Seksuele gezondheid
HFDS 1: Seksuele gezondheid
1) Definitie seksualiteit=
Seksualiteit is een centraal aspect v/h welzijn doorheen zijn leven.
Het houdt in het geslacht, de genderidentiteit en -rollen, seksuele oriëntatie, erotiek, plezier,
intimiteit en voortplanting.
Seksualiteit wordt ervaren en vormgegeven in gedachten, fantasieën, verlangens,
overtuigingen, attituden, waarden, gedrag, handelingen, rollen en relaties.
Hoewel seksualiteit al deze dimensies kan inhouden, hoeven er niet altijd allemaal ervaren of
geuit te worden.
Seksualiteit wordt beïnvloed door de interactie van biologische, psychologische, socialen economische
politieke, culturele, ethische, juridische, historische, religieuze en spirituele factoren.
2) Definitie intimiteit=
Een gevoel van verbondenheid
Het is een heel vertrouwd gevoel hebben met (iets of) iemand, er helemaal in op kunnen
gaan.
Het hebben van een betekenisvol en zingevend contact.
Het is de ruimt ervaren om je diepste gedachten en gevoelens te kunnen delen,
ongedwongen, met respect en in dit contact je authentieke zelf te kunnen zijn.
Die verbondenheid kan op ≠ manieren ervaren worden.
3 soorten intimiteit:
Relationele (wederkerigheid/afhankelijkheid in relaties met andere)
Emotionele (troost en ondersteuning)
Lichamelijke (aanrakingen – kussen, knuffelen, seks,…)
3) Besluit seksualiteit en intimiteit=
Vormen samen een belangrijke levensbehoefte voor elke persoon
In de relatie met de (chronische) zieke ZO of persoon met een handicap
In de begeleiding v/d ZO zal de dialoog centraal staan
4) Definitie seksuele gezondheid (vanuit biopsychosociale model en seksuele burgerrechten)
Seksuele gezondheid is een staat van lichamelijk, emotioneel, mentaal en sociaal welbevinden met
betrekking tot seksualiteit.
Het is meer dan de afwezigheid van ziekte, disfunctie of gebrek.
Het vereist een positieve en respectvolle benadering van seksualiteit, vrij van dwang,
discriminatie en geweld.
Om tot seksuele gezondheid te komen en te handhaven moeten de seksuele rechten van alle mensen
worden gerespecteerd en waargemaakt.
1
,5) Betekenisgeving seksualiteit en intimiteit=
Het verpleegkundig beroep is bij uitstek waar aanrakingen tussen ZV en ZO onontbeerlijk zijn, wil
goede zorg verleend worden.
Iedere persoon geeft een erg persoonlijke en individuele invulling
Kent persoonlijke grenzen toe in het omgaan met gedrag
Grenzen gevormd vanuit de levensgeschiedenis, waarden en normen
Aan eenzelfde handeling (bv. aanraking, blik of opmerking) kunnen twee personen dus een
verschillende, al dan niet zelf een seksuele betekenis geven.
Een eerste stap in dit proces is het bewust worden of voelen van je eigen tolerantiegrens.
Gedrag kan als seksueel of grensoverschrijdend ervaren worden
Zonder dat dit noodzakelijk zo door de ZO wordt bedoeld (omgekeerd ook)
Eenmaal je bewust bent dat je persoonlijke grens is overschreden moet je dit kenbaar maken.
Vaak slagen ZV er niet in door gevoel van schaamte, hulpeloosheid, kwaadheid of verwarring
De impact van het seksueel (grensoverschrijdend) gedrag (SGG) wordt dan niet gerapporteerd of
besproken in het team.
Uit vrees dat collega’s hun gevoelens niet zullen erkennen, zullen minimaliseren of weglachen
Delen en bespreekbaar stellen van eigen kwetsbaarheid is ondersteunend
6) Betekenisgeving seksuele gezondheid=
Seksuele gezondheid is het vermogen zich seksueel aan te passen en een eigen regie te voeren, in het
licht v/d fysieke, emotionele en sociale uitdagingen v/h leven.
Er is ruimte voor een grote diversiteit aan seksualiteiten (staat van seksueel welbevinden)
Seksuele gezondheid vereist een positieve en respectvolle benadering van seksualiteit en
seksuele relaties.
Vereist de mogelijkheid om plezierige en veilige seksuele ervaringen op te doen, vrij van dwang,
discriminatie en geweld.
Om seksuele gezondheid te bereiken en te handhaven moeten de seksuele rechten van alle mensen
worden gerespecteerd, beschermd en waargemaakt.
2
,7) De seksuele gezondheid in België en Vlaanderen=
Ons land zet bewust in op een breed scala aan interventies en maatregelen
Preventie, gezondheidspromotie, wetgeving en voorzieningen
Vierjaarlijkse HBSC-enquête (internationaal OZ) om de seksuele gezondheid en relaties van
jongeren op Vlaams niveau in kaart te brengen.
In 2022 stond België nog op de 1ste plaats in de Europese Anticonceptie Atlas
Rapport dat anticonceptiebeleid van 46 Europese landen vergelijkt
Terugbetaling van voorbehoedsmiddelen voor jonge (tot 25 jaar) en kwetsbare vrouwen (>
tegemoetkoming)
Overheid ondersteunde websites: zanzu.be en allesoverseks.be
Anticonceptiepil staat nog steeds op nummer 1
Chlamydia is de meest gediagnosticeerde seksueel overdraagbare infectie, gevolgd door gonorroe en
syfilis.
Grote stappen zijn gezet om een LGBTQ+- vriendelijk land te zijn
Inspanningen gaan veel verder dat het opstellen v/h burgerlijk huwelijk
Verbieden van discriminatie op basis van seksuele oriëntatie of gender.
Lopen groter risico op minderheidsstress (tgv van eenzaamheid), stigmatisering en
discriminatie en kunnen coping mechanismes ontwikkelen.
Een belangrijk pijnpunt in ons land blijft de mate aan SGG en misbruik
Personen op de vlucht, transgender personen, personen met een verstandelijke beperking of
psychische kwetsbaarheid.
8) Het belang van positieve seksualiteit=
Het agentschap Zorg en Gezondheid wil in samenwerking met Sensoa ook een bijdrage leveren aan
positieve seksualiteitsbeleving
Nog onvoldoende aandacht aan positieve aspecten en rol van intimiteit en seksualiteit in
kwaliteit van leven voor ZO focus hierop te leggen
Wordt onvoldoende erkend als een bron van lichamelijk en psychisch welzijn
Vaak gezien als een secundair luxeprobleem
Niet één dimensioneel bepaald door de afwezigheid van een seksuele functiestoornis
Vanuit de positieve psychologie is men gaan richt op vragen als:
Wat maakt gelukkige mensen (seksueel) gelukkig?
Hoe kunnen we meer mensen (seksueel) gelukkig maken?
3
, Meer afstappen van de enge normatieve en genderstereotype invulling van seksualiteit
≠ verwachtingen gelden naar mannen en vrouwen
Dit onder invloed v/d pornoficatie, de reclame- en mediabeelden
Abnormale seksualiteit zonder goedkeuring van alle betrokkenen plaatsvindt en/of schade
toebrengt aan de ander
Deze mythes doorbreken bij de ZO is een rol v/d VPK
HFDS 2: Seksuele rechten
1) In de definitie van seksuele gezondheid werd al duidelijk dat de seksuele gezondheid
onlosmakelijk verbonden is met de bescherming van seksuele rechten…
Om seksuele gezondheid te bereiken en te handhaven moeten de seksuele rechten van alle mensen
worden gerespecteerd, beschermd en waargemaakt.
Seksuele rechten zijn rechten die er enerzijds toe bijdragen dat personen worden beschermd tegen
dwang, discriminatie en geweld op het vlak van seksualiteit
Trachten de ontplooiing v/d eigen seksualiteit en seksuele gezondheid van elke persoon waar te
maken:
Inclusief toegang tot voorzieningen (anticonceptie, veilige abortus, seksuologische hulp)
Toegang tot en het verkrijgen van betrouwbare informatie over seksualiteit
Seksuele en relationele vorming
Respect voor lichamelijke integriteit
Vrije partnerkeuze
Keuzevrijheid om wel of niet seksueel actief te zijn
Seksuele relaties met wederzijdse instemming, huwelijk of partnerschap met wederzijdse
instemming
Keuzevrijheid om wel of niet kinderen te krijgen en wanneer
Het nastreven van een bevredigd, veilig en plezierig seksleven
Ze beschermen personen om hun seksualiteit te vervullen en uit te drukken.
Seksuele gezondheid te beleven met respect voor anderen en beschermt tegen discriminatie.
4
