DEEL 3: de context van de fysische revalidatie (Els Kuppens)
Inhoudsopgave
1 De fysische revalidatiecontext............................................................................................................................................... 2
1.1 Leerdoelen..................................................................................................................................................................................2
1.2 De taak van de ergotherapeut in de fysische revalidatie...........................................................................................................2
1.2.1 Definitie ergotherapie in de fysische revalidatie................................................................................................................2
1.2.2 Fysische revalidatie.............................................................................................................................................................2
1.2.3 Multiprofessionele ergotherapeut.....................................................................................................................................2
1.3 Werkterreinen van de ergotherapeut........................................................................................................................................3
1.3.1 Het algemeen ziekenhuis (AZ)............................................................................................................................................3
1.3.2 Het revalidatiecentrum & ambulante revalidatie..............................................................................................................4
1.3.3 Eerstelijnszorg.....................................................................................................................................................................4
1.4 Methodisch handelen in de fysische revalidatiecontext............................................................................................................6
1.4.1 Fase 1: Gegevensverzameling............................................................................................................................................7
1.4.2 Fase 2: Probleemdefiniëring...............................................................................................................................................7
1.4.3 Fase 3: Doelbepaling...........................................................................................................................................................7
1.4.4 Fase 4: Plan van aanpak & uitvoering.................................................................................................................................8
1.4.5 Fase 5: Evaluatie & Nazorg...............................................................................................................................................10
2 Werken & leren.................................................................................................................................................................. 11
2.1 Leerdoelen................................................................................................................................................................................11
2.2 Terugkeer naar werk of onderwijs...........................................................................................................................................12
2.2.1 Waarom werken/studeren wij?.......................................................................................................................................12
2.2.2 Mogelijkheden/beperkingen in werk/onderwijs..............................................................................................................12
2.2.3 Terugkeer naar onderwijs.................................................................................................................................................15
2.2.4 Terugkeer naar werk........................................................................................................................................................16
2.2.5 Belangrijke methodieken in de praktijk als ergotherapeut/ jobcoach in de reva. context.............................................16
3 Spel & Vrije tijd................................................................................................................................................................... 19
3.1 Leerdoelen................................................................................................................................................................................19
3.2 Spel in fysische revalidatie.......................................................................................................................................................19
3.2.1 Casus Jos...........................................................................................................................................................................20
3.2.2 Hulpmiddelen bij spel.......................................................................................................................................................21
3.3 Vrije tijd in de fysische revalidatie............................................................................................................................................21
3.3.1 Hulpmiddelen bij de vrije tijd...........................................................................................................................................22
3.4 Occupational balance: de balans tussen productiviteit en vrije tijd........................................................................................22
4 Wonen en zorgen................................................................................................................................................................ 22
4.1 Leerdoelen................................................................................................................................................................................23
4.2 Wonen......................................................................................................................................................................................23
4.2.1 Integrale toegankelijkheid & Universal design.................................................................................................................23
4.2.2 7 principes van Universal Design (UD):............................................................................................................................25
4.2.3 Inventarisatie van de woonomgeving..............................................................................................................................27
4.2.4 Ergotherapeutische interventies bij wonen.....................................................................................................................27
4.3 Zorgen......................................................................................................................................................................................30
4.3.1 Zelfredzaamheid...............................................................................................................................................................30
4.3.2 ZelfredzaamheidsRadar....................................................................................................................................................33
4.3.3 Zorgen voor anderen........................................................................................................................................................34
4.3.4 Enkele aandachtspunten rond zorgen..............................................................................................................................34
,1 De fysische revalidatiecontext
1.1 Leerdoelen
• Leerdoel 1: De student duidt het belang van ergotherapie binnen de
revaliderende context en verklaart de taak van de ergotherapeut.
Concrete lesdoelen:
• De student geeft in eigen woorden de werking en organisatie van de fysische
revalidatiecontext weer.
• De student verklaart wat de taak van de ergotherapeut is in de fysische
revalidatiecontext.
1.2 De taak van de ergotherapeut in de fysische revalidatie
HEEL RUIM!
• Wil je de handeling nog doen/ moet je die nog doen?
• Wat is dan juist het probleem? Waarom lukt het niet? Problemen met bukken?
• Wat gaan we zoeken om te zorgen dat je dat wel nog kan doen?
VAPH (Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap) dossier opmaken, waar
je dingen mee kan aanvragen.
1.2.1 Definitie ergotherapie in de fysische revalidatie
• Terugwinnen, verbeteren en/of in stand houden van hun functioneren in hun
leer-, leef-, werk- en ontspanningssituaties.
• Middelen: alle activiteiten/handelingen die de mensen in die situaties kunnen
doen.
• Doel: het leren optimaal ZELF-(standig) handelen!
• Hierbij vertrekt de ergotherapeut van een onderzoek van:
o (Overblijvende) mogelijkheden m.b.t. het kunnen uitvoeren van dagelijkse
activiteiten/handelingen.
o Wat de cliënt en/of mensen uit zijn omgeving belangrijk & haalbaar
vinden.
→(leer-) programma & oefenen. MAAR vaak enkel advies geven.
1.2.2 Fysische revalidatie
Revalidatie betekent “herstel” of letterlijk “het weer valide worden”
→na ongeval, medische ingreep of na ontstaan van een aandoening.
Focus: resterende vaardigheden, NIET op beperkingen/stoornissen.
Neurorevalidatie = alle (para)medische & psychosociale behandelingen voor de
cliënt met een letsel aan het centraal zenuwstelsel.
“Rehabilitation is the medical specialty that, based on the diagnosis of health
conditions and the assessment of functioning and its determinants, manages and
performs interventions and services using physical medicine and pharmacological,
behavioral, educational, vocational, and other strategies”.
1.2.3 Multiprofessionele ergotherapeut
Revalidatie = multiprofessioneel.
→verschillende disciplines zorgen ervoor dat de cliënt optimaal gerevalideerd wordt.
,Revalidatiearts & neuroloog:
• Medische opvolging.
• Beslissen wanneer welke therapie mag opgestart worden.
• Verantwoordelijk voor de organisatie van het revalidatieproces.
• Arts geeft informatie aan het paramedisch team omtrent de aandoening & stelt
de einddoelstellingen op. Het paramedisch team brieft wekelijks of dagelijks zijn
observaties & interpretaties.
Kinesitherapeut:
• Werkt met somatisch problematiek (stoornissen in evenwicht, kracht,
sensibiliteit).
Ergotherapeut:
• Werkt op ADL & IADL taken.
• Zoeken naar aanpassingen en/of hulpmiddelen om het leven te
vergemakkelijken als er sprake is van taal-, spraak- of slikproblemen of
cognitieve stoornissen. (+ logopedist)
• Goede communicatie over huisbezoeken, hulpmiddelenaanvragen,
woningaanpassingen, arbeidstegemoetkomingen is een belangrijke taak.
Logopedist:
• Werkt met taal en/of spraakproblemen, op slikstoornissen en op cognitieve
problemen.
• Beslist consistentie voeding.
Verplegend personeel & verzorgend personeel:
• Medische & verzorgende kant van de revalidatie (pijnklachten, medicatie,
slaappatronen, wondjes).
• Geven belangrijke informatie door over de cliënten aan ergo (medicatie, slapen,
pijn).
• Specialiseren in een behandelmethodiek: NDT om ADL training te kunnen
voortzetten nadat deze is opgestart door de ergo, of transfers kunnen
ingeslepen in de badkamer.
Psycholoog:
• Ondersteunt cliënt & zijn familie bij de verwerking van de gebeurtenissen.
Neuropsycholoog:
• Staat in voor de diagnosestelling van mogelijke cognitieve problemen.
Diëtiste:
• Een te hoog of te laag caloriegehalte.
Sociale assistente:
• houdt zich bezig met het dossier op vlak van terugkeer naar huis & eventuele
thuiszorgdiensten, huur van hulpmiddelen, financiële tegemoetkomingen &
opstarten van dossiers.
1.3 Werkterreinen van de ergotherapeut
1.3.1 Het algemeen ziekenhuis (AZ)
Algemeen ziekenhuis: kortdurend.
Reva afdeling → 4 dagen opvolgen → revalidatiecentrum of thuis.
, Men kan de ziekenhuizen indelen naargelang hun specialisatie: Algemene
Ziekenhuizen
• Acute ZH: niet-psychiatrische instellingen waarin de cliënten in de eerste fase
van hun ziekteproces worden opgenomen.
• Geriatrische ZH: erkend voor de opname van bejaarden.
• Gespecialiseerde ZH: voor de behandeling van bepaalde ziektes (Vb: MS).
• Sanatoria: zijn uitsluitend of ten dele voorbehouden voor TBC-cliënten.
Er bestaan verschillende ziekenhuisdiensten die elk met een kenletter wor- den
aangeduid, bijvoorbeeld:
• C Diagnose en heelkundige behandeling
• D Diagnose en geneeskundige behandeling
• G Geriatrie
• R Revalidatie
• Sp Specialiteiten.
Veel ergotherapeuten die in de fysische revalidatie werken, werken op G-, R- en Sp-
diensten.
1.3.2 Het revalidatiecentrum & ambulante revalidatie
Revalidatiecentra opgericht door VAPH (Vlaams Agentschap voor personen met een
Handicap)
Doel: personen met een beperking..
• De beste geneeskundige verzorging bieden.
• Hun overblijvende geschiktheden ten nutte te maken.
• Te oriënteren naar productieve arbeid.
Onderverdeeld in 6 groepen:
1. Personen met een motorische of cerebraal-motorisch beperking
2. Personen die lijden aan neurologische aandoeningen
3. Hartlijders
4. Personen met psychisch of visuele beperking
5. Personen met een gehoor- en/of spraakstoornis
Revalidatiecentra vaak verbonden aan ziekenhuizen.
De behandeling gebeurt door een gespecialiseerd team (o.a. revalidatiearts,
psycholoog, verpleegkundige, kinesitherapeut, ergotherapeut, logopedist en sociaal
ver- pleegkundige).
Afhankelijk van hun ‘statuut’ hebben de cliënten er bijvoorbeeld recht op 15, 30 of 60
minuten therapie per werkdag (K15-, K30-, K60- statuut).
1.3.3 Eerstelijnszorg
Eerstelijnszorg: trainen NA een revalidatieproces →ergo aan de slag!
1.3.3.1 Vormen van eerstelijnszorg
Niet-professionele of informele eerstelijnszorg:
• Zelfzorg: de zorg die door de cliënt zelf uitgevoerd wordt.
