede vrijstellingen
Feit dat dat gewestelijke belastingdiensten zijn, wil dit ook zeggen dat Vlaamse
belastingdienst de belastingen effectief int, berekent en vaststelt?
- BFW: in oorsprong federale belastingen waaronder ook successierechten heeft men
in die wet gezegd dat zolang de gewesten er niet klaar voor zijn, de federale overheid
blijven instaan voor de dienst: aangiftes, berekening, inning, invordering, geschillen…
- Dienstverlening door federale overheid aan de gewesten
- In ruil eiste federale overheid ook wel dat ze bevoegd bleven voor de
procedurebepalingen.
- Zijn de spelregels waarmee administratie moet rekening houden bij vestigen,
invorderen, innen, opvolgen van disputen…
- Keer dat gewesten die dienst willen overnemen, mogen ze dat ook doen. Vanaf
overname van dienst, moeten procedurebepalingen ook uitgevaardigd worden door
de gewesten.
- Verklaart waarom erfbelasting in Vlaanderen bij Vlaamse belastingdienst zit, omdat
Vlaanderen beslist heeft om die dienst over te nemen
- Verklaart waarom successierechten in Brussel en Wallonië nog altijd geïnd,
ingevorderd, gevestigd worden door federale overheidsdienst Financiën
Je zit met verschillende gewesten en men heeft altijd gevreesd dat er tussen die gewesten
een zekere concurrentie zal ontstaan
Zo aantrekkelijk mogelijk zijn voor ondernemingen of vermogende particulieren aan te
trekken zie je vaak tussen staten
Verlagen van erfbelasting kan een manier zijn om meer vermogende particulieren aan te
trekken
