Mens & Werk 2
Werkcollege 1&2: Arbeidsrecht
Arbeidsrecht
- Alleen voor particuliere sector en dus niet voor zelfstandigen
- Belgisch arbeidsrecht geldt enkel voor werknemers die in België werken
- Complex en belangrijk onderwerp zowel voor WN als WG
- Regelt de verhoudingen tussen WN en WG; arbeidsovereenkomsten, lonen,
arbeidsvoorwaarden, werktijden, vakantie, ontslagrecht
Opdeling van arbeidsrecht: wordt onderverdeeld in
- Het individueel arbeidsrecht: bestaande uit de rechtsregels die de individuele
arbeidsrelatie beheersen
- Het collectief arbeidsrecht: voor een hele werkgeversorganisatie en werknemers van de
sector (CAO): sluiten van een collectieve arbeidsovereenkomst
- De arbeidsreglementering: regels die je moet volgen vb. verbod op kinderarbeid
- Het sociale handhavingsrecht: organisaties die toezicht doen of de regels worden
nageleefd
Bronnen van het arbeidsrecht
- Nationaal: wet en koninklijk besluit
- Internationale rechtsbronnen: bevat regels die voor het arbeidsrecht belangrijk kunnen
zijn. Betreft normen van VN, raad van EU, EU-unie en internationale arbeidsorganisatie
Een werknemer wordt gefilmd in het geheim door de werkgever. Op de
videobeelden is te zien dat hij geld uit de kassa neemt. De werkgever stelt dat het
diefstal is en ontslaat hem. Deze verdedigt zich door te zeggen dat hij ’s morgens
eerst zelf in de kassa geld had gestopt omdat de werkgever niet voor
muntstukken had gezorgd, dit deel van de film werd evenwel gewist. In de
discussie voor de rechtbank over de toelaatbaarheid van het bewijsmateriaal zou
de rechter – naast de nationale regering – ook nog rekening kunnen houden met
artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, dat het recht
op privacy garandeert.
- Naleving:
Arbeidsrechtbank: eerste aanleg
Arbeidshoven: hoger beroep
Hof van Cassatie: hoogste rechtscollege in België: spreekt zich niet uit over de
inhoud van de feiten waarover de zaak handelt. Bij een cassatieberoep gaan de
magistraten van het Hof van Cassatie na of de rechters van de andere rechtbanken
bij hun beslissing alle procedureregels hebben nageleefd en of zij de weten en
rechtsregels correct hebben geïnterpreteerd of toegepast. Wanneer zij van oordeel
zijn dat de regels correct zijn toegepast, wordt het cassatieberoep verworpen. Als
blijkt dat er een rechtsregel werd overtreden, verbreekt het Hof van Cassatie het
vonnis of arrest en stuurt de zaak naar een andere rechtbank van hetzelfde niveau.
VB: een werkgever ontslaat een werknemer om dringende reden. De werknemer
vecht dit aan voor de arbeidsrechtbank. Hij verliest de zaak en stapt naar het
arbeidshof. Nu krijgt de werkgever ongelijk. Hij meent echter dat het arrest
onvoldoende gemotiveerd is en wendt zich tot het Hof van Cassatie.
, Het Hof van Cassatie oordeelt niet over de feiten. Indien de discussie draait rond
het gegeven of iemand al dan niet niets gedaan heeft, zoals geld gestolen, dan is
het hoogste rechtscollege niet bevoegd. Het Hof van Cassatie kan wel oordelen of
alle rechtsregels correct zijn nageleefd door het arbeidshof en of het arbeidshof
zijn arrest voldoende heeft gemotiveerd.
- Europees Hof voor de Rechten van de Mens
- Algemene Directie Toezicht op de Sociale Wetten (binnen de federale overheidsdienst
Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg)
Wet
- Reglementering uitgevaardigd door het parlement en bevat meestal een algemeen kader
- 2 belangrijke wetten: wet op arbeidsovereenkomst en arbeidswet
Koninklijk besluit
- Reglementering uitgevaardigd door de regering en deze bevat een concrete uitwerking
- VB: In de Wet op de feestdagen staat dat werknemers recht hebben op 10 betaalde
feestdagen. In het Koninklijk Besluit betreffende de feestdagen wordt dan verder
gepreciseerd welke de 10 betaalde feestdagen zijn
Eenheidsstatuut
- 01/01/2014
- Ontslagrecht tussen arbeider en bediende harmoniseren: gelijke opzegtermijn
- Arbeider: iemand die met de handen werkt bv. in de bouw
- Bediende: iemand die intellectueel werkt bv. een advocaat
- Zorgde ook voor een gelijke behandeling bij ziekte en Carensdag werd afgeschaft
- Carensdag: eerste ziekte dag werd betaald bij arbeiders
Arbeiders vs Bedienden
- Arbeiders betaal je uit in een uurloon, bedienden in een maandloon
- Arbeiders kunnen economisch werkloos zijn, bedienden slechts onder strenge
voorwaarden
- Arbeiders kunnen tijdelijk werkloos zijn omwille van technische redenen of
weersomstandigheden, bedienden niet
- De tussenkomst voor de werkgever bij een gewaarborgd loon bij ziekte ligt lager bij
arbeiders dan bij bedienden
- Arbeiders ontvangen hun vakantiegeld via de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie;
Collectieve arbeidsovereenkomst (CAO)
- Wat?
o Een akkoord dat gesloten wordt tussen één of meer werknemersorganisaties en één
of meer werkgeversorganisaties of één of meer werkgevers
o Individuele en collectieve betrekkingen tussen werkgevers en werknemers in
ondernemingen worden vastgesteld vb. werktijden, loonschalen, pensioenregeling
o De rechten en verplichtingen worden geregeld
, - Drie soorten:
o Intersectorale cao’s: worden gesloten in de Nationale Arbeidsraad, geldt voor alle
bedrijfstakken op nationaal vlak
o Sectorale cao’s: gesloten op niveau van de partiare (sub)comités, geldt voor
specifieke sector
o Ondernemings-cao's: cao’s gesloten buiten paritair orgaan: gesloten door één of
meer representatieve werkgeversorganisaties, geld voor specifieke onderneming
Geschreven arbeidsovereenkomst
- Wat?
o Een contract tussen werknemer en werkgever, waarbij de werknemer zich
verbindt om tegen loon en onder gezag van de werkgever arbeid te verrichten
- 4 elementen
o Overeenkomst
o Arbeid
o Loon
o Gezag
- Voorzien van juist arbeidsstatuur:
o Arbeider
o Bediende
o Handelsvertegenwoordiger
o Dienstboden
o Huisarbeiders
o Studenten
Partaire comités
- Wat?
De organen van het sociaal overleg op het niveau van de sectoren
- Wie?
In de paritaire comités zetelen vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers
Ondernemingen met aanverwante activiteiten worden gegroepeerd
- Doel?
Gaan regelen welke wetten passen bij welke sector
De regelgeving die aangepast is aan de arbeidsvoorwaarden op hen van toepassing
te maken
- Voorbeeld: PC 200 is het paritair comité voor werknemers die hoofdzakelijk intellectuele
arbeid verrichten. Het gaat dus om een zeer grote en heterogene sector met om en bij
de 50.000 bedrijven en bijna 350.000 bedienden
- Paritaire comité ≠ vakbonden
Vakbond = vereniging van werknemers die opkomt voor de belangen van leden
De drie grootste vakbonden in België:
ACV (christelijk)
ABVV (socialistisch)
ACLVB (liberaal)
, Arbeidsovereenkomst
- Verplichtingen van de werknemer:
Zijn werk zorgvuldig, eerlijk en nauwkeurig te verrichten op de tijd, plaats en wijze
zoals is overeengekomen
Te handelen volgens de bevelen en de instructies die hem worden gegeven
Zich ervan te onthouden fabrieksgeheimen, zakengeheimen of geheimen in verband
met persoonlijke of vertrouwelijke aangelegenheden, waarvan hij in de uitoefening
van zijn beroep kennis kan hebben, bekend te maken of daden van oneerlijke
concurrentie
Zich te onthouden van al wat schade (veiligheid) kan berokkenen,
Arbeidsgereedschap en de ongebruikte grondstoffen in goede staat terug te geven
- Verplichtingen van de werkgever:
Te doen arbeiden op de wijze, tijd en plaats zoals is overeengekomen, (bijv. ter
beschikking stellen van de nodige hulp, hulpmiddelen en materialen)
Behoorlijke omstandigheden met betrekking tot de veiligheid en de gezondheid
Het loon te betalen op de overeengekomen wijze, tijd en plaats
De nodige tijd te geven voor geloofsplichten en burgerlijke verplichtingen
Zorg en aandacht te wijden aan het onthaal van de werknemers en van de jeugdige
werknemers in het bijzonder
Te zorgen voor het arbeidsgereedschap evenals voor de persoonlijke voorwerpen die
in bewaring moeten worden gegeven
De werknemer behoorlijk te huisvesten en gezond en voldoende voedsel verstrekken
ingeval verbintenis om hem kost en inwoning te verschaffen
Arbeidsreglement
- Algemene arbeidsovereenkomst en info over werking
- Verplichte vermelding (uurrooster, straffen, EHBO-informatie)
- Strikte procedure voor het opstellen en het wijzigen van het arbeidsreglement
- Elk bedrijf moet vrije toegang hebben tot het bezien van het arbeidsreglement
- Toezicht op sociale wetten controleert dit
Arbeidsduur en rusttijden
- Arbeidsregeling wordt beschouwd als “normaal” wanneer het gaat om:
Legt periodes vast waarbinnen die arbeid gepresteerd mag worden: de arbeidsduur
is beperkt tot 8 uren per dag/ 38 uren per week op jaarbasis
Arbeidsweek: van maandag tot zaterdag
's Nachts wordt niet gewerkt: tussen 20 u en 6 u
Feestdagen respecteren
Feestdagen
- De werknemer mag tijdens tien feestdagen per jaar niet worden tewerkgesteld en de
werkgever is gehouden deze niet gepresteerde dagen te betalen.
- Vervanging van de feestdag welke met een zondag of een gewone inactiviteit dag in een
onderneming samenvallen.