Notes de cours
Volledige lesnotities consumentenrecht
- Cours
- Consumentenrecht
- Établissement
- Universiteit Gent (UGent)
Volledig, gedetailleerde lesnotites van alle lessen consumentenrecht. Geslaagd in eerste zit. 238 p.
[Montrer plus]
Vendeur
S'abonner
Aperçu du contenu
ConsumentenrechtAlgemene informatie
Doel van het vak
Aandacht besteden aan consument, kijken welke bescherming die krijgt wanneer deze
met een onderneming contracteert, wanneer onderneming naar consument toe reclame
maakt…
Bestaande reglementering gaan we situeren en kijken hoe we die rechtsregelen moeten
gaan toepassen
Kritische reflectie: zijn regels nog gerechtvaardigd in maatschappij waarbij we steeds
meer gaan nadenken over een duurzame oplossing? Voorbeeld: herroepingsrecht bij
overeenkomsten op afstand ecologische kost aan verbonden.
Consumentenrecht (in de EU)
Inleiding
Regelen van consumentenrecht streven een dubbele doelstelling na
Beschermen van de consument, de zwakkere partij
Grond waarop regelen zijn gesteund zijn artikelen uit VWEU die moeten bijdragen aan de
realisatie van de interne markt
Meeste regelen zijn een omzetting van EU-recht
Ook soms Belgische initiatieven: zelf gecreëerd of inspiratie gevonden in nationale recht
van andere lidstaten
Voorbeeld: nieuwe boek 19 is een BE initiatief, is een vrijwillige keuze van BE wetgever
geweest
Waar vind je omzetting terug? WER en voor ons voornamelijk in boek VI van WER
- Boek VI = gemeen consumentenrecht
o Zijn regelen die in B2C-context van toepassing zijn, ongeacht het type van
contract waarover het gaat
- Burgerlijk wetboek
o Garantieregeling
Belangrijk om te kijken welke interpretatie het Europese hof van justitie heeft aan een
regel
- Bijgedragen aan het versterken van positie van zwakkere partij
- Voorbeeld: passagiersrechten. Passagier heeft recht op een compensatie wanneer
een vlucht wordt geannuleerd. HvJ: niet alleen recht op compensatie bij annulatie
van een vlucht maar ook bij een langdurige vertraging.
- Als het hof stellingen inneemt, wordt dat vaak overgenomen door Europese
wetgever in een volgende editie van een Europese richtlijn.
Hoog beschermingsniveau
, In VWEU twee rechtsgronden die aan Europese wetgever een wettelijke basis geven om
op te treden in materie van consumentenrecht
Art. 114 en art. 169 VWEU
- Art. 114 VWEU
o Maximale harmonisatie is mogelijk wanneer men zich steunt op artikel 114
VWEU
o Harmonisatie van regelen van consumentenrecht met het oog op realisatie
van de interne markt
o Vanuit oorspronkelijke idee om regelen van consumentenrecht te gaan
uitvaardigen 1 eengemaakte, interne markt gaan maken waarin goederen
en diensten vrij kunnen gaan circuleren over de grenzen heen om kosten
en moeite te besparen en grensoverschrijdend goederen en diensten aan te
bieden.
- Art. 169 VWEU
o Europese wetgever kan over gaan tot het uitvaardigen van regelen met het
oog op de bescherming van economische belangen van de mens
o Enige doelstelling die Europa hier dus moet nastreven is bescherming van
zwakkere partij
o Wanneer men een regel uitvaardigt op basis van dit artikel kan dat alleen
minimale harmonisatie impliceren
Lidstaten moeten in dat geval dus altijd bijkomende bescherming
kunnen bieden
Er moet een hoog beschermingsniveau zijn bij geharmoniseerde regelen van
consumentenrecht
- Standpunt ondernemingen: zolang consumentenrecht geharmoniseerd is, is ons
probleem opgelost dat we moeten overgaan tot het vergelijken van de bescherming
in het ene land en de bescherming in het andere land. Ondernemingen zouden willen
dat beschermingsniveau laag is
- <-> Europa wil een hoog beschermingsniveau
o Vind je terug in VWEU op verschillende plaatsen, in art. 38 Handvest van
Grondrechten van de EU, ook in Europese richtlijnen inzake
consumentenbescherming, ook in rechtspraak van Europese Hof van Justitie.
Harmonisatie kan op verschillende manieren
Meest eenvoudige manier: verordeningen
- Voordeel: directe werking + rechtstreeks toepasselijk in interne rechtsorde
- Ze moeten niet meer worden omgezet opdat een consument zich er op zou kunnen
beroepen <-> richtlijn geen horizontale directe werking, zelfs niet wanneer
regelen voldoende duidelijk geformuleerd zijn
België is vaak te laat met omzetten van Europese regelen inzake
consumentenbescherming
- Stel dat je je als consument niet op een regel kan beroepen omdat het nog niet is
omgezet, terwijl het al had moeten omgezet zijn. Wat kan je doen?
o Staat aansprakelijk stellen = Francovich-doctrine niet evident om zo’n
procedure te gaan voeren
Verordeningen worden zelden gebruikt in consumentenrecht
- Passagiersverordening
, - Voor het overige geen belangrijke Europese verordeningen terug te vinden. Hoe
komt dit? Politieke reden.
o Rechtstreeks toepasselijk, dus aan lidstaat alle vrijheid ontnemen. Er moet
geen omzetting meer gebeuren.
Richtlijnen komen zeer vaak voor
- Kunnen gebaseerd zijn op min/max harmonisatie
- In Europa enorme tendens van minimale naar maximale harmonisatie
- Minimale harmonisatie = men gaat de min bescherming gaan bepalen, maar
lidstaten hebben mogelijkheid om additionele bescherming te gaan voorzien = gold
plating
o Betekent niet dat ze om het even welke bijkomende bescherming mogen
voorzien
o Bijkomende bescherming, wat betekent dat voor onderneming? Onderzoek
dat oorspronkelijk niet meer nodig leek toch nog gaan doorvoeren om te
zien of er lidstaten zijn die gebruik hebben gemaakt van mogelijkheid om
additionele bescherming te gaan voorzien.
o Additionele bescherming moet verenigbaar zijn met de principes inzake vrij
verkeer, primair verdragsrecht.
Als het een bijkomende kost creëert dan moeten we nagaan of
inperking van het vrij verkeer die daar uit voortkomt wel
gerechtvaardigd is.
1. Is die beperking in het algemeen belang? Men gaat er vanuit dat
als regel tot doel heeft om consument te beschermen, het altijd een
regel is van aan belang quasi aan voldaan
2. Pertinentiecriterium die additionele bescherming, draagt die
daadwerkelijk bij aan bescherming van consument?
3. Proportionaliteitstoets geen andere maatregelen mogelijk die
aan consument een zelfde bescherming bieden maar die dan het vrij
verkeer minder gaan belasten, minder grote inperking met
betrekking tot vrij verkeer.
o Belgisch arrest betrekking op vroegere regeling inzake verkopen op afstand.
Contracten via internet richtlijn consumentenrechten is
gesteund op maximale harmonisatie, geen additionele bescherming
mogelijk.
Die richtlijn werd voorafgegaan door richtlijn verkoop op afstand
richtlijn gesteund op minimale harmonisatie. Die richtlijn was min
geharmoniseerd en bood lidstaten mogelijkheid om in bijkomende
bescherming te gaan voorzien
België had bijkomende bescherming voorzien: tijdens bedenktermijn
van de consument mocht men geen voorschot/betaling eisen. Het
was verboden voor een onderneming om voorafgaand aan levering
van goed een voorschot/betaling te eisen van consument. Was dit
verenigbaar met het Europees recht?
1. Algemeen belang? Ja, als doel om de consument te beschermen
2. Pertinent? Ja, draagt bij tot bescherming van consument
3. Proportioneel? In België hadden we ook bijzonder strenge
interpretatie van dat verbod door economische inspectie.
Zodanig gaan interpreteren, dat het ook verboden was om voor
, vestrijken van die termijn een kredietkaartnummer te vragen ten
titel van garantie.
HvJ: Zo streng interpreteren regel is niet proportioneel, gaat
verder dan wat nodig is om consument te beschermen. Verbod om
kredietkaartnummer te vragen was in strijd met Europees recht.
Belgische wetgever: verbod om betaling te eisen binnen die
betaaltermijn volledig afgeschaft.
Kan verbod vandaag weer worden ingevoerd? Nee, nu maximale
harmonisatie in richtlijn consumentenrechten.
- Zijn er nog Europese richtlijnen inzake consumentenbescherming die minimaal
geharmoniseerd zijn?
o Ja, voorbeeld: Richtlijn Oneerlijke Bedingen (1993)
o Nog niet in geslaagd om richtlijn te gaan harmoniseren en er een max
geharmoniseerde richtlijn er van te maken
o Meeste lidstaten in Europa hebben daadwerkelijk gebruikt gemaakt van
mogelijkheid om in additionele bescherming te voorzien.
o art VI.83 WER: zwarte lijst van bedingen die verboden zijn zwarte lijst vind
je niet terug op Europees niveau. Enkel indicatieve lijst van potentieel
onrechtmatige bedingen.
Maximale harmonisatie
- Geen additionele bescherming. De regel uitgewerkt geeft minimale bescherming
maar ook maximale bescherming weer die consument kan krijgen
- Minder bescherming bieden is ook niet mogelijk! Bescherming die mogelijk is, wordt
volledig bepaald door de richtlijn. Het minimum is het maximum en omgekeerd.
- Het recht zou in principe overal gelijk moeten zijn interne marktgedachte. Richtlijn
moet wel omgezet worden maar qua beleidsmarge veel minder ruimte voor
lidstaten.
- Toch nog een aantal mogelijkheden
o Zelfs bij max harmonisatie mag men het toepassingsgebied uitbreiden. Je
mag situaties onder het toepassingsgebied brengen waar die op basis van
richtlijn niet onder toepassingsgebied zouden vallen.
o Je mag zaken gaan regelen die buiten het geharmoniseerde gebied vallen.
Zaken niet geregeld door de richtlijn, buiten het geharmoniseerde gebied
vallen die mag je wel nog op nationaal niveau gaan regelen.
o Voorbeeld rechtspraak HvJ: richtlijn Consumentenkrediet.
Vertrekt vanuit het principe verantwoorde kredietverstrekking.
Voorafgaand aan toekenning van een krediet moet je
kredietwaardigheid van consument onderzoeken. Is consument in
staat om krediet terug te betalen.
Belgische wetgeving: kredietgevers verplicht om kredietwaardigheid
van consument te onderzoeken en kredietgever mag geen krediet
verstrekken indien hij er niet mag op vertrouwen dat die consument
in staat zal zijn verplichtingen na te komen. Zelfs niet wanneer
consument er in slaagt om op andere manier voldoende zekerheden
, te verstrekken, vb. borgstelling van ouders, zus, broer… Er is dus nog
een onthoudingsplicht aangekoppeld.
Vraag aan hof van justitie: is die Belgische onthoudingsverplichting
die je niet terug vindt in de richtlijn , wel verenigbaar met richtlijn
consumentenkrediet? Richtlijn voorziet namelijk in maximale
harmonisatie, is dit geen verboden additionele bescherming?
nee niet in strijd met Europese richtlijn omdat de richtlijn de
gevolgen van een kredietwaardigheidsbeoordeling niet
harmoniseert. Harmonisatie strekt zich niet uit tot het
beantwoorden van de vraag wat je na die
kredietwaardigheidsbeoordeling moet gaan doen.
HvJ heeft België een schouderklopje, regeling is verenigbaar met
richtlijn consumentenkrediet maar sluit ook aan met doel van
verantwoorde kredietwaardigheidsbeoordeling. Dus goed gedaan
van België.
- Twee argumenten voor max harmonisatie: 1) reduceren van kosten voor reduceren
van kosten voor ondernemingen die goederen/diensten grensoverschrijdend gaan
aanbieden (interne markt) en 2) Confident consumer argument
o Max harmonisatie moet consumenten ook stimuleren om
grensoverschrijdend goederen of diensten te gaan kopen omdat in dat geval
van max harmonisatie consumenten er op kunnen vertrouwen dat ze in
andere lidstaten zelfde bescherming kunnen krijgen als in hun eigen land.
Keuze voor maximale harmonisatie die wordt in Europese literatuur vaak bekritiseerd.
- Richtlijn mogen wel max geharmoniseerd zijn, maar harmonisatie beperkt zich tot
geharmoniseerde gebied. Vragen die niet door richtlijn zijn beantwoord, daarvoor
moet je toch kijken naar nationaal recht.
o Voor algemene vragen van contractenrecht, ga je altijd moeten gaan kijken
naar nationaal recht
o Ondernemingen moeten toch nog de vrees hebben dat regel anders zal zijn
wanneer ze contracteren met consumenten uit andere lidstaat.
o Wij hebben geen Europees contractenrecht
- Keuze die Europese wetgever meer maakt om in maximale harmonisatie te voorzien
waarbij deze toch nog opties voorziet voor lidstaten , zaken dat de richtlijn
uitdrukkelijk toelaat. Maximale harmonisatie is dus eigenlijk maar gedeeltelijk,
lidstaten mogen toch nog soms voorzien in gold plating.
o Hoe ver gaan die opties soms?
o Voorbeeld: overgaan tot aankoop van lichamelijk roerend goed voor
privédoeleinden, dat je dan een wettelijke garantie krijgt voor twee jaar. Die
termijn is voorzien in Europese richtlijn en staat in Be BW. Europese richtlijn:
min is twee jaar, maar in afwijking van max harmonisatie waarin richtlijn
voorziet mogen lidstaten in langere garantietermijn voorzien. Lidstaten zoals
Ierland, Portugal hebben in langere termijn voorzien dus wanneer Be
onderneming geconfronteerd wordt met Ierse/Portugese consument, dat die
rekening zal moeten houden met die langere garantietermijn.
, o Voorbeeld: wanneer consument zich op wettelijke garantie wil gaan
beroepen, wie moet bewijzen dat gebrek bij levering in de kiem reeds
aanwezig/ niet aanwezig was?
Consument actief aantonen dat gebrek dat zich later manifesteert,
dat dat reeds aanwezig was op moment van levering?
Wettelijke garantie dan reeds uitgehold, want als consument niet in
dat bewijs slaagt die gaat rechten niet kunnen laten gelden ten
aanzien van onderneming
Europese wetgever in richtlijn Goederen een
anterioriteitsvermoeden van 1 jaar = als gebrek zich manifesteert
gedurende eerste jaar van garantietermijn dan gaan we vermoeden
dat gebrek reeds bij levering aanwezig was
Richtlijn is max geharmoniseerd, maar men geeft optie aan lidstaten
kunnen opteren om duur van vermoeden te verdubbelen.
Maakt voor praktijk van wettelijke garantie een ongelofelijk verschil,
BE, FR hebben gebruikt gemaakt van die verdubbeling, maar is niet
in alle lidstaten van EU.
- Waarom heeft Europa die interne markt zeer belangrijk vindt , plots toegestaan dat
er opties worden ingeschreven in richtlijnen?
o Politieke redenen
Europese geschiedenis: richtlijn Goederen 2019 is niet eerste richtlijn
die in wettelijke garantie voorziet
In 1999 al een Europese richtlijn Consumentenkoop die voorzag in
wettelijke garantie van 2 jaar.
Die richtlijn was min geharmoniseerd. Bij omzetting van die richtlijn
Consumentenkoop hadden bepaalde LS een langere garantietermijn
voorzien langer dan 2 jaar gebruikmakend van mogelijkheid tot gold
plating
Die LS waren niet bereid om in kader van nieuwe richtlijn te gaan
zeggen dat ze consumentenbescherming hadden gereduceerd aan
bevolking
Politiek niet populair lidstaten die bijkomende bescherming
hadden voorzien wilden wel meegaan in nieuwe RL Goederen en in
max harmonisatie maar op bepaalde ogenblikken moet je ons toch
toelaten onze bijkomende bescherming te behouden
Daardoor is men gekomen tot opties
Vb. België nu een anterioriteitsvermoeden van 2 jaar, vroeger 6
maanden zoals dat was in die eerste RL.
- Nog een punt van kritiek: aantal max geharmoniseerde richtlijnen hadden geen
specifieke civielrechtelijke/administratiefrechtelijke sancties
o Richtlijn gaat niet bepalen welke sanctie door consument kan worden
ingeroepen wanneer hij slachtoffer wordt van inbreuk op die bepaling
o Enige dat RL dan vaak doet (vb. Consumentenkrediet) is gaan bepalen dat LS
doeltreffende, afschrikwekkende en proportionele sancties moeten voorzien
Binnen die grenzen zijn het de lidstaten die gaan bepalen welke
sanctie er komt
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur nelledebouck. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €14,99. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
62799 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans
