HOOFDSTUK 1: EEN EERSTE KENNISMAKING
Wat is sociologie?
Mensbeelden belangrijk bij sociale processen (vb. bij pedagogie:
meritocratische principe focus op individu)
Sociologie: mens als startpunt, maar niet als individu die
centraal staat, we spreken van actoren die handelingen
stellen, we bestuderen interacties
o Aandacht voor historische processen en hoe die processen gezorgd
hebben voor hoe situaties nu zijn
1.1Inleiding: niet iedereen leeft even lang
- Vrouwen hebben hogere levensverwachting
- Mannen en vrouwen met diploma hoger onderwijs hebben hogere
levensverwachting dan zij met een lager onderwijsniveau
- Hoger diploma betere gezondheid
Verklaring… relaties tussen mensen
Opleidingsverschillen leiden tot sociale ongelijkheid, dus verschillen in
levenskansen
- Hoge opleiding stimuleert vermogen om ingewikkelde problemen in te
schatten + impact op vorming van persoonlijkheid
- Diploma leidt naar job hoger loon betere buurten wonen + betere
gezondheid + uitgebreide medische verzorging
- Goede job meer variatie in werk en gezondere arbeidsomstandigheden
arbeidstevredenheid stijgt naargelang opleidingsniveau
- Kenmerken van ene leefsituatie kunnen overgedragen worden naar andere
vaardigheden komen tot uiting in andere domeinen van dagelijks leven
1.2De sociologische verbeelding
Startpunt van een sociologische verklaring kan je de sociologische
verbeelding noemen
Specifieke wijze van kijken naar wat met mensen in hun leven gebeurt.
Gebeurtenissen, biografieën en individuele verschillen in een samenleving
verklaren vanuit het geheel van sociale relaties
o Sociale relaties bepalen de biografie van mensen, die sociale
relaties zelf zijn het resultaat van een historisch proces
Actoren als knooppunt binnen complexe relaties
o Actor: handelend subject
o Handelingen verklaren vanuit geheel van sociale relaties
Horizontale & verticale differentiatie:
o Verticale: gendergelijkheid heeft hier invloed
op
o Horizontale: diversiteit in onderwijsniveau &
arbeidsparticipatie van vrouwen
1
,SOCIOLOGIE
Kenmerken van de sociologische zienswijzse:
o Relationeel denken: sociale relaties bepalen andere sociale
relaties
Interacties tussen individuen of grotere sociale eenheden
o Sociale relaties hebben een historische oorsprong
Maar, gerichthed op de hedendaagse samenleving
o Zoeken naar algemene wetmatigheden als verklaring
Specifiek begrippenkader
Empirische onderwouwing
1.3Van gedrag tot samenleving
1.3.1 Gedrag
Gedrag: elke actie of reactie van een individu (bevat zowel een objectieve als
subjectieve waarneembare dimensie)
Objectief waarneembare of externe componenten van gedrag: aspecten
die door ten minste 2 individuen, ego & alter, kunnen worden
waargenomen
Subjectieve of interne component van gedrag: door 1 waarnemer, ego,
waarneembaar
o Motivationele component: drijfveren van handelen die aanzetten,
motiveren tot gedrag (vb. winstmaximalisatie)
o Emotionele component: innerlijke gevoelens zoals angst, onrust,
schaamte…7
o Cognitieve component: beelden die we ons vormen van
werkelijkheid
o Reflexieve component: beeld dat je van je van jezelf vormtx
De dimensies kunnen analytisch van elkaar worden
gescheiden, maar ze doorkruisen elkaar in werkelijkheid
1.3.2 Sociaal handelen
Handeling: doelgericht gedrag
Objectgerichtheid
Door doelgerichtheid krijgt handelen betekenis
Betekenis: mentale projectie van de voltooide handeling
Sociale handeling: handeling gericht op gedrag van anderen (alter) volgens
Max Weber
Wederzijdse betrokkenheid
o Sociaal handelen is betekenisvol door gedeelde betekenis
o Betekenis komt tot stand in sociale interactie
o Afhankelijk van de interpretatie van alter
o Gebeurt via anticipatie/ verwachtingen
o Gedeelde rationalisaties (Betekenis is niet
individueel: krijgt sociale betekenis door
overeenstemming tssn verschillende partners)
o Toekomstgericht (doel: reactie Alter)
2
,SOCIOLOGIE
o Dus: interindividuele benadering noodzakelijk
Weber ontwierp ook de handelingstypologie:
Rationeel handelen
o Instrumenteel rationeel handelen
Doel/ rationalisatie: efficiëntie
Binnen de condities van een specifieke handelingssituatie de
aanwezige middelen zo efficiënt mogelijk inzetten om een
doel te bereiken
Vb. handelen binnen de economie (efficiëntie, doelstellingen
vaak materieel en egoïstisch)
o Waarde rationeel handelen
Doel: rationalisatie: inherente waardevolheid
Handelen omdat je het zelf waardevol vindt, niet iets
efficiënt willen bereiken, maar het handelen is een doel
op zichzelf
Geen extern iets mee bereiken
Vb. kunstenaars
Dus: sterk bewustzijn van de betekenis van de handeling
Niet-rationeel handelen
o Affectief handelen
Emotionele (affectieve) component overheerst
Affectief reflex (niet echt doelbewust)
Reflectie komt vaak pas achteraf
Vb. moeder die begint anderen uit te schelden op voetbal van
zoon
o Traditioneel handelen
Obv gewoonte (reflexieve component is minder sterk
aanwezig)
Gericht op verleden
Sociale verplichting
Vb. hand geven als je iemand groet
Globaal voorbeeld: trouwen
- Instrumenteel: belastingvoordeel
- Waarde: het huwelijk is schoon
- Affectief: om de liefde te bezegelen
- Traditioneel: iedereen hoort gewoon te trouwen
- Reflexief: moeten we wel echt allemaal trouwen?
1.3.3 Interactie
Interactie: gevormd door handelingen van persoon en reactie daarop
door ander persoon. Ontstaat wnr mensen een gedeelde/ complementaire
betekenis aan elkaars handelen geven.
o Creëert verwachtingen
o Wederzijdse afhankelijkheid (interdependentie)
3
, SOCIOLOGIE
Sociaal handelen: onderbouw van interactie
o Sociale handeling: samen doelgericht handelen, gebasseerd op
principes die voor medemensen als zinvol ervaren worden
o Alter (sociale handeling) Ego (sociale handeling)
o Binnen de dynamiek van het sociale handelen van meerdere
personen onderscheiden we ‘opdat’ en ‘omdat’ motieven
Mensen handelen ‘opdat’ iets zou worden gerealiseeerd. Voor
de andere persoon wordt dit een ‘omdat’ motief
1.3.4 Vormen van interactie
Conforme interactie: verloopt volgens de betekenis die beide partners
aan de interactie vastknopen. Er zijn steeds 2 aspecten aanwezig:
o Wederzijds akkoord over wat in de interactiesituatie zal gebeuren
o Akkoord over hoe die overdracht zal gebeuren
Het tegengestelde is deviantie of afwijking
Samenwerking: sociale eenheden proberen samen een doel te realiseren.
Er moet een gedeelde doelgerichtheid zijn (wat) en conformiteit over ‘wat’
en ‘hoe’ (= sociale orde)
Conflict: ten minste 2 partijen gaan niet akkoord met hoe een interactie
moet verlopen, waarbij ze een poging doel om de interactie te laten
verlopen volgens de eigen zienswijze. Geen gedeelde doelgerichtheid en
conformiteit over ‘wat’ en ‘hoe’ (= sociale verandering). Uiting: deviantie,
macht, discussie
Sociale ruil: beloningen die individuen in sociale verbanden ontvangen,
zijn vaak kosten voor de anderen. Baten (Ego) kosten (Alter). Erkenning
als compensatie (sociale erkenning. Belang van wederkerigheid.
Waarom zijn al deze interactievormen zo belangrijk? Omdat wat de interactie ook
is, deze interactievormen altijd aanwezig zijn.
1.3.5 De stolling van interactie in cultuur en structuur
Sociologie= studie van het georganiseerd samenleven
Cultuur: mensen die een gedeelde betekenis aan handelen en de
objecten uit hun omgeving toekennen en die geformaliseerd wordt in
waarden, normen, overtuigingen en wetten. Dit komt in interactie tot stand
o Cultuur als inhoud van het georganiseerd samenleven
Structuur: geheel van posities van actoren en de vorm van de interacties
eb relaties tussen die actoren.
o Sociale structuur als vorm van het georganiseerd samenleven
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur gyselinckmanon. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €6,46. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
