Waarom Europa?
‘zonder mijn strakke houding zouden we zeker onder de voet zijn gelopen.’
10 december 1991 – akkoord in Maastricht (Verdrag van Maastricht)
= mijlpijl voor de Europese integratiegeschiedenis
- Brussel of Straatsburg de zetel?
Martens steeds blijven strijden voor Brussel uiteindelijke beide geworden
Paradox: eerste plaats kiezen voor eigen voordelen van de samenwerking, gaat het geheel
erop vooruit
9 mei 1950: presentatie van de geboorteakte van de EU, die we vandaag de dag kennen
EU is uitgegroeid van een West-Europees initiatief tot een pan-Europese organisatie
Ganse geschiedenis – 3 lenzen
1) totstandkoming van de Europese verdragen
nieuwe verdragen of aanpassingen hebben gelijk een impact op de Europese instellingen
en op de besluitvorming, dit zorgt voor een vergroting van de bevoegdheden van de EU
1952 begonnen met de EGKS in Parijs waarbij men nu debatteert over de rol van de EU op
vlak van gezondheid
2) geografische uitbreiding
letterlijke omvang van de EU is indrukwekkend geworden, beslaat bijna een volledig
continent ( 6 – 27)
oorlog in Oekraïne uitbreiding weer bovenaan op de agenda
3) crisismomenten
= brandstof voor Europese integratieproces
VB: gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) – uniforme regels in de transsportsector
gekomen doordat de lidstaten deze problemen niet op zichzelf kunnen aanpakken,
waardoor er na een crisis meer integratie ontstaat
vaak blijkt het gekozen spoor niet optimaal: failing forward
= Unie is een voortdurende leerschool waarbij ze traag vooruitgang boekt
Andere lenzen
Gender
Europese integratieproces voornamelijk door mannen gedreven (founding fathers)
afspiegeling van de sociaal-economische verhoudingen uit het verleden
NU: bestaat de commissie uit 13 vrouwen en 14 mannen + voorzitster Von der Leyen (1 ste)
West-Europese focus
hangt ook samen met de realiteit aangezien 5/6 landen zich bevonden in het westen
MAAR: gebeurtenissen in Oost-Europa hebben ook een duidelijke impact
+ kolonies worden vaak over hoofd gezien – terwijl Schuman duidelijk spreekt over de
economische ontwikkeling van Afrika
NU: speciale relaties behouden met ex-kolonies
,Top-down benadering:
in de begindagen is Europese integratie voorbehouden voor een kransje prominenten, die
boven de burger hun hoofd allerlei beslissingen maken
na verdrag van Maastricht nemen de bevoegdheden toe waardoor de Europese
beleidsvoering doordringt op de dagelijkse levenssfeer
Waarom bestaat er nog geen Europees leger?
Weet je wat de basis van ons beleid is? Het is angst. Angst voor jou, angst
voor je regering, angst voor de politiek.’
1948 – 3de vergadering van de VN in Parijs
premier Paul Henri Spaak
neutrale houding, geen fan van NAVO + Marshallplan maar kiest uiteindelijk toch voor de
Amerikanen aangezien hun beleid gedurfder en ambitieuzer is
De Koude oorlog
Oktober 1943: minister van buitenlandse zaken van SU, China, GB en USA verzamelen in
Moskou nood aan nieuwe internationale organisatie
Februari 1945: conferentie van Jalta – Stalin, Roosevelt en Churchill richten de VN op
VN-veiligheidsraad: China, Frankrijk, GB, USA en SU (veto) + sinds 1965 10 wisselende leden
nieuw tijdperk breekt aan waarin landen in vrede met elkaar samenleven
omgekeerde gebeurt: verloop + einde WO II kiem voor de koude oorlog
Stalin:
wantrouwt namelijk USA en GB aangezien ze pas in juni 1944 hun westelijk offensief zijn
gestart, terwijl men in de SU al sinds 1941 strijdt tegen de aanvallen van Hitler
hebben ze zolang gewacht zodat de SU en de Nazi’s elkaar al hadden uitgeput?
Communisten genieten na WO II van een groot succes in verschillende landen
België zitten ze zelfs in meerdere regeringen
creëert westerse scepsis: krijgen de indruk dat er dubbel spel wordt gespeeld aangezien
de SU nog tijdens de oorlog de Baltische staten en Finland annexeert
optimisme naar communisme gaat op met de zon
April 1949: oprichting NAVO in Washington
Noord-Atlantische verdragsorganisatie
Harry Truman + 11 ministers van buitenlandse zaken verdrag van Washington
= aanval op één van de landen is een aanval op alle landen
België, Canada, Denemarken, Frankrijk, IJsland, Italië, Luxemburg, Nederland, Noorwegen,
Portugal, VK, USA
1951: Griekenland + Turkije
Moskou voelt zich omsingeld
1955: Warshaupact – SU, Albanië, Hongarije, Roemenië, Polen, Bulgarije, DDR, TS
,--> De Koude oorlog is geïnstitutionaliseerd langs beide zijden van het ijzeren gordijn
Pan-Europa
na WOI opmars in de kosmopolitische denkwijze (voor het nationalisme)
= natiestaat alleen onvoldoende geschikt om actuele problemen op te lossen
Richard von Coudenhove-Kalergi 1923 – pan-Europese beweging
= economische samenwerking op vlak van erts, kool en mijnindustrie
om onafhankelijk te blijven van de Duitse Weimarrepubliek + de SU
1929 Briand-Kelloggpact: vredevolle oplossingen kiezen boven oorlog
Frans-Duitse verzoening
op 75 jaar tijd – 3 confrontaties tussen de Duitsers en de Fransen
Pruisenoorlog: 1870-1871
WO I: 1914-1918
WO II: 1939-1945
--> relatie is delicaat, er wordt enkel afgesproken in het neutrale Généve (geheim)
MAAR: Churchill – Britse premier pleit voor de Frans-Duitse verzoening amper 16 maanden
na de tweede wereldoorlog – noodzakelijk voor de Verenigde Staten van Europa
Wie is Adenauer?
Konrad Adenauer (1876-1967)
anti-nazi + burgemeester van Köln
wordt in het Hitlerregime opgepakt
grondlegger van de BRD
1946: voorzitter van de CDU
1949: Bondskanselier van de BRD
--> blaast al snel de west-duitse economie terug leven in
blijf tot 1963 Bondskanselier + vlak voor Frans-Duitse vriendschapsverdrag met Charles de
Gaulle
Benelux als voorbeeld
verenigd in Londen werken ze aan een eigen interpretatieproject
BLUE – Belgische Luxemburgse Unie – 1921 = zelfde munt en douane-unie nastreven
Akkoord van Ouchy – 1932
Nederlanders komen erbij – protectionisme maar faalt
Benelux – september 1944 Londen – 1948 in werking
einde van de rivaliteit van de 3 landen – eigen autonome instellingen
samenwerking met Frankrijk en Italië mislukt (Fritalux)
--> Benelux voorbeeldfunctie voor het integratieproces
Jean-Charles Snoy et d’Oppuers
rechterhand van Spaak, Benelux bron van inspiratie
Marshallplan
West-Europa is kwetsbaar na WOII voor het rode leger van Stalin
, --> Amerikanen zien dit niet graag en willen hun bevrijde gebieden graag beschermen
militair vlak: NAVO bondgenootschap
economisch vlak: Marshallplan – herstelprogramma voor Europa zodat ze sterker worden en
terug een belangrijke afzetmarkt worden voor Amerikaanse producten, iedereen mag erin
stappen
--> centraal en Oost-Europese landen zitten gewrongen door de SU en laten dit aan hun
voorbijgaan
OEES: 1948 --> Organisatie voor Europese Economische Samenwerking
OESO: 1960 --> Organisatie voor Economische samenwerking en ontwikkeling
Raad van Europa
7 mei 1948: congres in Den Haag – in welke mate gaan ze voor gedeelde belangen en een
centrale overkoepelende autoriteit willen aanvaarden
11 mei 1948: België, Denemarken, Frankrijk, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland,
Noorwegen, VK en Zweden – akkoord oprichting Raad van Europa
1949: Verdrag van Londen – geformaliseerd
Raad van Europa: supranationaal
ministerraad: intergouvernementeel
oprichting Europees Hof voor de Rechten van de Mens
De Schumanverklaring
Jean Monnet vindt dat de Duitse en Franse economie met elkaar moeten integreren
--> voorstel voor te gaan samenwerken op vlak van kolen en staal
Frankrijk stijgende angst voor de BRD die op 23 mei 1949 het leven ziet
Schuman bestudeert dit voorstel aandachtig – 9 mei 1950 (Europa Dag)
--> uitnodiging aan andere landen om supranationaal te gaan samenwerken
Adenauer neemt het voorstel met beide landen, ziet dit als enige kans om het Franse
wantrouwen te temperen + kolen en staal samenwerken is goed om conflicten uit te
schakelen
Italië doet ook al snel mee, wil ook het debacle van WOII snel vergeten
VK: doet niet mee labourregering is niet bereid om de soevereiniteit op te geven
1950-51-52: Verdrag van Parijs – oprichting EGKS
4 instituties: de Hoge autoriteit na verdrag van Rome – Europese Commissie, de
Parlementaire vergadering, de Raad van Ministers en het Hof van justitie
--> zelfde instellingen als de Benelux
Duitse herbewapening
ideologische verschillen tussen Oost en West krijgen een vaste vorm
1947: Verdrag van Duinkerke om samen te werken (VK en Frankrijk)
