Resume
Samenvatting Cultuurgeschiedenis Nieuwe Tijd - - Guido Marnef
- Établissement
- Universiteit Antwerpen (UA)
Samenvatting Cultuurgeschiedenis Nieuwe Tijd (professor Guido Marnef)
[Montrer plus]
Aperçu du contenu
CULTUURNIEUWE TIJD
Guido Marnef
Laure Put
Uantwerpen, faculteit letteren en wijsbegeerte, departement geschiedenis
Academiejaar 2023-2024
1
,INHOUD
1. Inleiding: problemen, concepten en methoden ................................................................................................... 2
A. Retour de Martin Guerre .................................................................................................................................. 3
B. Tim Harris: “Problematising Popular Culture” ................................................................................................. 4
C. Rogier Chartier: “Culture as Appropriation” .................................................................................................... 7
D. Bob Sribner: “Historical Anthropology of Early Mordern Europe” .................................................................. 9
E. Robert Darnton: “The Great Cat Massacre” ................................................................................................... 10
2. Cultuur en communicatie: een complexe materie ............................................................................................ 13
A. Intro: rol van de drukpers............................................................................................................................... 13
B. Myriam Chrisman: “Printing and the Evolution of Lay Culture” ................................................................... 13
C. Mark Hailwood: “Rethinking Literacy in Rural England” ................................................................................ 17
D. Pia F. Cuneo: “Constructing the Boundaries of Community” ........................................................................ 20
E. Rosa Salzberg: “In the Mouths of Charlatans” ............................................................................................... 22
3. Cultuur en religie: de periode van confessionalisering ...................................................................................... 24
A. Craig Harline: “Official Religion – Popular Religion” ...................................................................................... 24
B. Marc Forster: “Clericalism and Communalism” ............................................................................................. 26
C. Bridget Heal: “Lutheran Popular Belief and Practice” .................................................................................... 29
D. Heksenvervolging ........................................................................................................................................... 30
I Dick Harrison: “De Grote Vlaamse Heksenjacht” ......................................................................................... 31
II Lyndal Roper: “Sex With the Devil” ............................................................................................................. 31
III Hekserijproces Katelijne Janssens (1641-1642) ......................................................................................... 32
4. De horizon verruimd: Europa ontmoet andere werelden.................................................................................. 33
A. Michiel van Groesen: “The De Bry Collection of Voyages” ............................................................................ 34
B. Rudi Mathee: “The Safavids under Western Eyes” ........................................................................................ 36
5. Gastcolleges ........................................................................................................................................................ 38
A. Rafal Szmytka: Reformatie in het Pools Litouwse Gemenebest .................................................................... 38
B. Evelyn verheggen: Devotionele Prenten ........................................................................................................ 38
6. Slotcollege: Cultuur en Religie te Antwerpen in de Lange Zestiende Eeuw ...................................................... 38
2
,1. INLEIDING: PROBLEMEN, CONCEPTEN EN METHODEN
A. RETOUR DE MARTIN GUERRE
- Film Daniel Vigne (1982)
o Natalie Zemon Davis: conseille historique
▪ Sociaal en cultureel historica, interdisciplinair
▪ Microgeschiedenis: aandacht voor versies van een verhaal en self-fashioning
- Verhaal
o Martin Guerre = boer in Zuid-Frankrijk (Artigat), gaat vechten in oorlog, keert jaren later terug
naar zijn dorp
o Persoon die terugkeert is niet echt Martin Guerre, maar hij neemt zijn leven over (woont drie
jaar met de echte Martin Guerre zijn familie)
- Bronnen
o Jean de Coras: Arrest Memorable du Parlement
▪ De Coras was een geconverteerde calvinist
o Guillaume le Sueur : Admiranda Historia
o Volksboekjes
- Focus
o Centrale punten : rol van religie, cultuur en communicatie
o Identiteit opbouwen en machtsverhoudingen
o Genderverhoudingen: verhouding Bertrande – Martin Guerre
- Bespreking
o Sociale context (machtsverhoudingen)
▪ Priester met religieuze gezag
▪ Grondbezit (poging om dit tot één familie te beperken)
• Basis macht
o Mentale leefwereld (betoverd wereldbeeld, decline of magic, rol van de dorpspastoor)
▪ Magie en bijgeloof sterk aanwezig (voorchristelijke praktijken)
• vb. vloek van Martin Guerre (onvruchtbaar); rituelen in het dorp; kennis van
de oplichter over de echte Martin Guerre
▪ Decline of magic
• De wereld (en het geloof) worden rationeler door de opkomst van het
protestantisme, MAAR magie blijft deel van het wereldbeeld
▪ Rol dorpspastoor
• Pastoor bepaald alle rituelen en neemt dus deel aan magische wereldbeeld
• Syncretisme van lokale voorchristelijke gebruiken en christelijke geloof
o Communicatie:
▪ Oraal: vb. een kind verkondigt in het dorp de terugkeeer van Martin Guerre; de echte
Martin Guerre hoort een gerucht over de bedrieger
▪ Auditief: vb. de klokken luiden op verschillende manieren bij verschillende soorten
nieuws
▪ Schriftelijk: zeldzaam, er was zeer lage geletterdheid
▪ Rituelen met communicatie: CHARIVARI
• Als iemand tegen de sociale normen inging (overspel, onvruchtbaar, …) werd
er een spotritueel georganiseerd door de gemeenschap
• Communiceert naar persoon in kwestie dat ze hun gedrag moeten aanpassen
o Sociale verhoudingen (relatie Martin Guerre – Bertrande, agency vrouw)
▪ Patriarchale samenleving bepaald door grondbezit
• Persoon met meeste grond werd gezien als soort clanoverste (Pierre Guerre)
3
, ▪ Positie van de vrouw in huwelijk:
• Kwestie van de gemeenschap (dus niet alleen privé)
• Rol van de vrouw is kinderen baren, vruchtbaarheid
• Dienstbaarheid en onderdanigheid
▪ Agency vrouw (Bertrande – Martin Guerre)
• Eerste huwelijk: liep stroef, Martin was bot en grof, Bertrande werd
uitgescholden en moest onderdanig zijn
• Tweede huwelijk: loopt gemoedelijker, Bertrande krijgt een beetje ruimte
voor zelfontwikkeling, mag zelfstandiger zijn etc.
o Bertrande komt erachter dat de man niet de echte Martin Guerre is
o Ze kiest er zelfstandig voor om toch bij hem te blijven omdat ze
gelukkiger is in dit huwelijk
o Beperkte agency om voor eigen huwelijksgeluk te kiezen
▪ Dubbele standaard
• Martin Guerre vertrekt voor acht jaar en keert dan pas terug
o Komt huwelijksplicht niet na, maar zonder weinig gevolgen
• Bertrande verzaakt huwelijksplicht ook door andere man in huis te nemen
o Waarvoor ze gestraft kan worden
o Algemeen
▪ Slechts twee bronnen: Coras laat sterk zijn eigen bevindingen doorschijnen
▪ Verhaal van Martin Guerre werd enorm populair (opgenomen in volksverhaal,
onderwerp van een belangrijke orale traditie
▪ Procesdossier is verloren gegaan, enkel de vonnissen overleven
B. TIM HARRIS: “PROBLEMATISING POPULAR CULTURE ”
- Tim Harris = Amerikaans; vroegmoderne Engelse geschiedenis: politieke cultuur, sociale geschiedenis
en cultuurgeschiedenis in brede zin
- Context (focus artikel)
o Engeland, bredere sociale context
▪ Gelaagde en gefragmenteerde religieuze situatie (Katholiek tegen Protestant)
▪ Constante strijd om het herstel van katholicisme en het anglicanisme
▪ => heeft dit impact op sociale lagen?
o Belang van geletterde elite EN gewone volk
- Probleemstelling (vertrekt vanuit belangrijke studie van Peter Burke)
o Peter Burke
▪ Stelt dat er doorheen de vroegmoderne periode twee cultuursferen uit elkaar groeien
• Great Tradition = elitaire cultuur
• Little Tradition = populaire cultuur
▪ Evolutie
• Voor 18e eeuw behoren ze tot één cultuur
• Eind 18e eeuw staan deze culturen sterk uit elkaar
• In de 19e eeuw krijgt de elite een hernieuwde interesse voor de volkscultuur
o Ontstaan etnografie, opschrijven volksverhalen etc. (DOOR ELITE)
o Elite trekt naar platteland om lokale boeren etc. te ondervragen
over hun verhalen en deze op te schrijven
• = proces van distantiëring, creatie van twee verschillende cultuursferen
4
Les avantages d'acheter des résumés chez Stuvia:
Qualité garantie par les avis des clients
Les clients de Stuvia ont évalués plus de 700 000 résumés. C'est comme ça que vous savez que vous achetez les meilleurs documents.
L’achat facile et rapide
Vous pouvez payer rapidement avec iDeal, carte de crédit ou Stuvia-crédit pour les résumés. Il n'y a pas d'adhésion nécessaire.
Focus sur l’essentiel
Vos camarades écrivent eux-mêmes les notes d’étude, c’est pourquoi les documents sont toujours fiables et à jour. Cela garantit que vous arrivez rapidement au coeur du matériel.
Foire aux questions
Qu'est-ce que j'obtiens en achetant ce document ?
Vous obtenez un PDF, disponible immédiatement après votre achat. Le document acheté est accessible à tout moment, n'importe où et indéfiniment via votre profil.
Garantie de remboursement : comment ça marche ?
Notre garantie de satisfaction garantit que vous trouverez toujours un document d'étude qui vous convient. Vous remplissez un formulaire et notre équipe du service client s'occupe du reste.
Auprès de qui est-ce que j'achète ce résumé ?
Stuvia est une place de marché. Alors, vous n'achetez donc pas ce document chez nous, mais auprès du vendeur laureput. Stuvia facilite les paiements au vendeur.
Est-ce que j'aurai un abonnement?
Non, vous n'achetez ce résumé que pour €7,46. Vous n'êtes lié à rien après votre achat.
Peut-on faire confiance à Stuvia ?
4.6 étoiles sur Google & Trustpilot (+1000 avis)
53340 résumés ont été vendus ces 30 derniers jours
Fondée en 2010, la référence pour acheter des résumés depuis déjà 14 ans
