Chapter 17: The First World War (De Eerste Wereldoorlog)
Voor 1914 waren de mensen er nog van overtuigd dat men een positieve, goede toekomst
tegemoet ging.
1. De internationale anarchie
1873-1893: een economische crisis
- Koloniale race
- Economisch protectionisme/nationalisme
- 2de Industriële Revolutie: grotere concurrentie en afzetproblemen
Geopolitieke ontwikkelingen (Strijd om strategische plaatsen/Balkan-conflict)
In het midden van de 19de eeuw werden politieke conflicten opgelost met geweld.
Het Duitse Rijk was op dat moment het sterkste nieuwe politieke systeem (door middel van
geweld). Willem II was vanaf 1890 de keizer en maakt een einde aan de vredespolitiek van
Bismarck.
Het was de eerste keer dat Europese staten zo’n grote legers hadden tijdens vredevolle
periodes. 1,2,3 of 4 jaar was er dienstplicht in de verschillende naties.
Explosie WOI
- De grote legers van de staten en de vele praat over een grote oorlog
- Verschillende internationale allianties
- De drang van Duitsland om een grotere rol te spelen op internationaal vlak
- De voortdurende conflicten in de Balkan
1.1. Rivaliserende allianties: Triple Alliance vs Triple Entente
Eenmaal het Duitse Rijk verenigd was, begon het aan zijn Industriële Revolutie.
De Duitse bevolking vond dat ze een meer erkenning wilden voor hun immense groei (place
in the sun).
Frankrijk rouwde om het verlies van Elzas en Lotharingen.
Engeland zag Duitsland goedkoper en meer op internationale markten verkopen, hun
kolonies uitbreiden in Afrika, het Midden-Oosten en het Verre Oosten.
Andere staten legden connecties met/in Duitsland.
Bismarck leidde een politiek van vrede en diplomatie (1871). In 1879 vormt hij een militaire
alliantie met Oostenrijk-Hongarije en in 1882 werd Italië daarbij gevoegd.
Triple Alliance (1882)
- MAAR, om contacten met Rusland te onderhouden moest Bismarck zeer
diplomatisch te werk gaan (want Rusland en Oostenrijk rivalen).
- Later stopt Willem II direct de samenwerking met Rusland.
In 1894 kwam er een alliantie tussen Frankrijk en Rusland (nauwe samenwerking)
Franco-Russian Alliance
,Het Continent was tegen 1894 verdeeld in 2 kampen:
Duitsland-Oostenrijk-Italië versus Frankrijk-Rusland
In 1898 beslist Duitsland om een militaire vloot uit te bouwen. Er ontstaat een nieuwe race
tussen Duitsland en Groot-Brittannië. Hun vloot was altijd superieur geweest tegenover de
rest van Europa.
- Ook de Britten waren nu geïnteresseerd in een overeenkomst met Frankrijk en
Rusland.
- Engeland kwam traagjes uit hun diplomatische isolatie
Entente Cordiale (1904): GB + FR
In 1907 werd in de Anglo-Russische conventie de verschillen tussen Engeland en Rusland
gesettled. Datzelfde jaar werkten Frankrijk, Rusland en Engeland samen
Triple Entente (1907)
1.2. De crisis in Marokko en de Balkan
Duitsland werd onzeker door het verband tussen Frankrijk en Rusland, en vreesden voor een
verbond tussen hen en nog eens Engeland. Frankrijk werd door de steun van Engeland
steeds invloedrijker in Marokko.
- Maart 1905: keizer William II gaf in Tangier een verrassende speech in voordeel van
de Marokkaanse bevolking, hij pleitte voor hun onafhankelijkheid en vrijheid.
Doel: het verbond tussen Frankrijk en Engeland uit elkaar halen
MAAR, het verband werd daardoor juist sterker
- In 1911 was er een tweede crisis in Marokko, dat alleen maar in het nadeel van
Duitsland was.
Daarnaast was er ook crisis in het Balkangebied.
De Slovenen en Kroaten waren Romaans Katholiek en leunden meer naar West-Europa.
De Serven en veel mensen uit Bosnië waren Oosters Orthodox en leunden meer naar
Rusland. Bosnië was sinds 1878 bezet door Oostenrijk-Hongarije.
, Slavische heropleving zorgde voor een verbondenheid tussen deze verschillende
natiestaten en gebieden.
Tegen 1900 waren Slavische nationalisten ervan overtuigd dat Hongaarse, Duitse en
Oostenrijkse Maygaren (Dubbelmonarchie) hen nooit gelijk zouden behandelen, en roept de
Slaven in het zuiden op om onafhankelijk te worden.
Het kwam er dus op neer dat de Slovenen en Kroaten zich wilden losrukken van Oostenrijk-
Hongarije en bij Servië wilden aansluiten.
Servië kwam het middelpunt van de Zuid-Slavische onrust (onafhankelijke staat sinds
1878.
1908, twee gebeurtenissen
- De Jonge Turken konden dat jaar doorbreken tot een revolutie tegen Abdul Hamid.
De sultan werd gedwongen het liberale parlement te herstellen.
- Er werd een geheime overeenkomst gesloten tussen de Russische en Oostenrijkse
ministers van buitenlandse zaken, Alexander Isvolsky en Alois von Aehrenthal. Ze
zouden een internationale conferentie aankondigen
o Rusland steunt de annexatie van Bosnië voor Oostenrijk
o Oostenrijk zou de langgezochte opening naar de Straat van Bosporus van
Russische gevechtsboten steunen
Niet doorgegaan, maar Oostenrijk claimde wel Bosnië
- Mensen in Rusland wisten niks over deze geheime overeenkomst, ze wisten alleen
dat het negatief was voor hun Slavische broeders in Servië.
De Balkanoorlogen
- 1911: Italië verklaard de oorlog aan het Ottomaanse Rijk, waarbij Italië Tripoli en de
Dodekanesos Eilanden innamen.
- 1912: Eerste Balkanoorlog
o Bulgarije, Servië en Griekenland vormden
samen een kamp tegen het Ottomaanse Rijk.
o Ze wilden bepaalde gebieden waar zij vonden
dat ze recht op hadden.
o Het Ottomaanse Rijk verloor weer, maar door
onderlinge strijd volgde er een nieuwe oorlog.
- 1913: Tweede Balkanoorlog
o Ging over de controle van Albanië
o Bulgarije verklaarde oorlog aan Servië (coalitie
met Griekenland)
o Bulgarije verliest delen van Albanië
o Rusland steunt daarin Servië, maar Oostenrijk-
Hongarije werkte tegen
o Europa besliste, door internationale druk, om
Albanië onafhankelijk te verklaren
Frustratie van Servië neemt toe
, 1.3. De Sarajevo-crisis en het uitbreken van de oorlog
a) De hete zomer van 1914
28 juni 1914
- Een lid van de Servische geheime bond, “Union or Death” werd aangesteld om de
erfgenaam van de Habsburgse troon te vermoorden. Franz Ferdinand werd op straat
in Sarajevo doodgeschoten samen met zijn vrouw.
Periode voor 23 juli 1914
- De Oostenrijkse regering wilde een einde brengen aan het Zuid-Slavische
separatisme, maar wilde ze niet annexeren.
- Ze kregen steun van Duitsland
- De Serven rekenden op Rusland, die zich keerden naar Frankrijk. Zij waren bang om
Rusland als bondgenoot te verliezen, dus gaven ze Rusland “carte blanche”
23 juli 1914
- Oostenrijk-Hongarije geeft Servië en ultimatum. Ze moeten met bepaalde
voorwaarden (zoals uitleveren opdrachtgevers van de moord) instemmen.
- Servië weigert, met argument dat hun onafhankelijkheid dan in gevaart komt.
29 juli 1914
- Oostenrijk-Hongarije verklaart de oorlog aan Servië
30 juli 1914
- Rusland mobiliseert zijn troepen aan de grenzen van Duitsland en Oostenrijk-Hongarij
(want verwachten verbond tussen Duitsland en Oostenrijk-Hongarije)
1 augustus 1914
- Duitsland vraagt aan Rusland om troepen terug te trekken
- Rusland reageert niet dus verklaart Duitsland de oorlog
3 augustus 1914
- Ervan overtuigd dat Frankrijk de kant van Rusland kiest, verklaard Duitsland de oorlog
aan Frankrijk
4 augustus 1914
- Engeland twijfelde over hun betrokkenheid bij de oorlog.
- Duitsland hoopte dat Engeland afzijdig bleef
- MAAR wanneer Duitse troepen België binnenvallen (België toen neutraal, akkoord
van 1839), verklaart Engeland de oorlog aan Duitsland
Het was Rusland die Frankrijk en daardoor Engeland in een oorlog stortte, en
Oostenrijk-Hongarije deed hetzelfde met Duitsland.
Oorzaken oorlog
- Verdragssysteem (vrees voor conflict)
- Economische interdependentie en concurrentie (geen internationale regulering)
- Nationalisme en Imperialisme
