Wettelijk kader
Nieuw BW
- Boek 1: algemene bepalingen
- Boek 2: relatie-vermogensrecht
- Boek 3: goederen, zakelijke rechten
- Boek 4: Nalatenschappen, schenkingen en testamenten
- Boek 5: verbintenissen (quasi-)contractuele
verbintenissen
- Boek 6: Buitencontractuele aansprakelijkheid
- Boek 7: Bijzondere contracten
- Boek 8: Bewijs
- Boek 9: Zekerheden
- Boek 10: Verjaring
Quasi-contract
- Zaakwaarneming
- Ongerechtvaardigde verrijking
- Onverschuldigde betaling
Complicaties
- Modaliteiten
- Verschillende rechtspersonen
- Overdracht
Wat is een verbintenis
Definitie en essentiële bestanddelen van verbintenis
*verbintenis (art. 5.1 BW)
Rechtsband tussen 2 of meer persoenen op grond waarvan de ene
persoon (schuldeiser) van de andere persoon (schuldenaar) in rechte de
uitvoering van een (in geld waardeerbare) prestatie mag eisen
Synoniemen:
Schuldvordering (bekeken vanuit SE)
Juridisch afdwingbaar recht
Persoonlijk recht
(Vorderingsrecht)
Rechtsband tussen rechtsobjecten
= ontstaat door een verbintenis
- Actiefzijde (kant van het recht): schuldeiser/crediteur
, - Passiefzijde (kant van de verbintenis): schuldenaar/debiteur
Kunnen niet samenvallen, verbintenis dooft/opgeschort uit door de
vermenging
Meerdere personen aan beide zijden: pluraliteit
- Contractuele verbintenis aangaan: handelingsbekwaamheid vereist
- Buitencontractuele verbintenis aangaan: wilsbekwaamheid vereist
o Dier afzonderlijke categorie: geen rechtssubject of object (art.
3.38 BW)
- Rechtssubjecten
o Natuurlijke persoon
o Rechtspersoon
Organenleer: rechtspersoon neemt deel aan
rechtsverkeer via haar organen
Bv. NV
*persoonlijk recht
Creëert rechtsband tussen rechtssubjecten
*zakelijk recht (art. 3.3 BW)
Creëert rechtsband tussen rechtssubject en rechtsobject
Bv. eigendom, vruchtgebruik
Hoe onderscheid maken?
1.
o Persoonlijke rechten kunnen indirect rechtsobject hebben
Bv. voorkooprecht, aankoopoptie, recht van een huurder
o Zakelijke rechten kunnen rechtsband tussen rechtssubjecten
creeren
Bv. tussen blote eigenaar en vruchtgebruiker, tussen
erfpachtgever en erfpachter
2. Tegenwerpelijkheid: niet doorslaggevend want tegenwerpelijkheid is
vooral te wijten aan publicatie
o Persoonlijk recht geldt enkel tussen partijen (inter partes)
MAAR ook tegenwerpelijk aan derden want zij mogen
geen persoonlijke rechten miskennen indien ze er kennis
van hebben
Geen publiciteitsvoorschriften
o Zakelijk recht geldt voor iedereen (erga omnes)
MAAR pas tegenwerpelijk indien gepubliceerd
(publiciteitsvoorschriften: art. 3.30 BW)
3. Formeel: numerus clausus (correct onderscheid)
o Zakelijke rechten opgesomd in de wet (art. 3.3 BW)
, = Eigendom, mede-eigendom, zakelijke gebruiksrechten
(erfdienstbaarheid, vruchtgebruik, erfpacht, opstal), zakelijke
zekerheidsrechten (bijzondere voorrechten, hypotheek, pand,
retentierecht)
In rechte afdwingbaar?
- SE kan nakoming van verbintenis in rechte afdwingen vanwege SA
= contractuele sancties inroepen
- Uitvoerbare titel -> tenuitvoerlegging
- Art. 5.1 BW
- Authentieke akte? SE beschikt automatisch over authentieke akte &
heeft geen rechterlijke uitspraak nodig
UITZONDERING
- Natuurlijke verbintenis (art. 5.2 BW)
Bv. verjaarde schuld, verbintenissen uit voortvloeien uit spelen en
weddenschappen, onderhoudsgeld
o Juridisch bindend maar niet afdwingbaar (bij niet nakoming
van SA kan SE niets doen)
o SA is verplicht na te komen
o Maken geen onverschuldigde betaling uit: niet terug
vorderbaar
o Kan door betaling in het verleden afdwingbaar worden
Bronnen van verbintenissen
- Uit rechtshandeling
o Handelingen die ertoe strekken om rechtsgevolgen te doen
ontstaan
o Onderscheid meerzijdige/eenzijdige rechtshandeling
- Uit oneigenlijk contract
- Uit buitencontractuele aansprakelijkheid
- Uit wet
o Uit foutaansprakelijkheid, kwalitatieve aansprakelijkheid of
risicoaansprakelijkheid (quasi-delicten)
- Open systeem van bronnen van verbintenissen
o Kan er ook bindende kracht toekomen aan rechtsfeiten of
rechtshandelingen die de wet niet als bron van verbintenis
beschouwt? JA
Erkenning van verbod van ongerechtvaardigde verrijking
als bron van verbintenis
Erkenning in specifieke gevallen van rechtmatig
vertrouwen als bron van verbintenis
Bv. schijnvertegenwoordiging
, Bv. discrepantie tussen werkelijke en verklaarde wil
partijen (veinzing)
Verbintenis door eenzijdige wilsuiting
Soorten verbintenissen
Tweedeling: resultaatsverbintenis en inspanningsverbintenis
(art. 5.72 BW)
*inspanningsverbintenis
Verbintenis die de schuldenaar ervan verplicht om alle zorg te verstrekken
die eigen is aan een voorzichtig en redelijk persoon om bepaald resultaat
te bereiken
Bv. op de autostrade trager rijden als het sneeuwt, informatieplicht arts,
gemeenten stellen enkel veilige openbare wegen open, informatieplicht
notaris
- Bewijs van fout SA (niet handelen als voorzichtig en redelijk persoon
in zelfde omstandigheden) door SE
*resultaatsverbintenis
Verbintenis die SA ervan verplicht om bepaald resultaat te bereiken
(behalve bij overmacht)
Bv. teruggaveplicht (bewaarnemer, huurder, bruiklener), leveringsplicht,
aannemer moet dak aanleggen
- Bewijs van fout SA (resultaat niet bereikt) door SE
- Bewijs van overmacht (niet-toerekenbaarheid) door SA
*garantieverbintenis (subcategorie resultaatsverbintenis)
Verbintenis om iets te waarborgen (zelf bij overmacht)
Bv. verzekeraar, borg
- Soms inspannings- en resultaatsverbintenis tegelijk
Bv. advocaat heeft inspanningsverbintenis om client vrij te krijgen
en resultaatsverbintenis om tijdig beroep aan te tekenen
- Contract kan uitdrukkelijk bepalen welke verbintenis het is
- Niet verduidelijkt: gemeenschappelijke bedoelingen adh
gemeenrechtelijke interpretatieregels, aard van prestatie, zekerheid
van resultaat, wettelijk, deontologisch?
- Als er geen indicatie is of het resultaats- of inspanningsverbintenis
is:
o Aleatoir karakter bekijken
Inspanningsverbintenis: toeval,
aleatoir
