Verenigingen, stichtingen en sociale ondernemingen - Lesnotities (zeer uitgebreid) + inhoudstafel + examenvragen (18/20)
LET WEL!! Sommige lessen staan door elkaar (hoorden mijn inziens bij een ander deel dan de volgorde dat ze werden gegeven)
ManaMa vennootschapsrecht KULeuven Campus Brussel...
Verenigingen,
stichtingen en sociale
ondernemingen
MANAMA VENNOOTSCHAPSRECHT
KU LEUVEN – CAMPUS BRUSSEL
Academiejaar 2023-2024
,Prof. Dr. Marleen Denef
Drs. Bram Van Baelen
ManaMa Vennootschapsrecht
KU Leuven – campus Brussel
Academiejaar 2023-2024
Praktisch
Doelstelling van het vak
- Inzicht in relevantie en gewicht van ‘vennootschappen, stichtingen en sociale ondernemingen’: vaak een
blinde vlek in de opleiding in de rechten. Interessant om te zien dat ze toch een belangrijke stakeholder zijn
in onze economie: wat zijn de toegevoegde waardes, wat vertegenwoordigt deze sector qwa
ondernemingen, vestigen, groeipotentieel, werkgelegenheid?
- Inzicht in de juridische werking van “‘vennootschappen, stichtingen en sociale ondernemingen’: als
rechtspersoon en als “onderneming” in het rechtsverkeer zowel interne werking (organen) als externe
relaties
- Met aandacht voor nieuwe maatschappelijke tendensen:
Bv. Bcorp = benefit corporations
Bv. steward ownership
Bv. Fairtrade enterprises
Vergelijkbare trends in Europa (ruimere context)
In de praktijk
- Cartoon: eenzame man die in de spiegel kijkt en lege stoelen: “door bezuiningen is het verenigingsleven
niet meer wat het geweest is”
- Jazz Gent & Jazz Middelheim (De Standaard 2 december 2022): een aantal vzw’s Jazz Gent en Jazz
Middelheim was er financieel wanbeheer voor persoonlijke bedieningen bv. Restaurantbezoeken, niet
komen opdagen, problemen met leveranciers, ..
- Verkoop AA Gent (De Tijd, 11 februari 2023)= de juridische toestand van de club zorgt ervoor dat de
aandelen niet ten gelde kunnen worden gemaakt omdat het een cvba was.
- Samusocial schandaal: schandaal met visakaarten
- Onderzoek bij Let’s Go Urban
- Natuurpunt
- Wanbeheer in een rusthuis
- Maasmechels bedrijf dat misbruik maakte van een vzw voor zieke kinderen
1
,DEEL I – FUNDAMENTEN VAN HET VERENIGINGSRECHT - Situering en afbakening van de sector
op het terrein
I. Historiek van de sector
Waar is het verenigingsleven ontstaan? Als een vorm van liefdadigheid als eerste remedie tegen “sociaal deficit”:
het tekort van een overheid om behoeftigen te verzorgen
1) Middeleeuwen
In de Middeleeuwen hebben we een feodaal stelsel gebaseerd op grootgrondbezit dat schippert tussen
liefdadigheidsopportunisme van feodale machtshebbers die beseften dat liefdadigheid nodig was om bevolking
te voeden en onderwijzen
>< strijd tegen ‘dode hand: de liefdadigheidsinstellingen van die tijd waren instellingen die religieus van aard
waren waar de onroerende goederen vermogens van monniken in stand werden gehouden door de congregaties.
Dit zagen feodale machtshebbers niet graag gebeuren omdat de goederen en domeinen in de hand kwamen van
congregaties: vormden dode hand omdat er geen erfopvolging was
ð Impact op liefdadigheidsinstellingen: hoofdzakelijk religieuze congregaties die een ad hoc erkenning
kregen als rechtspersoon/vereniging kregen in de mate dat de feodale machtshebbers het opportuun
vonden om hen te betrekken in een deel van de liefdadigheidswerken
2) Franse revolutie (1789)
Vanuit het idee van vrijheid/gelijkheid voor elk individu werd de Franse Revolutie beschouwd als een sociale ramp,
ook voor de verenigingen.
3) 1830 – België
In België hebben we in de Grondwet de vrijheid van vereniging opgenomen in art. 27
MAAR het Institutioneel kader voor de uitoefening van de vrijheid, de mogelijkheid om rechtspersoonlijkheid te
verschaffen aan de verenigingen ontbreekt nog op dat moment
4) 19de eeuw: industriële omwenteling die ons heel veel welvaart heeft gebracht, maar waar we vandaag in
een exisieve modus heeft gebracht
In de eerste helft bracht de industriële omwenteling veel welstand, liberalisme, optimisme
Pas in de tweede helft ontstaat een verpaupering met een toenemend contrast tussen
handels/nijverheidsbourgeoisie die goed boert in nieuwe industriëen <-> industrieel proletariaat dat werkt voor
de rijker wordende bourgeoisie
2
, 5) 1883: mijlpaal arbeidersbeweging met “commissie van de arbeid”
Weerstand en een aantal mensen lanceren een georganiseerde en gestructureerde arbeidersbeweging die in
protest gaat. De commissie van de arbeid wordt opgericht om te kijken hoe het lot van de arbeiders kan worden
verbeterd.
Dit leidt tot een arbeidsbeweging die 3 pijlers lanceert (waar we vandaag de dag nog mee aan de slag zijn):
- Verbruikerscoöperaties (1873: W.Kh.-Venn.W.-art.85 ev): opgericht voor samenaankoop en het veilig
stellen van de koopkracht van het loon van de arbeiders
=> Tot op vandaag zijn de coöperaties gekend en geliefd, maar ook nog steeds veel misverstanden
hierover.
- Mutualiteitsverenigingen (W 19/03/1894): Wet op ziekenfondsen, verzekering van ziekte-
/invaliditeitsrisico's
- Beroepsverenigingen (W 31/03/1898) die worden opgericht voor de behartiging van beroepsbelangen
van werknemers
MAAR vandaag de dag eerder gericht op belangenbehartiging van bepaalde groepen bv. Artsen en
medische beroepen, wat een andere variant is dan werknemers of arbeiders
6) 24 mei 1921: wet vrijheid van vereniging
7) 27 juni 1921: vzw-wet met rechtspersoonlijkheid voor verenigingen
8) 1950: EVRM met art. 11: vrijheid van vereniging en vergadering voor elke rechtspersoon-vereniging in de
Europese Unie
II. Begrippenarsenaal
A. Nonprofit organisatie
Studie: Salamon & Anheier (1997) en KBS/FRB (2008)): de institutionele kenmerken van de definities van
‘nonprofit organisatie (non-profit organisatie) of social profit organisatie (SPO)
- Organisatie: duurzame werking & bepaalde organisatiestructuur
- Winstuitkeringsverbod of non-distribution constraint / asset lock (één van de belangrijkste kenmerken)
= het verbod op het uitkeren van winsten
- Privaat karakter: privé-initiatief en institutioneel gescheiden van de overheid
- Duidelijke autonomie: zelfstandigheid en eigen besluitvormings- en interne controlemechanismen
- Vrijwillige inzet: vrijwillige aansluiting voor bestuurders, leden en vrijwilligers zonder enige verplichting.
>< Van overheidswege moet je bij een ziekenfonds zijn aangesloten
Merk op: geen info over type activiteiten dat de NP en SP mogen beoefenen
3
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur LawCorporateTax. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €17,48. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
